نقد و بررسی فیلم The Pope’s Exorcist | نبرد با پادشاه جهنم

فیلم The Pope’s Exorcist یا جن‌گیر پاپ یک اثر جدید در ژانر ترسناک بوده که نام آشنایی چون راسل کرو را در لیست بازیگران خود دارد.

فیلم The Pope’s Exorcist جدیدترین ساخته جولیوس اوری می‌باشد. او پیش از این در سال ۲۰۲۲ فیلم Samaritan که اثری در ژانر اکشن و فانتزی بود را کارگردانی کرده و قبل‌تر نیز در سال ۲۰۱۸ دست به کار عجیبی زده و فیلمی را در ژانر جنگی و ترسناک به نام Overlord ساخته است.

حال پس از ساخت یک فیلم اکشن و فانتزی او بار دیگر به ساخت اثری در ژانر ترسناک روی آورده است. اما این بار با این تفاوت که خبری از ترکیب عجیب جنگ و ژانر وحشت نیست و با یک فیلم ترسناک با کلاسیک‌ترین قصه این ژانر یعنی جن‌گیری روبرو هستیم.

آثار ترسناک شاید هیچگاه فیلم‌های فاخر تاریخ سینما نبوده‌اند، اما تعدادی فیلم با کیفیت در این ژانر وجود داشته‌اند.

آثاری که تماشای آن‌ها چه به صورت انفرادی و چه گروهی همواره پر از حس هیجان و دلهره بوده است. فیلم The Pope’s Exorcist کمی اثر ترسناک متفاوتی نسبت به آن آثار پر هیجان یا پر از جامپ اسکر می‌باشد. اما آیا این تفاوت به معنای موفقیت در این دوران افول سینمای وحشت خواهد بود؟

فیلم The Pope’s Exorcist از همان ابتدا همانطور که از نامش برمی‌آید با یک جن‌گیری آغاز می‌شود. در ابتدا با کشیشی آشنا می‌شویم که برای عملیات جن‌گیری وارد خانه‌ای می‌شود.

چیزی که بیش از هر چیز توجه مخاطب را در همان ابتدا جلب می‌کند آرامش، تسلط و شاید بتوان گفت غرور این کشیش یعنی گابریل می‌باشد. او برای خارج کردن جن موجود در بدن آن پسر از روش خاص و شاید عجیبی نیز استفاده می‌کند.

پس از چند دقیقه ابتدایی و تماشای تبحر گابریل در این کار، حال وارد قصه اصلی می‌شویم. قصه خانواده‌ای آمریکایی که پس از مرگ پدر خانواده، برای بازسازی و فروش تنها میراث او یعنی یک صومعه متروکه، به اسپانیا سفر می‌کنند.

حال اهریمنی بسیار قدرتمند در این صومعه بدن پسر کوچک این خانواده را تسخیر می‌کند و تنها یک درخواست دارد و آن هم ملاقات با کشیش است.

در فیلم The Pope’s Exorcist نقش اصلی و اتفاقات قصه پیرامون خانواده رخ نمی‌دهند بلکه این کشیش گابریل است که نقش اصلی را در این فیلم دارد. این موضوع علاوه بر نام فیلم از همان ابتدای اثر نیز مشخص است. جایی که گابریل با مهارت کامل اقدام به جن‌گیری می‌کند.

شاید در اکثر آثار ترسناک تمرکز فیلم بر روی خانواده‌ای طلسم شده بوده و کشیش فقط نقش کمک‌کننده را ایفا کند، اما در The Pope’s Exorcist این کشیش است که نقش اصلی را ایفا می‌کند و تمرکز فیلمنامه بر روی او می‌باشد.

