بررسی نسل نهم بازی های ویدیویی تا به امروز

کم‌کم به آغاز پنجمین سال از نسل نهم کنسول‌های خانگی نزدیک می‌شویم. در این مقاله به بررسی این نسلِ بازی های ویدیویی از جنبه‌های مختلف خواهیم پرداخت.

در نوامبر سال ۲۰۲۰ و در بحبوحه‌ی پاندمی کرونا، ابرکمپانی‌های سونی و مایکروسافت به شکل رسمی کنسول‌های جدید خود را روانه‌ی بازار کردند. سونی مانند همیشه پسوند ساده‌ی عددی را به عنوان نام کنسول جدید خود انتخاب کرد و مایکروسافت نیز تصمیم گرفت این بار کنسول‌های خود را در دو سری X و S وارد بازار کند. بدین طریق نسل نهم کنسول‌ها در این تاریخ عملاً آغاز شد و کنسول‌های محبوب PS4 و Xbox One، بازنشسته شدند.

با آغاز هر نسل جدید، اتفاقات بزرگی در صنعت بازی رقم می‌خورد. پیشرفت سخت‌افزاری باعث می‌شود شاهد بازی‌هایی با گرافیک بالاتر و وسعت بیشتر باشیم. پیشرفتی که به بازی‌سازان کمک می‌کند تا بازی‌های جاه‌طلبانه‌تر و نوآورانه‌تر بسازند و برای این کار، مانعی در پیش روی خود نبینند. البته پیشرفت فقط به اینجا ختم نمی‌شود و در سال‌های اخیر شاهد این بوده‌ایم که سرویس‌های ارائه شده توسط این کمپانی‌ها نیز نقشی بسیار مهم در تحول بین نسلی ایفا کرده‌اند.

اکنون تقریباً در میانه‌های نسل نهم هستیم. حدود چهار سال از آغاز نسل نهم می‌گذرد و آبان امسال، رسماً وارد سال پنجم از این نسل خواهیم شد. بنابراین فرصت خوبی است تا نگاهی کلی به نسلی که در آن هستیم بیندازیم و ببینیم این نسل تا به حال چه چیزهایی به صنعت سرگرمی اضافه کرده است. آیا شاهکاری که بعداً بتوان از آن به عنوان یادگاری نسل نهم یاد کرد عرضه شده است؟ آیا تغییر خاصی در صنعت بازی و شیوه‌ی بازی کردن گیمرها ایجاد شده است؟ آیا کنسول‌های نسل جدید موفق بوده‌اند تجربه‌ای فراتر از کنسول‌های نسل قبل را به گیمرها ارائه دهند؟ این‌ها همه سوالاتی هستند که در این مقاله به بررسی پاسخ آن‌ها خواهیم پرداخت.

پیشرفت سخت‌افزاری

اینکه کنسول‌های نسل جدید، پیشرفت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قابل‌توجهی نسبت به نسل قبلی داشته باشند، یک امر کاملاً طبیعی است. به هر حال کنسولی که در سال ۲۰۲۰ روانه‌ی بازار شده، باید یک فرقی با کنسولی که هفت سال پیش از آن به بازار آمده داشته باشد! اما در عین حال این موضوع بسیار هم حائز اهمیت است. در واقع همین پیشرفت سخت‌افزاری است که استارت یک نسل جدید را می‌زند.

در زمینه‌ی پیشرفت سخت‌افزاری، یکی از مهم‌ترین نکاتی که در نسل نهم شاهد آن بودیم، جایگزینی هاردهای HDD با حافظه‌های SSD در کنسول‌های نسل جدید بود که باعث شد مفهوم «لودینگ» تا حد زیادی به تاریخ بپیوندد. موضوعی که به شکلی مستقیم روی لذت بازی کردن تاثیر دارد و اساساً زمان لودینگ کوتاه‌تر یعنی لذت بیشتر.

