نگاهی به عوامل شکست کنسول Nintendo Wii U

امروز قرار است کنسول ناکام Wii U را زیر ذره‌بین قرار دهیم و عوامل موثر در شکست این کنسول و محو شدنش از رقابت کنسول‌ها را بررسی کنیم.

کنسول Nintendo Wii U را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین شکست‌ها در چند نسل اخیر کنسول‌های بازی دانست. به ندرت پیش می‌آید که کنسولی در هنگام شروع یک نسل عرضه شود و پس از گذشت تنها پنج سال از عمرش به طور کلی توسط یک کنسول جدید جایگزین شود و پشتیبانی از آن به کلی قطع شود. با وجود آن که کمپانی نینتندو با کنسول Nintendo Switch عملکرد ضعیف Wii U را به بهترین شکل جبران کرد و دوباره دل طرفدارانش را به دست آورد، اما این موضوع باعث از بین رفتن لکه‌ ننگی که Wii U از خود به جای گذاشت نشد.

اما چرا این کنسول به این شکل زمین خورد؟ بیایید با هم به بررسی عوامل حول محور شکست این کنسول بپردازیم.

اولین ضربه به Wii U: بازاریابی و مارکتینگ مبهم نینتندو

آمار فروش منتشر شده از طرف نینتندو در سال ۲۰۱۹، کنسول Wii U را با فروش ۱۳.۵۶ میلیونی‌اش نه تنها به ضعیف‌ترین کنسول تاریخ این کمپانی در زمینه‌ی فروش تبدیل می‌کند (البته اگر Virtual Boy را به عنوان یک کنسول در نظر نگیریم) بلکه آن را به ضعیف‌ترین کنسول نسل هشتم نیز مبدل می‌کند که البته شاید گفتنش راحت باشد اما اگر کمی به آن فکر کنید، عظمت این شکست را بیشتر متوجه خواهید شد. یکی از دلایل بسیار مهمی که در این فروش اسف‌بار نقش پر رنگی را ایفا کرد، سیاست‌های عجیب بازاریابی نینتندو در قبال این کنسول بود.

نینتندو در اکثر تبلیغات Wii U، بیشتر از آن که به کنسول و پیشرفت‌های آن نسبت به Wii بپردازد و Wii U را به عنوان کنسول نسل جدید این کمپانی نمایش دهد، دائما در حال صحبت و نمایش گیم پد این کنسول بود از همین رو عموم مردم دقیقا متوجه ماهیت اصلی آن نشدند.

این ابهامات حتی جامعه‌ی گیمرها و طرفداران پروپاقرص نینتندو را نیز درگیر خودش کرد، چرا که برخی Wii U را نه به عنوان یک کنسول کاملا جدید و نسل هشتمی بلکه صرفا به عنوان یک کنترلر ارتقا یافته برای کنسول Wii می‌دیدند و برخی دیگر نیز اصلا به طور کامل متوجه ماهیت این کنسول نشده بودند؛ از همین رو، نینتندو با تبلیغاتش نتوانست افراد زیادی را متقاعد کند.

علاوه بر این گمراهی و هاله‌ی ابهامی که Wii U را در بر گرفته بود، قیمت آن نیز یک ضربه‌ی دیگری بر پیکر تازه نفس این کنسول محسوب می‌شد. قیمت ۲۹۹ دلاری برای نسخه‌ی معمولی و ۳۴۹ دلاری برای نسخه‌ی Deluxe آن نیز با باورها و فهم اشتباهی که برای طرفداران پیش آمده بود ترکیب و باعث شد که بسیاری تصمیم بگیرند کمی بیشتر صبر کنند تا ببینند سونی و مایکروسافت چه برنامه‌ای برای نسل هشتم خود دارند. در ادامه بیشتر به قیمت‌گذاری این کنسول خواهیم پرداخت.

