نقد و بررسی انیمیشن Chicken Run: Dawn of the Nugget | دنباله پس از ۲۳ سال!

انیمیشن Chicken Run با نام فارسی «فرار مرغی» در سال ۲۰۰۰ اکران شد و توانست نظرات مثبت فراوانی را جلب کند به گونه‌ای که حتی نامزد گلدن گلوب در بخش بهترین اثر کمدی/موزیکال هم شد.

انیمیشن سال ۲۰۰۰ به سبک پویانمایی استاپ موشن ساخته شده بود و کارگردانی آن هم برعهده نیک پارک و پیتر لرد بود. حال پس از ۲۳ سال و به عنوان یکی از با فاصله‌ترین دنباله‌های تاریخ انیمیشن سازی، انیمیشن Chicken Run : Dawn of the Nugget با همان سبک استاپ موشن و البته با کارگردان جدید خودش، سم فل، اکران شده است.

پیش از صحبت درباره این دنباله، خوب است که کمی خاطرات خوب فیلم «فرار مرغی» سال ۲۰۰۰ را زنده کنیم. انیمیشن فوق‌العاده‌ای که تقریبا همه ما اسم آن را شنیده‌ایم و احتمالا بخشی از دوران کودکی را هم با قاب‌هایش سپری کردیم.

انیمیشن «فرار مرغی» ساخت DreamWorks از تیم Aardman، داستان گروهی از مرغ‌ها را روایت می کرد که محکوم به یک زندگی تخم‌گذاری در مزرعه بودند. مرغ‌ها با رهبری «جینجر» راه‌های مختلفی را برای فرار از مزرعه و یافتن یک زندگی آزاد امتحان کردند و شکست خوردند. تا اینکه روزی یک خروس پر زرق و برق آمریکایی (راکی) به مزرعه می‌رسد، مرغ ها امیدوارند که بتواند به آنها پرواز به سوی رهایی را بیاموزد. با این حال، صاحبان شرور مزرعه دستگاه تهیه پیراشکی مرغی می‌سازند و مرغ‌ها باید هر چه سریعتر از این مزرعه فرار کنند.

در نسخه اصلی سال ۲۰۰۰ ما با دنیای جدیدی آشنا شدیم. دنیای مرغ‌های محصور در مزرعه! «فرار مرغی» توانست با شخصیت پردازی‌های فوق‌العاده خودش ما را به دل چنین جامعه‌ای ببرد و دغدغه‌های مرغی را دغدغه‌های ما کند. در آن انیمیشن ما پا به پای مرغ‌ها استرس کشیدیم، خندیدیم، شکست را تجربه کردیم و در نهایت طعم آزادی را چشیدیم. به جرئت می‌توان از «جینجر» به عنوان یکی از کاراکتر‌های ماندگار تاریخ انیمیشن‌سازی نام برد. جایی که یک مرغ باهوش توانست با قدرت رهبری خودش مرغ‌ها را از مزرعه فراری دهد و به همه آنها طعم خوش آزادی را بچشاند.

همچنین در آن انیمیشن، کمدی و لحظات شیرین بسیاری وجود داشت و شیمی بین مرغ‌ها و همچنین رابطه عاشقانه جینجر و راکی بسیار دیدنی از آب درآمد. البته حتما باید از دوبله درجه یک و عالی آن انیمیشن یاد کرد و از عوامل دوبلاژش قدردانی کرد.

حال پس از ۲۳ سال دنباله آن انیمیشن ماندگار، با نام «فرار مرغی۲ : ظهور ناگت» ساخته شده است و در ادامه قرار است به بررسی آن بپردازیم:

داستان انیمیشن «فرار مرغی: ظهور ناگت» تقریبا از همان پایان نسخه اول آغاز می‌شود. جایی که مرغ‌ها همگی از آن مزرعه فرار کرده‌اند و در دل طبیعت و یک جزیره به دور از مزاحمت انسان‌ها، در آرامش مطلق زندگی می‌کنند. همچنین راکی و جینجر صاحب یک فرزند دختر با نام مالی می‌شوند. شخصیت مالی بسیار نزدیک به شخصیت جینجر در نسخه اول است. مرغی سرکش و باهوش که دوست دارد از دنیای محدود شده‌اش فراتر رود و همین مورد باعث شروع داستان جدید می‌شود.