از نظر قدرت پردازش، کنسول‌های نسل نهم به لطف بهره‌گیری از CPU و GPU‌های پیشرفته‌تر، قادر به ارائه گرافیک واقع‌گرایانه‌تر، رزولوشن 4K و حتی 8K، و نرخ فریم‌های بالاتر هستند که این ویژگی‌ها در نسل هشتم محدود و در نسل هفتم تقریباً غیرممکن بود. فناوری‌های جدید مانند Ray Tracing، که باعث بهبود چشمگیر در جلوه‌های نورپردازی و سایه‌زنی بازی‌ها شده، در نسل‌های قبلی وجود نداشت.

در زمینه نرم‌افزار و تجربه کاربری، رابط کاربری و امکاناتی مانند Quick Resume در نسل نهم تجربه بازی را روان‌تر و سریع‌تر کرده است، در حالی که نسل هشتم و هفتم از این نظر به اندازه کنسول‌های جدید کارآمد نبودند. همچنین، سازگاری با نسل‌های قبلی در نسل نهم بهبود یافته و بازی‌های بیشتری از نسل‌های قبلی قابل اجرا هستند، چیزی که در نسل هشتم و به‌خصوص در نسل هفتم، محدودتر بود. سرویس‌های PS Plus و Game Pass نیز در این نسل باعث شده‌اند هزینه‌های بازی تا حد قابل‌توجهی کاهش یابد تا همه بتوانند از این تفریح لذت ببرند.

میزان فروش کنسول‌ها

از عواملی که می‌تواند رغبت گیمرها را نسبت به نسل جدید نشان دهد، میزان فروش کنسول‌هاست. برای اینکه دید بهتری نسبت به این موضوع داشته باشید، می‌خواهم میزان فروش کنسول‌های نسل نهمی را با کنسول‌های نسل هفتم و هشتم در چهار سال ابتدایی هر نسل مقایسه کنم.

نسل هفتم (Xbox 360 و PlayStation 3)

• کنسول Xbox 360 که یک سال قبل از PlayStation 3 و در نوامبر ۲۰۰۵ عرضه شد، در چهار سال اول خود توانست حدود ۳۹ میلیون واحد به فروش برساند. این کنسول با بازی‌های انحصاری قوی و خدمات آنلاین Xbox Live توانست جایگاه خود را به‌عنوان یک پلتفرم محبوب در بازار تثبیت کند.
• PlayStation 3 هم در نوامبر ۲۰۰۶ عرضه شد و در چهار سال ابتدایی خود حدود ۳۳ میلیون واحد فروش داشت. این کنسول با وجود قیمت بالا در ابتدا و رقابت شدید با Xbox 360، به مرور زمان با عرضه بازی‌های انحصاری قوی و کاهش قیمت، توانست فروش خود را افزایش دهد.

نسل هشتم (PlayStation 4 و Xbox One)

• PlayStation 4 در نوامبر ۲۰۱۳ عرضه شد و در چهار سال اول خود با فروش چشمگیر حدود ۷۳.۶ میلیون واحد یکی از موفق‌ترین کنسول‌های تاریخ شد. این موفقیت تا حد زیادی به دلیل استراتژی مناسب بازاریابی، قیمت‌گذاری رقابتی، و عرضه بازی‌های انحصاری قوی بود.
• Xbox One هم در نوامبر ۲۰۱۳ عرضه شد و در چهار سال اول خود حدود ۳۶ میلیون واحد فروش داشت. این کنسول در ابتدای عرضه با مشکلاتی مانند قیمت بالا و عدم تمرکز بر بازی‌ها (به نفع سرگرمی‌های چندرسانه‌ای) مواجه بود که به فروش کمتر آن نسبت به PlayStation 4 منجر شد.