تکیۀ بیش از حد بر نام Wii و فراموش کردن دلایل موفقیت آن

کنسول Wii یک پلتفرم بسیار موفق و جذاب بود که به خوبی خودش را در دل جامعه‌ی گیمرها جا کرد و شخصا نیز تجربه‌ی بسیار خوبی با آن داشتم و همچنان گاهی اوقات به سراغش می‌روم و به تجربه‌ی برخی از بازی‌های مورد علاقه‌ام از جمله Resident Evil Chronicles و یا Super Mario Galaxy می‌پردازم. دلیل اصلی موفقیت Wii با وجود سخت افزار ضعیفش نسبت به رقبای خود در نسل هفتم، نوآوری بزرگ آن در زمینه‌ی تجربه‌ی بازی‌ها با استفاده از موشن کنترل بود. همچنین در کنار آن، این کنسول به بهترین شکل درهایش را به روی خانواده‌ها و گیمرهای کژوال‌تر باز و با عناوین جذابی همچون Wii Sports از آن‌ها پذیرایی کرد.

از آن جایی که این کنسول به یک موفقیت برای نینتندو تبدیل شد، این کمپانی بیش از حد به خودش مغرور گشت و تصور کرد که اگر صرفا نام کنسول بعدی‌اش را بر پایه‌ی Wii بگذارد، طرفداران قطعا به آن جذب خواهند شد و کنترلر تبلت مانند آن نیز قطعا مهر پیروزی را بر پیشانی این کنسول خواهد کوبید. اما نه تنها این اتفاق رخ نداد، بلکه این شباهت نام باعث به اشتباه افتادن بسیاری از گیمرها و طرفداران شد و کنترلر آن نیز نه تنها کمک زیادی به محبوبیت و پذیرفته شدن این کنسول بین جامعه‌ی طرفداران نکرد، بلکه خود به یکی از مشکلات اساسی آن تبدیل شد!

یکی دیگر از مواردی که نینتندو به آن بی‌توجهی کرد، اهمیت بالای بازی‌های زمان عرضه بود. همانطور که گفتم کنسول Wii همراه با عنوان Wii Sports عرضه می‌شد که یکی از مهم‌ترین عوامل فروش موفق‌آمیز آن در زمان عرضه بود، چرا که نه تنها مخاطبان هاردکورتر را به خود جذب کرد، بلکه خانواده‌ها را نیز به فکر خرید یک کنسول Wii انداخت. دلیل آن بود که Wii Sports علاوه بر این که یک عنوان ورزشی بسیار جذاب بود، یک بازی خانوادگی فوق‌العاده نیز محسوب می‌شد.

می‌توان گفت اتفاقی که برای نینتندو افتاد درست همچون اتفاقی است که برای سونی و کنسول PS3 در ابتدای نسل هفتم رخ داد؛ سونی نیز بر این باور بود که صرفا به دلیل آن که PS3 جانشین PS2 است، قطعا طرفداران را به خودش جذب خواهد کرد اما قیمت ۶۹۹ دلاری در زمان عرضه و عناوین انحصاری با کیفیت اما نه چندان بزرگ و ترغیب کننده همچون MotorStorm و Resistance: Fall of Man، به فروش این کنسول در زمان عرضه ضربه زدند و آن را نسبت به رقبای خود عقب‌تر انداختند.

ضعف سخت افزاری و کمبود بازی

زمانی که ما قصد به خرید کنسولی می‌کنیم، یکی از مهم‌ترین دلایل و معیارهایمان در کنار علاقه به آن کنسول، بازی‌ها و عناوین انحصاری است. به عنوان مثال، Legend of Zelda Breath of The Wild یکی از آثار زمان عرضه‌ی Nintendo Switch بود و نقش فوق‌العاده بزرگی در فروش این کنسول در ابتدای عرضه‌اش ایفا کرد.

