مرگ تنوع؛ آیا تمرکز سونی بر روی بلاک‌باسترهای AAA به ضرر آن‌ها خواهد بود؟

طی چند هفته‌ی اخیر، گزارشاتی مبنی بر وضعیت داخلی مدیریت پلی‌استیشن منتشر شده است. یکی از این گزارش‌ها که از سوی جیسون شرایر (Jason Schreier) و وبسایت بلومبرگ بوده، توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. تمرکز اصلی گزارش شرایر برنامه‌ها و استراتژی‌های داخلی سونی برای آینده‌ی پلی‌استیشن است. این گزارش حاوی اطلاعاتی بوده که چندان به مذاق بسیاری از هواداران پلی‌استیشن خوش نیامده است. در واقع اکثر تصمیمات مدیریت سونی را می‌توان از سر گمراهی، تکان‌دهنده یا ناامیدکننده توصیف کرد. در ادامه به موشکافی این گزارش و هم‌چنین تحلیل وضعیت آینده‌ی پلی‌استیشن می‌پردازیم.

اگر از جزئیات گزارش مذکور خبر ندارید، بگذارید آن را برای شما خلاصه کنم. با توجه به موفقیت تجاری و هنری بزرگ پلی‌استیشن با عناوینی مثل Horizon: Zero Dawn، Spider-Man و God of War، سونی تصمیم گرفته تا تنها به چنین بازی‌هایی بها دهد. منظورمان بازی‌های بلاک‌باستر AAA با سبک و سیاق سینمایی است. البته سونی هنوز در بازار واقعیت مجازی و موبایل هم حضور دارد. پس شاهد پروژه‌های خلاقانه‌تر و کوچک‌تر از سوی این شرکت در این بازارها خواهیم بود. با این حال به نظر می‌رسد که حداقل در زمینه‌ی پلی‌استیشن ۵، تمرکز استودیوهای سونی تنها بر روی بلاک‌باسترسازی خواهد بود. البته بلاک‌باسترهای سونی علاوه بر اخد نمرات بالای ۸۰ در متاکریتیک، همیشه میلیون‌ها نسخه فروش داشته‌اند. پس مشکل ما حداقل تا این لحظه کیفیت عناوین خروجی پلی‌استیشن نیست.

شاید در ظاهر این تصمیم نه تنها قابل قبول، بلکه منطقی‌ترین و بهترین راه برای آینده‌ی سونی به نظر برسد. با نگاهی به کارنامه‌ی پلی‌استیشن ۴ می‌توانیم نام بازی‌هایی مثل God of War، Uncharted 4: A Thief’s End، The Last of Us Part 2 و Ghost of Tsushima را ببینیم. عناوینی که به لطف آن‌ها، سونی توانسته به پیروز مطلق نسل هشتم تبدیل شود. هم‌چنین این بازی‌ها هم توسط هواداران و هم توسط منتقدان تحسین شده‌اند. به علاوه شاهد آمار فروش فوق‌العاده‌ای هم بوده‌ایم. سونی با تمرکز بر روی ساخت بلاک‌باسترها می‌تواند علاوه بر راضی کردن طرفداران، به سود بسیار خوبی هم دست یابد. چرا باید به ترکیب تیم برنده دست زد؟

با این حال این استراتژی خواسته یا ناخواسته عواقبی خواهد داشت که همین حالا هم برخی از آن‌ها را مشاهده می‌کنیم. برای مثال نگاهی به بازی Dreams بیاندازید. موتور خلقت معرکه‌ی استودیوی مدیا مولکول (Media Molecule) ترکیبی عالی از خلاقیت، عمق و سرگرمی است. این بازی می‌توانست با بازاریابی صحیح از سوی سونی، به یکی از محبوب‌ترین آثار پلی‌استیشن ۴ تبدیل شود. با این حال برخلاف نقدها و نمرات بسیار خوب، Dreams به موفقیت تجاری چندانی نرسید. ظاهرا سونی هم تلاشی برای بهبود وضعیت این بازی در بازار نمی‌کند. اصلا آینده‌ی مدیا مولکول با توجه به استراتژی‌ها جدید سونی کمی نامشخص است. این استودیو همیشه با کارهای نوآورانه و دور از ذهن شناخته می‌شده و توانسته آثار متفاوت با کیفیتی را به دست بازی‌بازان برساند. حال تمرکز انحصاری سونی بر روی بلاک‌باسترهای سینمایی چه معنایی برای مدیا مولکول خواهد داشت؟

سونی به لطف بلاک‌باسترهای سینمایی و با کیفیتی مثل Horizon: Zero Dawn و God of War توانست در نسل هشتم سرافراز باشد.