نسل نهم (PlayStation 5 و Xbox Series X|S)

• PlayStation 5 که در نوامبر ۲۰۲۰ عرضه شد، با وجود مشکلات جهانی مانند همه‌گیری کرونا و کمبود قطعات، تا تاریخ ۳۱ مارس ۲۰۲۴ توانسته حدود ۵۹.۳ میلیون واحد به فروش برساند. این رقم با توجه به محدودیت‌های عرضه، نشان‌دهنده تقاضای بسیار بالای این کنسول است.
• Xbox Series X|S نیز که در نوامبر ۲۰۲۰ عرضه شد، تا تاریخ ذکر شده حدود ۲۷.۷ میلیون واحد فروش داشته است. این کنسول‌ها نیز با مشکلات مشابهی در زمینه عرضه مواجه بودند، اما استراتژی مایکروسافت در تمرکز بر سرویس‌هایی مانند Xbox Game Pass نقش مهمی در جذب مخاطبان ایفا کرده است.

در مقایسه با نسل‌های قبلی، PlayStation 4 در نسل هشتم با فاصله‌ای قابل توجه، موفق‌ترین کنسول از نظر فروش در چهار سال اول بوده است. این موفقیت به دلیل قیمت‌گذاری مناسب، بازی‌های انحصاری قوی، و تمرکز بر تجربه کاربری بازی‌ها بود. PlayStation 5 در نسل نهم نیز با وجود چالش‌های جهانی، عملکرد بسیار خوبی داشته است، اما به دلیل مشکلات زنجیره تأمین و محدودیت‌های تولید، نتوانسته است به موفقیت PS4 دست یابد. Xbox Series X|S نیز با وجود فروش کمتر نسبت به رقیب خود، به دلیل تمرکز بر خدمات اشتراکی و ارزش‌افزوده‌ای مانند Xbox Game Pass، همچنان عملکرد مثبتی داشته است.

تکنولوژی‌های مدرن گیمینگ

یکی دیگر از عواملی که در هر نسل باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد، استفاده از تکنولوژی‌های جدید و دگرگون‌ کردن تجربیات مخاطب است. برای مثال در نسل هفتم، مایکروسافت با عرضه‌ی Kinect و سونی با عرضه‌ی PS Move توانستند تجربه‌ای جدیدتر به مخاطبان ارائه دهند که به‌خصوص در حوزه‌ی بازی‌های ورزشی و حرکتی مورد توجه بسیاری از گیمرها قرار گرفت. Kinect یک حسگر حرکتی بود که توسط مایکروسافت برای Xbox 360 توسعه یافت و در سال ۲۰۱۰ وارد بازار شد. این دستگاه امکان کنترل بازی‌ها از طریق حرکت بدن و صدا را بدون نیاز به کنترلر فیزیکی فراهم می‌کرد. Kinect در ابتدا بسیار مورد توجه قرار گرفت و حتی رکورد فروش سریع‌ترین وسیله الکترونیکی مصرفی را در گینس ثبت کرد. با این حال، محدودیت‌های فنی و عدم پشتیبانی قوی بازی‌ها باعث شد که این تکنولوژی در درازمدت موفقیت کمتری داشته باشد.

PS Move در سال ۲۰۱۰ به عنوان یک سیستم کنترل حرکتی مشابه Wii Remote عرضه شد. این کنترلرها با استفاده از دوربین PlayStation Eye حرکات بازیکن را دنبال می‌کردند و امکان بازی‌های تعاملی و حرکتی را فراهم می‌کردند. هرچند PS Move نتوانست به محبوبیت Kinect برسد، اما در بازی‌های واقعیت مجازی (VR) در نسل بعدی همچنان مورد استفاده قرار گرفت.

این موضوع در نسل هشتم کمرنگ‌تر شد و تکنولوژی واقعیت مجازی (VR) تا حدی جای آن را گرفت. تجربه‌ی نسخه‌های جدید مجموعه‌ی Resident Evil و Half Life با استفاده از این تکنولوژی، توانست تجربه‌ای جدید برای مخاطبان ایجاد کند که خالی از لطف نبود.