غالبا نسخه اول آثار سینمایی بهتر از دنباله (هایشان) در می‌آیند. «فرار مرغی» هم از این قاعده مستثنی نیست. یکی از مهمترین دلایل این اتفاق این است که در نسخه اصلی ما برای اولین بار با کاراکتر‌ها و دنیایی جدید آشنا می‌شویم و تمام اتفاقات برای ما تازگی دارد. اما در دنباله، هر چقدر هم داستان متفاوت باشد؛ باز هم کاراکتر‌ها و فضا تا حدود زیادی تکراری هستند و همین موضوع عاملی می‌شود تا نسخه اصلی معمولا نسخه برتر لقب بگیرد. در «فرار مرغی: ظهور ناگت» تقریبا همه کاراکتر‌ها همان کاراکتر‌های نسخه اول هستند. صرفا کاراکتر مالی به آنها اضافه می‌شود. البته کاراکتر‌های جدید دیگری هم در فیلم حضور پیدا می‌کنند که نقش آنها بیشتر شبیه به سیاه لشگر است! در نسخه اول ما با بسیاری از مرغ‌های مزرعه آشنا می‌شویم و علیرغم نقش کم آنها در طول اثر، مجذوب شخصیت پردازی و کاراکتر خاصشان می‌شویم. اما در این انیمیشن مرغ‌های فرعی تقریبا هیچ شخصیت پردازی جدیدی ندارند و همین باعث می‌شود که این دنباله نسبت به نسخه اصلی خودش عقب‌تر بایستد. به عنوان مثال در «فرار مرغی: ظهور ناگت» کاراکتر «فریزل» به عنوان کاراکتر جدید و مهمی به ما معرفی می‌شود. اما به هیچ وجه خبری از شخصیت پردازی دقیق و جذاب نسخه اول نیست و ما تا پایان اثر چندان با او آشنا نمی‌شویم! حتی شخصیت پردازی درباره دختر راکی و جینجر، مالی، هم عملکرد چندان خوبی نداشته است و ما بیشتر شاهد کپی لجباز‌تری از جینجرِ نسخه اول هستیم! بنابراین این انیمیشن در زمینه کاراکتر‌های خودش صرفا از موفقیت نسخه اول کمک می‌گیرد و به لطف آنها پیش می‌رود. البته این موضوع، اتفاق عجیب و بدی نیست و خاصیت یک دنباله این است که بتواند از شخصیت‌های نسخه اصلی، بهره ببرد. اما در اینجا کاراکتر‌های جدید فاقد شخصیت پردازی قدرتمند هستند و همچنین بعد جدیدی به کاراکتر‌های قبلی اضافه نمی‌شود که این یک نکته منفی است.

البته این بدین معنا نیست که «فرار مرغی: ظهور ناگت» دنباله ضعیفی است و ارزش تماشا ندارد! به هیچ وجه! اتفاقا این انیمیشن می‌تواند به خوبی از کاراکتر‌های نوستالژیک خود بهره ببرد و آنها را وارد یک قصه مدرن‌تر بکند و حسابی مخاطبان خودش را سرگرم کند.  

در قسمت اول، مرغ‌ها در یک مزرعه حضور داشتند و به طور طبیعی تخم می‌گذاشتند و اگر مرغی توانایی تخم‌گذاری خود را از دست می‌داد؛ صاحبان مزرعه آن مرغ را به شام خودشان تبدیل می‌کردند! اما در این قسمت دیگر خبری از مزرعه طبیعی نیست و به نوعی با تکنولوژی و یک مزرعه کامپیوتری طرف هستیم! این تغییر داستان یکی از نقاط قوت این قسمت محسوب می‌شود به گونه‌ای که توانسته تا حد خوبی این فاصله ۲۳ ساله را پر کند و از سال ۲۰۰۰ به سال ۲۰۲۳ برسد. زمانه‌ای که هوش مصنوعی و تکنولوژی حرف اول در صنعت را می‌زند.

طراحی‌های این قسمت هم بسیار خوب انجام شده و از سبک انیمیشن سازی استاپ-موشن استفاده شده است. در واقع استاپ-موشن یکی از تکنیک‌های انیمیشن‌سازی است که در آن شیء را فریم به فریم حرکت داده و تصویر آن را توسط دوربین ضبط می‌کنند. از توالی این تصاویر به نظر می‌رسد که شیء به خودی خود در حال حرکت است. تصویرسازی به سبک استاپ-موشن در این وسعت و با این لوکیشن‌های مختلف کار دشوار و زمان‌بری است ولی سازندگان مثل قسمت اول به زیبایی از پس آن برآمده اند و از نظر بصری یکی از بهترین‌ها را ساخته‌اند.

در این نسخه همانند نسخه قبلی اتفاقات علیرغم قابل پیش بینی بودن، مهیج و درگیرکننده است. ما کاملا با ماجراجویی مرغ‌ها برای نجات مالی همراه می‌شویم و در لحظاتی هم خنده بر لبان ما نقش می‌بندد. ویلن نسخه دوم هم همان ویلن نسخه اول یعنی خانم توئیدی است. در این قسمت او با یک دانشمند ازدواج کرده است و کماکان همان ویژگی‌های نسخه اول مانند دستور دادن، تحقیر کردن، بدجنسی کردن و غیره را دارد و تقریبا شاهد همان ویلن تکراری اما با تجهیزاتی مدرنیزه هستیم.