آثار ترسناک دو بخش دارند، یکی مربوط به میزان ترس یا دلهره موجود و توانایی ایجاد آن‌ در مخاطب است، و دیگری مربوط به بحث فیلمنامه و قصه آن است. شاید اکثر آثار ترسناکی که تا کنون دیده‌ایم در بخش دوم مشکلات زیادی داشته باشند و اکثرا دارای قصه‌هایی بی سر و ته و یا بدون قصه باشند.

هنگامی که از قصه یا فیلمنامه در فیلم ترسناک صحبت می‌کنیم، منظور میزان قصه مورد نیاز برای چنین ژانری است و طبیعتاً فیلمنامه و یا قصه یک اثر ترسناک با یک اثر درام عمیق ابدا یکسان نخواهد بود.

فیلم The Pope’s Exorcist قصه تقابل کشیش اعظم جن‌گیر با یکی از خطرناک‌ترین اهریمن‌ها به نام پادشاه جهنم است.

در واقع تمام تمرکز فیلم بر روی نبرد این دو قرار دارد و خانواده‌ای که وارد صومعه شده‌اند، عنصری برای پیش بردن قصه و به عمل رساندن این نبرد هستند. در نتیجه اعضای خانواده چندان اهمیتی نه برای فیلمساز و نه برای مخاطب ندارند.

این موضوع شاید دقیقا برعکس اکثر آثار ترسناک باشد که در آن خانواده اهمیت اصلی را دارد و کشیش به عنوان عنصری برای پایان دادن به قصه عمل می‌کند.

اما در فیلم The Pope’s Exorcist در همان بیست دقیقه الی نیم ساعت ابتدایی با سرعت زیادی تسخیر اتفاق می‌افتد، به گونه‌ای که گمان می‌کنید در لحظات پایانی فیلم هستید در حالی که تنها بیست دقیقه از قصه را تماشا کرده‌اید.

دلیل این اتفاق آن است که پروسه تسخیر و یا اتفاقات پیش آمده برای آن خانواده اهمیتی برای فیلمساز نداشته و قصه اصلی پس از تسخیر و با ورود گابریل به صومعه آغاز می‌شود.

این موضوع باعث می‌شود تا به طور تقریبا کامل هر چیزی که مربوط به ترس یا دلهره در فیلم باشد از بین برود.

چرا که همواره در آثار ترسناک بیشترین میزان دلهره از عدم آگاهی و مرموز بودن برمی‌آید. در حالی که در فیلم The Pope’s Exorcist همه موارد مربوط به تسخیر سریعا اتفاق افتاده و عملا هیچگونه فرصتی برای ایجاد ترس و دلهره وجود ندارد.

در واقع فیلم در تمام مدت زمان خود حتی برای لحظه‌ای موفق به ساخت تعلیق و یا دلهره و حتی سطحی‌ترین نوع ترس یا هیجان نمی‌شود.

فیلم The Pope’s Exorcist در عوض تلاش در قصه‌گویی دارد. شاید موضوع اصلی فیلم خیلی سریع مشخص شود که آن به چالش و مبارزه طلبیدن گابریل توسط پادشاه جهنم است، اما فیلم در نقاط درستی از فیلمنامه روایت طولی قصه خود را متوقف می‌کند و سعی دارد تا وارد عمق و جزئیات بیشتری از قصه شود.

در واقع فیلمنامه فیلم The Pope’s Exorcist به سمت قصه‌گویی می‌رود. فیلم سعی می‌کند شخصیت گابریل را بسازد که تا حدی موفق است. هم شخصیت گابریل و هم اهریمن قصه هر دو بک‌استوری‌هایی دارند که در فیلم به آن‌ها اشاره می‌شود. حتی شخصیت توماس نیز به میزان هرچند بسیار کم اما گذشته دارد.

فیلمنامه همچنین نقاط عطف درستی دارد که اطلاعات جدیدی را به قصه و مخاطب تزریق می‌کند. در واقع فیلم قصه اهریمنی را روایت می‌کند که چگونه در گذشته با تسخیر افراد با نفوذ در کلیسا، از زبان خدا اهداف شیطانی خود را بازگو کردند و حال مشخص می‌شود که دوباره این اهریمن قصد انجام این کار را این بار از طریق گابریل دارد.