تا اینجای نسل نهم، تمرکز کمپانی‌های نامبرده بیشتر بر روی تکنولوژی‌هایی مانند Ray Tracing، پشتیبانی از نرخ فریم بالا و رزولوشن 8K و فناوری DirectStorage بوده است. هم‌چنین شاهد پیشرفت‌هایی در زمینه‌ی طراحی دسته‌ها، به‌خصوص در DualSense سونی بوده‌ایم. با این حال به نظر نمی‌رسد که هیچ‌کدام از کمپانی‌ها برنامه‌ی مدونی برای غرق کردن بیشتر گیمر در محیط بازی داشته باشند. معرفی PlayStation VR2 در سال ۲۰۲۳، کمی باعث شد امیدمان به آینده‌ی این نسل بیشتر شود، اما هنوز هم خبری از آن تکنولوژی که بتواند همه‌گیر شود و مخاطبان را درگیر کند نیست.

بازی‌های عرضه شده

و اما می‌رسیم به مهم‌ترین بخش مقاله که بازی‌های عرضه شده در این نسل هستند. اصولاً تمام این پیشرفت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری زمانی معنا می‌یابند که در خدمت تولید بازی‌های بهتر و به‌یادماندنی‌تر باشند؛ چیزی که به نظر می‌رسد نسل نهم عملکرد نسبتاً ضعیفی در آن داشته است. البته هنوز نصف عمر این نسل سپری شده و حدود چهار پنج سال دیگر نیز با این کنسول‌ها کار خواهیم داشت. تاریخ به ما ثابت کرده که نیمه‌ی دوم هر نسل جذاب‌تر از نیمه‌ی اول آن دنبال می‌شود و بسیاری از بهترین آثار هر نسل، در اواخر آن روانه‌ی بازار می‌شوند. اما بد نیست نگاهی به بازی‌های عرضه شده در این سه چهار سال بیندازیم و آن‌ها را از نظر کیفیت با دو نسل گذشته مقایسه کنیم.

برای مقایسه بازی‌های عرضه شده در چهار سال نخست نسل‌های هفتم، هشتم و نهم، باید به کیفیت، تنوع و تأثیرگذاری بازی‌ها بر صنعت گیمینگ و جامعه بازیکنان توجه کرد. در این مقایسه، بازی‌های برجسته هر نسل از نظر نوآوری، موفقیت تجاری و محبوبیت بررسی می‌شوند.

در چهار سال نخست نسل هفتم، شاهد عرضه‌ی بازی‌هایی بودیم که موفق شدند تعدادی از قدرتمندترین بازی‌های تاریخ را پایه‌ریزی کنند. عرضه‌ی عنوان Gears of War در سال ۲۰۰۶، نسخه‌ی اول مجموعه‌های Uncharted و BioShock در سال ۲۰۰۷ و آغاز سری Modern Warfare از مجموعه‌ی Call of Duty در همین سال، شروعی طوفانی برای این نسل بودند که به عقیده‌ی خیلی‌ها می‌توان از آن به عنوان برترین نسل بازی‌ها نام برد. سری Assassin’s Creed نیز در سال‌های ابتدایی این نسل متولد شد و نسخه‌ی چهارم مجموعه‌ی GTA نیز انقلابی در حوزه‌ی بازی‌های جهان باز ایجاد کرد.

ادامه‌ی این نسل نیز پر بود از بازی‌های فوق‌العاده و نوستالژیک که هنوز هم بسیاری از آن‌ها ارزش تجربه کردن دارند. بازی‌هایی مثل Red Dead Redemption در این نسل متولد شدند و مجموعه‌ی God of War نیز در این نسل به اوج خودش رسید. Mass Effect نیز توانست معنایی دوباره به ژانر نقش‌آفرینی ببخشد و نسخه‌ی سوم Halo نیز تا مدت‌ها نقل محافل گیمینگ باشد!

