نقد و بررسی فیلم Alien; Romulus | بیگانه‌هایی که دیگر غریبه نیستند

«من به مانند یک فیلسوف به مردم همان چیزی را می‌دهم که می‌خواهند. آن‌ها دوست دارند که ترس و وحشت را تجربه کنند، خب من هم همان را به آن‌ها می‌دهم.» (آلفرد هیچکاک)

فیلم «Alien; Romulus» نهمین فیلم از سری فیلم‌های «بیگانه» به کارگردانی «فده آلوارز» کارگردان اروگوئه‌ای است که او را با نویسندگی و کارگردانی فیلم «Don’t Breathe» می‌شناسیم. اولین قسمت از این سری فیلم در سال ۱۹۷۹ به کارگردانی «ریدلی اسکات» فیلم‌ساز مشهور انگلیسی ساخته شد و سر و صدای زیادی به پا کرد. پای کارگردانان مشهور دیگری از جمله «جیمز کامرون» و «دیوید فینچر» نیز به دنیای «بیگانه» باز شد تا در آخرین نسخه منتشر شده از آن «فده آلوارز» به این دنیای مرموز فضایی قدم بگذارد.

ژانر وحشت به دلیل مخاطبان فراوانی که دارد، بی‌شک یکی از مهم‌ترین ژانرهای سینما است. وظیفه سینما در وهله اول سرگرمی است و سینمای وحشت با المان‌هایی که دارد اگر به‌درستی ساخته شود در سرگرم ساختن مخاطب نقش به‌سزایی ایفا می‌کند. فیلم‌های ساخته ‌شده در این ژانر به دو بخش تقسیم می‌شوند. دسته اول که بر پایه غافل‌گیری مخاطب شکل می‌گیرند و ترس را به‌صورت ناگهانی به مخاطب تزریق می‌کنند و دسته دوم که فیلم‌های جدی‌تری هستند و «آلفرد هیچکاک» استاد بلامنازع آن است در روند داستان‌پردازی ترس را شکل می‌دهند و تعلیق موجود در این آثار، حس وحشت را تبدیل به فرم سینمایی می‌کند. نسخه‌های اولیه فیلم «Alien» علی‌الخصوص نسخه ابتدایی بر پایه وحشتی بود که از دل تعلیق داستان شکل می‌گرفت. حال می‌خواهیم بررسی کنیم که «Alien» کالکشن «Romulus» تا چه میزان در ساخت این نوع وحشت موفق عمل کرده است.

شاید در هیچ ژانری به اندازه سینمای وحشت، موسیقی متن فیلم نمی‌تواند تا این حد در برانگیختن حس مخاطب تاثیرگذار باشد. فیلم «Alien; Romulus» نیز با موسیقی‌ای آغاز می‌شود که در معرفی ژانر فیلم و کاشتن بذر وحشت در دل مخاطب موفق عمل می‌کند. داستان فیلم مربوط به بازه زمانی نه چندان دوری در آینده می‌شود که شرایط زندگی انسان‌ها تفاوت زیادی با دنیای امروز دارد و ربات‌ها در این جامعه انسانی نقش مهمی ایفا می‌کنند. جامعه ۲۷۸۱ نفری که ۶۵ میلیون سال نوری با زمین فاصله دارد و از نور خورشید بی‌بهره است. شعاری به‌طور مداوم در ابتدای فیلم شنیده می‌شود: «آن‌ها به ما امید می‌فروشند تا برده نگهمون دارند». از این شعار و تصمیم کاراکتر اصلی فیلم «رین» (با بازی کیلی اسپینی) برای سفر به منظومه یواگا که آرمان شهر داستان است مشخص می‌شود اوضاع زندگی در ستاره جکسون به‌سامان نیست. حال این سوال پیش می‌آید، این اطلاعات که بخشی از آن نیز به صورت متن بر صفحه تصویر هک می‌شوند قادر به ساختن مکانی هستند که با مخاطب ارتباط برقرار کند؟ جملاتی در خصوص امید فروشی و برده‌داری در فیلم ساخته می‌شود تا این حرف‌ها تبدیل به شعار نشود؟ جواب هر دو سوال مسلما خیر است. مخاطب در ابتدای فیلم با دنیایی روبه‌رو می‌شود که با دنیای واقعی او تفاوت زیادی دارد بنابراین کارگردان با پازل پیچیده‌ای طرف است که باید خانه‌های آن را به‌دقت کنار یک‌دیگر بچیند تا دنیای داستان خود را به مخاطب بقبولاند. اما آقای «آلوارز» راه ساده‌تری را پیش می‌گیرد و با شعارهایی که اغلب تکراری هستند و گوش مخاطب از آن‌ها پر است، پازل خود را تکمیل می‌کند بنابراین مکانی ساخته نمی‌شود.