گابریلی که پس از نجات پیدا کردن از جنگ، تصمیم به دوستی با خدا و کمک به دیگران گرفته اما عذاب وجدان شدیدی به دلیل عدم کمک به دختری که دست به خودکشی زده است، گریبان‌گیر او است.

شاید فیلم The Pope’s Exorcist به نسبت یک اثر ترسناک در قصه‌گویی و ساخت نسبی حال و احوال یک شخصیت عملکرد قابل قبولی داشته باشد، اما از این قصه‌گویی استفاده‌ای در فیلم نمی‌شود.

در واقع تمام این بک‌استوری‌ها و اطلاعات منجر به ایجاد حسی در درون مخاطب نمی‌شود. گابریل عذاب وجدان دارد اما مخاطب سنگینی آن را به طوری که در فیلم گفته شده حس نمی‌کند.

علاوه بر آن فیلم موفق به ایجاد نگرانی و دلهره نسبت به شخصیت گابریل نیز نمی‌شود. می‌توان گفت فیلم قصه می‌گوید و اطلاعات زیادی را نیز در اختیار مخاطب قرار می‌دهد که این اتفاق برای یک اثر ترسناک نکته مثبتی به شمار می‌رود، اما این قصه و اطلاعات در حد اطلاعات عمومی برای مخاطب باقی می‌مانند.

مخاطب قصه را می‌داند و شاید مانند خواندن یک شناسنامه شخصیت‌ گابریل را بشناسد، اما هرگز به مرحله حس کردن و همزادپنداری و یا سطحی‌ترین حس کلی هیجان و ترس نمی‌رسد.

شاید وسواس عجیبی در بنا کردن یک قصه برای خصومت و هدف اهریمن از مقابله با گابریل در این اثر وجود داشته است که به خودی خود اقدام خوبی است اما به شرطی که همزمان عناصر دیگری که حداقل دلهره را ایجاد کنند، وجود داشته باشند.

در واقع هیچگونه تعلیقی نه در فیلمنامه وجود دارد و نه در صحنه. مخاطب سریع به جواب سوالات می‌رسد و در صحنه نیز لحظه‌ای تعلیق را تجربه نمی‌کند.

بنابراین فیلم The Pope’s Exorcist دارای فیلمنامه‌ای نسبتا سر و ته‌دار برای یک اثر ترسناک است. فیلم قصه‌گویی می‌کند و در انجام این کار نیز موفق است، اما در آن لحظه‌ای که باید برگه آس خود را رو کند ناتوان است.

می‌توان گفت خام بودن و بی‌تجربگی در اثر کاملا قابل لمس است و شاید اگر فیلمساز کمی باتجربه‌تر عمل می‌کرد با اثر بسیار بهتری مواجه بودیم.

اما اکنون فیلم The Pope’s Exorcist را می‌توان اثری متوسط دانست. اثری قصه‌گو که قصه خود را هدر می‌دهد و از این پتانسیل هیچگونه استفاده‌‌ای نمی‌کند.

نتیجه آن می‌شود که اثری که قصه دارد، یک قهرمان کشیش دارد، اما موفق به انتقال یک تجربه لذت‌بخش و قابل حس نمی‌شود.

نبرد بین گابریل و اهریمن نبردی خنثی است و فیلم با وجود شلوغ‌کاری در صحنه، موفق به کسب آن هیجان لازم نمی‌شود.

فیلم The Pope’s Exorcist اثری نصفه است. نیمی از راه موفقیت یک اثر ترسناک را طی کرده اما در همانجا رها شده است. گویا که منتظر شخصی است تا این قصه آماده را به اوج خود رسانده و مخاطب را درگیر انواع احساسات دراماتیک کند.