چهار سال اول نسل هشتم به اندازه‌ی نسل هفتم طوفانی نبود، اما در همین مدت کم چند شاهکار وارد بازار شدند که توانستند آبروی این نسل را بخرند. عرضه‌ی دو عنوان قدرتمند Bloodborne و The Witcher 3: Wild Hunt در سال ۲۰۱۵، به قدری خوشحال‌کننده بود که بسیاری را قانع کرد به سرعت قید نسل قبل را بزنند و به سراغ کنسول‌های نسل هشتمی بروند. نسخه‌ی نسل هشتمی GTA V توانست عظمت این بازی را خیلی بهتر و کامل‌تر نمایش دهد و چهارمین نسخه از مجموعه‌ی Uncharted نیز از اتفاقات قابل توجه چهار ساله‌ی اول بود.

در ادامه‌ی این نسل، شاهد عرضه‌ی عناوین بسیار قدرتمند دیگری نیز بودیم که دیگر همه‌تان آن‌ها را می‌شناسید. نسخه‌ی دوم مجموعه‌ی The Last of Us و Red Dead Redemption، ریبوت سری God of War و بازسازی عناوین کلاسیک Resident Evil از هایلایت‌های این نسل به شمار می‌روند. بازی خوب آن‌قدر در این نسل زیاد بود که با شمردن تمام نمی‌شود!

اما چهار ساله‌ی ابتدایی نسل نهم برایمان چه داشته است؟ اولین نامی که به ذهنم می‌آید بازی Demon Souls است که در سال ۲۰۲۰ برای کنسول پلی استیشن ۵ به طور انحصاری عرضه شد. سونی تلاش کرد تا با عرضه‌ی عناوینی مانند Spiderman 2 در سال ۲۰۲۳ و Stellar Blade در سال جاری، ویترین بازی‌های انحصاری خود را جذاب نگه دارد. علیرغم جذابیت‌های این بازی‌ها، به نظر نمی‌رسد هنوز هم کسی به خاطر تجربه‌ی آن‌ها حاضر باشد کنسول جدید سونی را خریداری کند.

از سوی دیگر عناوینی مانند Starfield که قرار بود برگ برنده‌ی مایکروسافت در نسل نهم باشند نیز عملکرد جالبی نداشتند و نتوانستند انتظارات مخاطبان را برطرف کنند. مجموعه‌ی Forza هم با وجود اینکه همیشه باکیفیت بوده، آن‌قدری نمی‌تواند سلیقه‌ی عامه را دربرگیرد که دلیلی برای خرید یک کنسول باشد.

بازی‌های Third Party خوبی تا اینجای نسل نهم تولید شده‌اند، اما مجدداً باید گفت اکثر این بازی‌ها، سلیقه‌ی عامه را دربرنمی‌گیرند. برای مثال بازی Alan Wake 2 با وجود کیفیت بسیار بالای خود نتوانست فروش قابل‌توجهی داشته باشد. Baldur’s Gate 3 عنوانی فوق‌العاده باکیفیت بود که فقط برای گروه خاصی از گیمرها ساخته شده است. عناوینی مانند Call of Duty یا FIFA هم که معمولاً تا چندین سال پس از پایان یک نسل، برای کنسول‌های نسل قبل هم منتشر می‌شوند و نمی‌توانند دلیل کافی برای خرید یک کنسول جدید باشند.

با معرفی نسخه‌ی ششم Grand Theft Auto، به نظر می‌رسد این روند، سال دیگر بالاخره خاتمه یابد و بسیاری فقط برای تجربه‌ی این بازی، سراغ خرید کنسول جدید بروند. این نسل به چند بازی فوق‌محبوب مانند GTA و چند عنوان شاهکار نیاز دارد تا حسابی جان بگیرد. سونی همواره به خاطر بازی‌های انحصاری باکیفیتش شهرت داشته، اما در حال حاضر تعداد این بازی‌ها بسیار کم‌اند. مایکروسافت هم با عرضه‌ی کنسول Xbox Series S در این نسل، باعث شد گیمرهای به اصطلاح کژوال هم بتوانند با هزینه‌ی کم از بازی‌های نسل جدید بهره ببرند. شرایط برای سورپرایزهای بزرگ کاملاً مهیاست و پتانسیل‌های نسل نهم نیز بالاست؛ حال باید دید تا چه حد از این پتانسیل‌ها استفاده خواهد شد.