در این قسمت از فیلم «بیگانه» ربات‌ها یا بهتر است بگوییم هوش مصنوعی نیز قدم به دنیای داستان گذاشته‌اند. «اندی» با بازی «دیوید جانسون» ربات سیا‌پوستی است که وظیفه محافظت از «رین» را بر عهده دارد. دوگانه سفیدپوست در مقابل رنگین‌پوست که جهان امروز هالیوود را به‌شدت تحت سیطره خود درآورده است و در ظاهر شعار ضد نژادپرستی می‌دهد اما در باطن مخالف آن عمل می‌کند به دنیاهای فضایی سینما هم راه پیدا کرده است تا این دسته از فیلم‌ها را نیز از برکت وجود خود بی‌نصیب نگذارد! دعوا و اختلاف مداوم میان «بیورن» سفیدپوست (با بازی اسپایک فرن) و اندی به دلیل نابودی خانواده‌اش توسط ربات‌ها، خون سفید رنگ اندی و سفینه‌ای که در آن افرادی از نژادهای مختلف وجود دارند و تنها فرد سیاه‌پوست آن‌جا یک ربات است، در راستای همین دوگانگی نژادی قرار می‌گیرد.

رابطه‌ میان «رین» و «اندی» که نقش کلیدی در پیش‌برد داستان دارد در اواسط فیلم به دلیل ابلاغ ماموریت جدید به «اندی» که باید سیاست‌های شرکت را نسبت به محافظت از «رین» در اولویت قرار دهد دچار چالش می‌شود. اما مگر در ابتدای فیلم رابطه‌ای ساخته شد که حالا بخواهد دچار دگرگونی شود. تنها مسئله‌ای که میان این دو کاراکتر از ابتدا تا انتهای فیلم مشخص است و در لحظاتی تکراری و خسته‌کننده می‌شود، درآوردن تراشه موجود در گردن «اندی» توسط «رین» و یا راه‌اندازی مجدد او است. البته در سکانس‌هایی «اندی» از قدرت فیزیک رباتی خود در راه محافظت از جان «رین» استفاده می‌کند که اوج ارتباط این دو نفر است. ارتباط احساسی میان این دو نفر هم تنها در تغییر میمیک صورت «اندی» در هنگام ناراحتی و عمل نکردن به دستورات «رین» ظاهر می‌شود که عملا هیچ‌گونه احساسی را در مخاطب برانگیخته نمی‌کند.

اگر از مسائل ساختن مکان، روایت داستان و شخصیت‌پردازی کاراکترها بگذریم به مهم‌ترین مشکل فیلم می‌رسیم؛ بیگانه‌هایی که دیگر غریبه نیستند.

موجودات بیگانه‌ای که از قسمت اول سری فیلم‌های «بیگانه» در داستان وجود داشتند و نقش بدمن‌های قصه را ایفا می‌کردند و ظاهر عجیب و ناشناخته آن‌ها المان مهمی در ترساندن مخاطب بود، به‌قدری در نسخه‌های قبلی تکرار شدند که دیگر این قابلیت خود را از دست دادند و ظاهر و حرکات آن‌ها برای بیننده تکراری و قابل حدس زدن شده است. بنابراین داستان فیلم «Alien; Romulus» نه‌تنها قابلیت ایجاد تعلیق را ندارد بلکه با غافل‌گیری هم قادر به ترساندن مخاطب نیست و کارگردان مجبور است مواردی را به اثر خود الصاق کند که مثلا تعلیق بسازد. مانند کمبود سوخت سفینه در سفر به آرمان شهر یواگا!

اگر تهیه‌کنندگان سری فیلم‌های «بیگانه» هم‌چنان قصد ادامه دادن و ساختن نسخه‌های دیگری از این اثر را دارند باید فکری به حال فیلم‌نامه و داستان فیلم خود کنند. موجودات بیگانه به‌قدری از لحاظ ظاهری، محل زندگی، نحوه حمله کردن و … تکراری شده‌اند که از هر کاراکتر سینمایی آشناتر به نظر می‌‌رسند، به همین دلیل فیلم علاوه بر تعلیق، قابلیت غافل‌گیری مخاطب را نیز از دست داده است. این معضل در «بیگانه» به‌قدری پررنگ شده است که مشکلات دیگر آن از جمله ساختن مکان، شخصیت‌پردازی و ایجاد رابطه میان کاراکترهای اصلی را تحت‌الشعاع قرار داده است. به همین دلیل فیلم به شعار دادن‌هایی رو آورده است که اصلا در حد و قامت آن‌ها نیست و سیاست‌های دوگانه‌سازی هالیوود را هم با آغوش باز پذیرفته است.

امتیاز نویسنده به فیلم: ۴ از ۱۰