مثال دیگر استودیوی SIE ژاپن است. پس از ماه‌ها گزارش مبنی بر اینکه سونی در حال کاهش تمرکز خود بر روی بازار ژاپن است، مشخص شد که استودیوی ژاپنی سونی تقریبا به صورت کامل توسعه‌ی بازی‌ها را تعطیل خواهد کرد. منهای توسعه‌دهنده‌ی Astro Bot، بخش توسعه‌ی بازی SIE ژاپن به صورت کامل تعطیل شده است. SIE ژاپن پیش از این مسئول توسعه‌ی بازی‌های معرکه‌ای مثل Ape Escape، Gravity Rush، White Knight Chronicles، Siren و Patapon بوده است. بازی‌هایی که علاوه بر موفقیت تجاری، تنوع لازم را به کارنامه‌ی انحصاری‌های سونی آورده‌اند. SIE ژاپن هم‌چنین در توسعه و انتشار بازی‌هایی مثل Demon’s Souls و Bloodborne هم نقش داشته است.

در همین حین گزارشاتی مبنی بر همکاری هیدیو کوجیما (Hideo Kojima) با مایکروسافت به گوش می‌رسد. طبق این گزارشات کوجیما پروداکشنز (Kojima Productions) بازی بعدی خود را به صورت انحصاری برای پلتفرم‌های مایکروسافت عرضه خواهد کرد. البته کوجیما پروداکشنز یکی از استودیوهای سونی نیست. با این حال کوجیما همیشه رابطه‌ی نزدیکی با پلی‌استیشن داشته و از دیرباز بازی‌های زیادی را برای پلتفرم سونی توسعه داده است. با توجه به عرضه‌ی اولین بازی مستقل کوجیما یعنی Death Stranding بر روی پلی‌استیشن ۴، انتظار می‌رود که این همکاری ادامه یابد. اصلا چه کسی از عرضه‌ی یک بازی کوجیما بر روی پلتفرم خود استقبال نمی‌کند؟ پاسخ ظاهرا سونی است. چرا که طبق گزارشات کوجیما در ابتدا بازی خود را برای سونی به نمایش گذاشته، اما با پاسخ منفی آن‌ها روبه‌رو شده است. همین مهم منجر به آغاز مذاکرات بین کوجیما و مایکروسافت شده است.

قضیه از جایی بدتر می‌شود که نگاهی به وضعیت استودیوهای Second Party سونی بیاندازید. برای مثال Until Dawn یکی از عناوینی بود که توسط استودیوی سوپرمسیو گیمز (Supermassive Games) توسعه یافته بود. سوپرمسیو متعلق به سونی نبود، اما حالا کاملا به یک استودیوی Third Party تبدیل شده است. مثال دیگر استودیوی کوانتیک دریم (Quantic Dream) است که از سالیان پیش با سونی همکاری می‌کرد. این استودیو هم مسئول توسعه‌ی عناوین موفقی مثل Detroit: Become Human و Heavy Rain است. با این حال آن‌ها هم تصمیم گرفته‌اند تا افق‌های خود را گسترده و به استودیویی Third Party تبدیل شوند. البته سونی نمی‌توانست این استودیوها را به زور مجاب به همکاری کند. اما متاسفانه ظاهرا خبری از جایگزین کردن آن‌ها هم نیست.

Dreams می‌توانست با بازاریابی درست از سوی سونی، به یک موفقیت کامل از لحاظ تجاری تبدیل شود. چرا که بازی از لحاظ هنری یک اثر عالی است.

در واقع می‌توان گفت که استراتژی جدید سونی، می‌تواند به مرگ تنوع در کاتالوگ انحصاری‌های آن‌ها منجر شود. البته از نظر کیفی به نظرم جای نگرانی وجود ندارد. استودیوهای گوریلا گیمز (Guerrila Games)، ناتی داگ (Naughty Dog) و ساکر پانچ (Sucker Punch) هنوز هم دارایی‌های فوق‌العاده ارزشمندی محسوب می‌شوند. این استودیوها بارها توانایی‌های خود در ساخت تجربه‌های عالی در فضای بازی‌های ویدیویی را ثابت کرده‌اند. بدون شک انتظار برای پروژه‌های جدید این استودیوها هم هیجان‌انگیز است. اما به نظر می‌رسد که سونی قصد دارد تا تنها به چنین استودیوها و چنین بازی‌هایی بها دهد. تصمیم که به طرز تدریجی منجر به کاهش تنوع خواهد شد.

البته اگر بخواهیم منصف باشیم، باید گفت که کمبود تنوع طی سالیان اخیر یکی از مشکلات سونی نبوده و به نظر در آینده‌ی نزدیک هم این طور نخواهد بود. پلی‌استیشن ۵ همین حالا میزبان عناوین متفاوت و جالبی مثل Destruction AllStars و Sackboy: A Big Adventure بوده است. هم‌چنین دو انحصاری بزرگ بعدی سونی Ratchet and Clank: Rift Apart و Returnal هستند. همکاری با استودیوهای مستقل هم منجر به عناوین با کیفیتی مثل The Pathless و Kena: Bridge of Spirits شده است. با این حال با توجه به مدت زمان لازم برای توسعه‌ی بازی‌ها، تاثیر تغییر استراتژی سونی در سال‌های آتی به چشم خواهد آمد.