روندهای اجتماعی و مدنی

بد نیست به عنوان آخرین بخش مقاله، نگاهی هم به روند اجتماعی در نسل نهم داشته باشیم. بُعدی که در سال‌های اخیر، به‌خصوص از اواخر نسل هشتم به بعد، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده و بیشتر به آن پرداخته می‌شود. نسل نهم از کنسول‌ها، در دوره‌ای از تحولات اجتماعی و مدنی در جهان عرضه شدند که بسیاری از این تغییرات، مستقیماً بر صنعت بازی‌های ویدیویی تأثیر گذاشته‌ بودند. در این نسل، شاهد تغییرات و جریان‌های مهمی از جمله جنبش‌های برابری جنسیتی، برابری نژادی و مسائل مرتبط با تنوع و شمول در صنعت بازی هستیم.

در سال‌های اخیر، شاهد افزایش قهرمانان و ضدقهرمانان زن در بازی‌های ویدیویی بوده‌ایم. بازی‌هایی مانند Horizon، Control و The Last of Us II همگی از شخصیت‌های مونث برای بازی‌های خود استفاده می‌کنند. علاوه بر این شاهد مطرح شدن بحث‌های تنوع جنسیتی و نژادی در بازی‌هایی مانند Life is Strange هستیم. بازی‌های زیادی از شخصیت اول آسیایی و یا آفریقایی‌تبار برای روایت داستان بهره می‌گیرند و بسیاری از عناوین نیز مانند نسخه‌های جدیدتر Assassins’ Creed، به شما اجازه می‌دهند تا هر دو جنسیت بازی را پیش ببرید.

از طرف دیگر بارها در بازی‌های ساخته شده در سال‌های اخیر شاهد اعتراض به مسائلی مانند خشونت خانگی، نژادپرستی و تبعیض جنسیتی بوده‌ایم. حتی موضوع مذهب نیز به شکل‌های مختلف در بازی‌ها مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد که موضوعی نسبتاً جدید در این رسانه است.

از آن‌جایی که بازی‌های ویدیویی نیز مانند هر مدیوم دیگری، تا حد زیادی از فرهنگ آن دوره تاثیر می‌گیرند، ورود این مسائل به دنیای بازی‌های چندان دور از انتظار نبود. به نظر می‌رسد این روزها خواسته یا ناخواسته مجبوریم در هر اثری که بازی می‌کنیم، می‌بینیم یا می‌خوانیم، شاهد بیان شدن مسائلی باشیم که خیلی وقت‌ها حتی در روایت کلی داستان نیز جایی ندارند. تبعیض از هر نوعی، همواره در اکثر فرهنگ‌های جهان مورد شماتت بوده و کمتر کسی است که آن را تایید کند، اما اینکه عده‌ای در هر فرصتی که پیدا می‌کنند می‌خواهند عقایدشان را به همه تحمیل کنند نیز واقعاً خسته‌کننده و غیرضروری است و به وضوح دارد ضربه‌های زیادی به آثار هنری مدرن می‌زند.

سخن پایانی

در حال حاضر در میانه‌های نسل نهم هستیم. این نسل بدون شک پتانسیل‌های بسیار بالایی برای تبدیل شدن به یکی از بهترین نسل‌های تاریخ را دارد، پتانسیلی که تا به اینجا خیلی از آن استفاده نشده است. از طرف دیگر در نسل‌های قبلی، معمولاً شاهد عرضه‌ی یک کنسول میان نسلی و داغ شدن بازار بازی‌ها در میانه‌های آن نسل بودیم. حالا باید منتظر ماند و دید آیا اوضاع بهبود خواهد یافت یا هم‌چنان با یک نسل کم‌رمق و خلوت طرف خواهیم بود.

نظر شما چیست؟ نسل نهم را تا به امروز چگونه ارزیابی می‌کنید؟ پیش‌بینی شما برای آینده‌ی این نسل چیست؟ در بخش نظرات منتظر شما هستم!