لازم به ذکر است که LOZ Breath of The Wild در واقع آخرین بازی عرضه شده از طرف نینتندو برای Wii U نیز محسوب می‌شود، اما به دلیل عرضه‌ی هم زمان برای Nintendo Switch، بسیاری از خریداران، این کنسول را برای تجربه‌ی بازی مذکور خریداری کردند و اکثر افرادی که از Wii U برخوردار بودند نیز برای تجربه‌ی این بازی به Switch کوچ کردند و از همین رو این اثر فروش آنچنان خوبی را روی Wii U تجربه نکرد.

متاسفانه کنسول Wii U بر خلاف Wii و Switch، در زمان عرضه از عناوین انحصاری بزرگی برخوردار نبود که افراد را ترغیب به خرید این کنسول بکنند یا به اصطلاح System Seller باشند. یکی از عناوین انحصاری زمان عرضه‌ی این کنسول، New Super Mario Bros U بود و از آنجایی که Mario یکی از نمادهای نینتندو محسوب می‌شود، این انتخاب برای عرضه‌ی یک بازی Mario را به عنوان یکی از اولین بازی‌های انحصاری این کنسول منطقی‌ جلوه می‌داد مگر نه؟

سری New Super Mario Bros یکی از زیر مجموعه‌های فرنچایز Super Mario است که همچنان بر ریشه‌های دو بعدی خود پایبند مانده و برای کنسول‌های مختلفی از جمله Nintendo DS نیز عرضه شده است. اما مشکلی که وجود داشت آن بود که این سری آن قدر بزرگ و جاه‌طلبانه نبود تا به عنوان یک System Seller عمل و طرفداران را به خرید یک کنسول ترغیب کند.

بنابراین، عرضه‌ی یک نسخه‌ی جدید از New Super Mario کافی نبود تا خریداران را ترغیب به خرید و انتخاب این کنسول به عنوان پلتفرم نسل هشتمی خود کند. به همین دلیل، بسیاری منتظر ماندند تا عناوین بزرگ‌تر برای این کنسول عرضه شود و بعد به خرید آن اقدام کنند. این انتظار ضربه‌ی بزرگی به فروش کلی این کنسول زد.

در طرف استودیوها و کمپانی‌های ترد پارتی نیز ماجرا آنچنان خوب پیش نمی‌رفت، زیرا Nintendo Wii U در واقع یک کنسول نسل هفتم در قبای یک کنسول نسل هشتمی بود و همین مسئله باعث به وجود آمدن ابهام برای بازی سازان در زمینه‌ی ساخت بازی برای کنسول شده بود و ضعف سخت‌افزاری آن نیز مانع ایجاد می‌کرد. در ابتدا Wii U تعداد مناسبی از بازی‌های ترد پارتی را در زمان عرضه‌اش دریافت کرد که اکثرا عناوین نسل هفتم بودند، اما این موضوع به سرعت پس از عرضه‌ی کنسول‌های مایکروسافت و سونی تغییر کرد.

همچنین از آن جایی که بسیاری از این عناوین در گذشته برای کنسول‌های دیگر عرضه شده بودند، بسیاری حاضر نبودند صرفا برای تجربه‌ی آن‌ها دست به خرید Wii U بزنند و علاوه بر آن، بسیاری از این بازی‌ها تجربه‌ی بسیار بهتری را روی کنسول‌های Xbox 360 و PlayStation 3 ارائه می‌دادند و از همین رو بسیاری حاضر نبودند برای اینکه به عنوان مثال بازی Assassin’s Creed 3 را روی Wii U تجربه کنند، به دنبال خرید این کنسول بروند.

همچنین به دلیل سخت افزار ضعیف‌تر کنسول Wii U، بسیاری از سازندگان به سختی می‌توانستند آثار نسل هشتمی دو کنسول دیگر را برای این پلتفرم پورت کنند و علاوه بر آن، طبق گفته‌ی برخی از سازندگان، کار با کیت توسعه دهنده Wii U نیز به شدت مشکل بوده است و کار این استودیوها را سخت‌تر از چیزی که بود می‌کرد.