با این حال تمرکز سونی بر روی توسعه‌ی بلاک‌باسترهای AAA تنها مشکل قضیه نیست. مشکل دیگر این است که خود سونی هم منظور از یک بلاک‌باستر AAA را نمی‌داند. Days Gone شاید میزبان بهترین نقدها نبوده باشد، اما فروش بسیار خوبی را تجربه کرده است. هم‌چنین پشتیبانی خوب پس از عرضه‌ی بازی، آن را به اثر بسیار بهتری تبدیل کرده که هواداران زیادی دارد. با توجه به پتانسیل‌ها برای توسعه‌ی یک دنباله، به نظر می‌رسد که Days Gone 2 اجتناب ناپذیر باشد. متاسفانه با توجه به گزارش بلومبرگ، خبری از Days Gone 2 نخواهد بود. این طور به نظر می‌رسد، استودیوی SIE بند قصد توسعه‌ی دنباله‌ی Days Gone را داشته، اما با پاسخ منفی سونی روبه‌رو شده است. سونی تصمیم گرفته که با توجه به واکنش‌های ضد و نقیض به بازی اول، Days Gone 2 ارزش سرمایه‌گذاری را ندارد.

خوشبختانه کمبود تنوع جز مشکلات پلی‌استیشن طی سالیان اخیر نبوده و در آینده‌ی نزدیک هم این طور نخواهد بود.

با استناد بر گزارش شرایر، سونی معتقد است که در عوض بازسازی The Last of Us ارزش سرمایه‌گذاری را دارد. هم‌چنین به نظر می‌رسد که این پروژه از یکی از استودیوهای جانبی گرفته شده و به ناتی داگ سپرده شده است. سوال اصلی این است که اصلا چرا کسی باید به فکر بازسازی The Last of Us باشد؟ The Last of Us در سال ۲۰۱۳ منتشر شده و همین حالا هم نسخه‌ی ریمستر شده‌ی آن در دسترس است. آن بازی همین حالا هم ظاهر و گیم‌پلی بهتری از اکثر عناوین امروزی دارد. سونی تصمیم گرفته تا به جای یک بازی نوآورانه یا دنباله‌ی Days Gone، یک بازسازی کاملا غیر ضروری از عنوانی که چندان قدیمی نیست را آغاز کند.

راستش را بخواهید، تنها هواداران از استراتژی‌ها و تصمیمات جدی سونی ناراضی نیستند. به گزارش بلومبرگ، تمرکز ناسالم این شرکت بر روی توسعه‌ی بلاک‌باسترهای سینمایی، باعث ایجاد نارضایتی‌هایی در استودیوهای انحصاری سونی هم شده است. SIE بند پس از رد شدن ایده‌ی Days Gone 2، مسئول توسعه‌ی یک بازی Uncharted با نظارت ناتی داگ شده بود. این مهم باعث شد تا آن‌ها نگران جذب شدن توسط ناتی‌ داگ یا تبدیل شدن به یک استودیوی درجه دو شوند. به علاوه SIE بند در حال توسعه‌ی یک بازی چندنفره با همکاری ناتی داگ هم هست. اثری که احتمالا بخش چندنفره‌ی The Last of Us Part 2 خواهد بود. البته سونی در نهایت SIE بند را از توسعه‌ی Uncharted معاف کرد. این استودیو هم‌اکنون مشغول ساخت عنوانی بر اساس یک آی‌پی کاملا جدید است.

طبق گزارش شرایر، سونی تصمیم گرفته تا به جای Days Gone 2، تمرکز خود را بر روی بازسازی The Last of Us بگذارد. عنوانی که هنوز ۱۰ سال هم از عرضه‌ی آن نگذشته است.

از نظر تجاری بدون شک تصمیمات سونی کاملا قابل دفاع هستند. اولین هدف یک شرکت و بزرگ‌ترین مسئولیت آن‌ها، سوددهی و پول‌سازی برای سهام‌داران آن شرکت است. به همین سبب سونی حق دارد تا فقط بر روی سودده‌ترین و مطمئن‌ترین پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کند. بلاک‌باسترهای سونی طی دهه‌ی اخیر آوازه‌ی فوق‌العاده‌ای داشته‌اند. به نظر می‌رسد که خبری از کاهش کیفیت آن‌ها هم نیست. با این حال عدم ارتباط و احترام به طرفداران طی چند سال اخیر اصلا به نفع سونی نبوده است. شاید تصمیمات اخیر سونی به بهترین نتایج منجر شود که صد البته خواسته‌ی ما هم همین است. اما سونی باید با طرفداران در مورد آینده‌ی شرکت و استراتژی‌ها خود صحبت کند. کاری که آن‌ها اصلا علاقه‌ای به انجام دادن ندارند.

پلی‌استیشن طی دو دهه‌ی اخیر توانسته به کمک چهار کنسول شگفت‌انگیز، بازی‌های انحصاری ماندگار و احترام به طرفداران به یکی از بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین نام‌ها در عرصه‌ی بازی‌های ویدیویی تبدیل شود. متاسفانه به نظر می‌رسد که سونی حداقل مورد آخر را فراموش کرده است. آیا پلی‌استیشن آن قدر بزرگ است که هرگز شکست نخورد؟ پاسخ این سوال مشخص نیست. صرفا باید منتظر ماند و دید که آینده چه برنامه‌هایی برای این برند دوست‌داشتنی دارد.