یکی از جادو‌های قسمت اول که آن را تبدیل به اثری فوق‌العاده می‌کرد این بود که علیرغم اینکه شخصیت‌های داستان همگی تقریبا مونث بودند و یک قهرمان مونث در انیمیشن وجود داشت (که برای سال ۲۰۰۰ اقدام برجسته و قابل تحسینی بود) هیچ گاه انیمیشن به زمینه فمینیسم و شوخی‌های زننده جنسیتی دچار نمی‌شد. خوشبختانه در این انیمیشن هم با شعار‌های اینچنینی مواجه نیستیم. اما می‌توانیم حس کنیم که فیلمنامه چندان روی خوشی به جنس مذکر نشان نمی‌دهد. در واقع در انیمیشن اول راکی علیرغم اینکه یک خروس خالی‌بند و کم هوش بود اما نقش پررنگی در طول داستان داشت و مرغ‌ها آزادی خودشان را مدیون زوج جینجر-راکی بودند. اما در این نسخه، راکی یک خروس بی فایده و پر ادعا است که فقط بلد است «قوقولی قوقو» کند! درست است که در ماجراجویی این قسمت، راکی و فولر به عنوان ۲ خروس به مرغ‌ها کمک می‌کنند؛ اما معمولا در کار‌های خود شکست می‌خورند و بقیه هم روی خوشی به آنها نشان نمی‌دهند!

نکته دیگری که درباره نسخه اول و این نسخه وجود دارد و می‎‌توان به عنوان نقطه قوت از آن یاد کرد استعاره‌های آن است. برداشت‌های مختلفی می‌توان از این جامعه مرغی داشت. برای مثال در این قسمت سکانس زیبایی داریم- که خودم به شخصه حسابی منتظر بودم تا چنین نتیجه گیری را ببینم. مالی از پدر و مادر خود عذرخواهی می‌کند که با فرار از دنیای مرغ‌ها و ورود به دنیای بیرون چنین دردسر‌هایی را برای آنها درست کرد. اما بلافاصله راکی تقصیر را گردن خودش می‌اندازد و بازگویی داستان گذشته خود برای مالی را دلیل اصلی این اتفاق می‌داند. اما در نهایت جینجر مسئولیت اصلی این اتفاق را برعهده می‌گیرد و معتقد است محدود کردن مالی (حتی به دنیای آرام مرغی) کاری برخلاف اصل آزادی بوده و در واقع این کار، نقض آرمان‌های خودش در قسمت اول بوده است. این نتیجه گیری بسیار درست و مهمی بود که در طول داستان شاهد آن بودیم. در واقع خروج مالی از دنیای مرغی با وجود اینکه سختی‌ها و ناآرامی‌هایی را برای مرغ‌ها پیش آورد؛ اما باعث نجات جان بسیاری از مرغ‌های دیگر شد. بنابراین فیلمنامه کار مالی را علیرغم اینکه بدلیل یک دنده بودنش مورد انتقاد قرار می‌دهد؛ اما کار او را کار درست و قهرمانانه‌ای می‌داند و کار جینجر را کار غلطی می‌داند. خود جینجر در اواخر اثر هنگامی که تصمیم می‌گیرد با دوستانش فرار نکند و به جای آن برگردد تا بقیه مرغ‌ها را نجات دهد می‌گوید:« فقط چون محل زندگی ما از [بقیه] دنیا جداست دلیل نمی‌شود که ما هم از [بقیه] دنیا جدا باشیم. بنی مرغان اعضای یک پیکرند!»

این نکته همان چیزی است که یک انیمیشن خوب باید داشته باشد. انیمیشن‌ها علاوه بر سرگرمی و داشتن رنگ و لعاب وظیفه دیگری هم دارند و آن وظیفه آموختن چیزی به مخاطبان (خصوصا مخاطبان کم سنّ و سال خودش) است که این انیمیشن هم از پس این کار سربلند بیرون می‌آید.

موسیقی متن «فرار مرغی: ظهور ناگت» همانند نسخه اول برعهده هری گرگسون-ویلیامز است. گرگسون-ویلیامز که سابقه نامزدی گلدن گلوب هم دارد و ساخت موسیقی فیلم‌های مختلفی از جمله Equalizer 1,2 ، انیمیشن‌های شرک، The Martian و … را در کارنامه خود دارد. او در اینجا هم به خوبی مطابق با داستان و صحنه‌ها، موزیک متن را ساخته و به ریتم و فضای انیمیشن کمک کرده است. همچنین آن سکانس ورود مرغ‌ها به آن کارخانه با ریمیکسی از موسیقی جاودان Mission Impossible از یاد‌ نخواهد رفت.

در پایان باید گفت «فرار مرغی: ظهور ناگت» انیمیشن خوبی است و یک دنباله خوب برای نسخه اصلی فوق‌العاده‌اش است. علیرغم اینکه این انیمیشن نمی‌تواند به نسخه اصلی برسد و در برخی زمینه‌ها تکراری می‌شود؛ اما یک استاپ-موشن عالی با داستانی مهیج و مضامین خوب محسوب می‌شود که ارزش تماشا دارد و در کنار نسخه اول لحظات خوبی برای شما می‌سازد.