مورد دیگری که خرید کنسول Wii U را برای خریداران بیش از پیش بی معنی می‌کرد، توجه بیشتر نینتندو به کنسول 3DS بود، به طوری که برخی از عناوین جدید را به جای آن که برای کنسول پرچم‌دار خود عرضه کند، آن‌ها را برای هر دوی این کنسول‌ها عرضه می‌کرد و این در حالی بود که Wii U از کمبود شدید عناوین انحصاری در آن زمان رنج می‌برد!

3DS نسخه‌های اختصاصی خودش را از فرنچایزهای نینتندو دریافت کرده بود و در کنار آن‌ها، دارای آثار ترد پارتی بسیار بیشتری نسبت به Wii U بود و همین موضوع باعث می‌شد Wii U از ارزش خرید پایین‌تری برخوردار باشد.

البته مشکل کمبود بازی‌های انحصاری Wii U در طول سال‌ها بهبود یافت و این کنسول حتی برخی آثار فوق‌العاده‌ای را دریافت کرد که بعدها به Switch راه یافتند اما متاسفانه زمانی که این بازی‌ها عرضه شدند Wii U مدت‌ها بود که به فراموشی سپرده شده بود و بسیاری از خریداران به کنسول‌های دیگر روی آورده بودند.

آیا قیمت Wii U یک برتری نسبت به رقبایش بود؟

بیایید کمی بیشتر به قیمت‌گذاری بپردازیم چرا که قیمت این کنسول نیز نقش بزرگی را در فروش کم آن ایفا کرد. شاید در ابتدا بگویید: «قیمت این کنسول نسبت به رقبایش پایین‌تر بوده است پس چطور در نهایت به ضررش تمام شد؟»؛ در جواب به این سوال باید بگویم که روی کاغذ این قیمت کمتر به عنوان یک مزیت برای این کنسول محسوب می‌شد اما در واقع این طور نبود. حتما می‌پرسید چرا؟

تفاوت ۱۰۰ دلاری قیمت این کنسول با کنسول‌ نسل هشتمی سونی و تفاوت ۲۰۰ دلاری آن با کنسول مایکروسافت به سرعت از بین می‌رود، چرا که این کنسول از مشکلاتی رنج می‌برد که برای برطرف کردن آن‌ها نیازمند خرید لوازم جانبی بودید. همچنین از نظر سخت‌افزاری نیز از ضعف‌های مختلفی برخوردار بود که حتی تا حدود قیمت آن را غیرمنطقی جلوه می‌داد.

از مهم‌ترین مشکلات این کنسول، می‌توان به حافظه‌ی داخلی محدود مدل «پایه یا Basic» آن اشاره کرد. این محدودیت به سرعت توسط کاربر احساس می‌شد و به همین دلیل نیاز به یک هارد اکسترنال حس می‌شد. در کنار این موضوع، بسیاری کنترلر Pro این کنسول را به کنترلر ابتدایی آن ترجیح می‌دادند که به تنهایی حدود ۵۰ دلار قیمت داشت.

در کنار این اقلام، باید ضعف‌های بزرگ دیگر این کنسول نسبت به رقبایش همچون ضعف شدید سخت افزاری و کمبود آثار ترد پارتی نسل هشتمی را نیز در نظر بگیریم که در نهایت به خوبی نشان می‌دهد که چرا بسیاری حاضر به پرداخت این قیمت برای این کنسول نبودند.

به طور کلی می‌توان گفت که Wii U ارزش پولی که خریدارانش برایش می‌پرداختند را نداشت چرا که نه تنها نمی‌توانست یک تجربه‌ی نسل هشتمی را ارائه دهد، بلکه با این قیمت خریداران می‌توانستند یک کنسول Wii و یک 3DS تهیه کنند که از آثار بسیار بیشتری برخوردار بودند. همچنین، همانطور که گفتم، 3DS از پشتیبانی کامل نینتندو و بسیاری از کمپانی‌های ترد پارتی برخوردار بود که آینده‌ی آن را بسیار اطمینان بخش‌تر می‌کرد.

بسیاری از گیم پد این کنسول ناراضی بودند

در ابتدای مقاله درباره‌ی تمرکز بیش از حد نینتندو بر گیم پد Wii U صحبت کردیم اما بد نیست بدانید که حتی این گیم پد که برگ برنده‌ی نینتندو برای فروش کنسول Wii U محسوب می‌شد، خود به یکی از دلایل شکست این کنسول بدل گشت. در حالی که این گیم پد ایده‌های بسیار جالبی را با خود حمل می‌کرد، اما در پیاده سازی آن‌ها به شدت به مشکل بر می‌خورد و مشخص بود که نینتندو به طور کامل به پیدا کردن کارایی مناسب و متعادل کردن این گیم پد فکر نکرده است.

یکی از مشکلات بزرگ این گیم پد، بزرگی بیش از حد آن بود که بازی کردن با آن را سخت‌ می‌کرد و به همین دلیل هم بسیاری به دنبال خرید کنترلر Pro این کنسول بودند. از طرف دیگر، بسیاری از خصوصیات این گیم پد از جمله برخی قابلیت‌های صفحه‌ی لمسی یا حتی برخی از سنسورهای آن در بسیاری از بازی‌ها ناکارآمد بودند و همچنین وجود چنین صفحه‌ای روی این گیم پد، عمر باطری را به شدت کاهش می‌داد که باز هم یکی دیگر از مشکلاتی بود که کاربران با آن دست و پنجه نرم می‌کردند.

یکی دیگر از مشکلاتی که مایه‌ عذاب کاربران این کنسول بود، اجبار به نگاه کردن دائمی به صفحه‌ی گیم پد و چشم برداشتن از تلویزیون در هنگام بازی بود؛ به طوری که دائما مجبور بودند به پایین نگاه کنند؛ عملی را انجام دهند و دوباره به تلویزیون نگاه کنند. این موضوع در طولانی مدت بسیار آزار دهنده بود و به تجربه‌ی بازی ضربه وارد می‌کرد.

اما با وجود تمام این خصوصیات منفی، این گیم پد همچنان ایده‌ی جالبی را به همراه داشت و آن قابلیت OFF-TV Play بود که به پلیر اجازه می‌داد بدون نیاز به استفاده از تلویزیون، روی گیم پد این کنسول به تجربه‌ی بازی خود بپردازد که خود پایه گذار ایده‌ی هایبرید شدن کنسول Nintendo Switch به حساب می‌آید. البته این قابلیت با وجود جذابیتی که داشت، همچنان خام بود و نیاز به پرورش داشت؛ چرا که تنها در حالتی می‌توانستید از آن استفاده کنید که در اطراف کنسول خود باشید و در واقع نمی‌توانستید از گیم پد به عنوان یک کنسول همراه بهره ببرید.

Wii U بین دو جهان معلق بود

Wii U همه چیز بود و در عین حال هیچ یک از آن‌ها نبود. نینتندو سعی بر ارائه‌ی قابلیت‌های یک کنسول قابل حمل را با استفاده از تبلت Wii U داشت؛ اما در واقع محدود به کنسول مادر بود. سعی داشت جامعه‌ی بزرگ‌سال و هاردکور گیمرها را هدف قرار دهد و در عین حال پُلی که با استفاده از Wii برای گیمرهای کژوال ساخته بود را خراب نکند اما در نهایت به این هدف نرسید. سعی داشت هویتی مستقل برای Wii U خلق کند اما به طور هم زمان با استفاده از 3DS به این پروسه ضربه وارد می‌کرد.

به نظر من نینتندو در طراحی، ساخت و عرضه‌ی Wii U بسیار عجله کرد. نه تنها این کنسول یک سال قبل از کنسول‌های مایکروسافت عرضه شد، بلکه ایده‌ی پشت آن نیز به طور کامل به بلوغ نرسیده بود. یکی از هدف‌های نینتندو از طراحی گیم پد Wii U، پیشرفت چشم‌گیر بازار تبلت‌ها بود و از همین رو فکر می‌کرد که اگر این گیم پد را همچون یک تبلت همراه طراحی کند، قطعا با بازخورد مثبتی روبه‌رو خواهد شد اما در آخر چنین نشد. اما چرا؟

جوابش بسیار ساده است، همه‌ی ما می‌دانیم که صنعت گیمینگ و روند پیشرفت نسل‌ها و تکنولوژی آن، همچون نسل‌های تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها نیست. بازار تلفن‌های هوشمند پیش‌روی بسیار سریع‌تری دارد. کسی که دو سال پیش یک تلفن همراه پرچم‌دار خریداری کرده باشد، امروزه تا حدودی سال عقب‌تر از تکنولوژی روز دنیا است و تکنولوژی‌ها و نسخه‌های بهبود یافته‌ی بی‌شماری جایش را گرفته‌اند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که نسل‌های کنسول‌های بازی حداقل ۸ سال به طول می‌انجامند.

بنابراین، زمانی که نینتندو شروع به پرورش و ساخت کنسول Wii U کرد، تبلت‌ها بسیار متفاوت و ضعیف‌تر از چیزی بودند که در هنگام عرضه‌ی این کنسول شاهدش بودیم. زمانی که Wii U عرضه شد، ما شاهد حضور تبلت‌های قدرتمند و نازک همراه با امکانات متنوع و صفحه نمایش‌های با کیفیت بودیم در حالی که گیم پد Wii U دارای بدنه‌ای بزرگ، قطور و صفحه نمایشی با رزولوشن پایین بود. پس، نینتندو حتی در بازاری که سعی داشت آن را تصاحب کند و خریدارانش را از راه آن به خرید کنسولش جذب کند نیز شکست خورد.

سخن پایانی

در آخر باید گفت که کنسول Wii U به نوبه‌ی خود از قابلیت‌های خاصی برخوردار بود و از ایده‌های جالبی نیز پیروی می‌کرد، اما مشکل آن بر خلاف کنسول پیشین نینتندو یعنی Wii، عدم ثبات آن بود؛ به طوری که نتوانست در بازار کنسول‌ها برای خودش جایی پیدا کند و نینتندو نیز با اشتباهات خود در قبال این کنسول، نتوانست برای خرید این کنسول دلیل موجهی را در اختیار گیمرها قرار دهد. اما می‌توان به Wii U از زاویه دیگری نیز نگاه کرد!

درست است که این کنسول بزرگ‌ترین شکست نینتندو لقب گرفته است، اما همین شکست باعث شد تا نینتندو تمامی اشتباهاتش را در نظر بگیرد، ایده‌ی یک کنسول هایبرید را بیشتر پرورش دهد و در نهایت آن را با کنسول Nintendo Switch به بلوغ برساند؛ به طوری که این کنسول توانست به پر فروش‌ترین سخت‌افزار تاریخ این کمپانی تبدیل شود!

در کل نینتندو یکی از کمپانی‌های موردعلاقه‌ی من در صنعت گیمینگ محسوب می‌شود و دلیل آن نیز طراحی جذاب کنسول‌ها و همچنین عناوین انحصاری‌ است که همچنان بر ریشه‌ی بازی‌های ویدیویی پایبند هستند و جادوی خاص خودشان را دارند. اما در کنار این موارد مثبت، یکی از مشکلات بزرگ این کمپانی سیاست‌های عجیب و غریبی است که در قبال بسیاری از مسائل پیش می‌گیرد و Wii U قربانی همین سیاست‌ها و تصمیمات غیر منطقی بود.