زنگ خطر برای سقوط ژانر ابرقهرمانی در سینما

ژانر ابرقهرمانی که در طی چندسال گذشته یکه‌تاز فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی بوده است، به تازگی دچار اشتباهاتی شده که می‌تواند منجر به سقوطش بشود.

در تمام طول تاریخ سینما و تلویزیون، همیشه ژانرهای مختلفی برای دوره‌های مختلف حاکم این مدیوم از سرگرمی بوده است که فراز و نشیب‌های مختلفی را تجربه کرده و در کنار گذاشته شده است. مسئله‌ای که به تازگی گریبان‌گیر ژانر ابرقهرمانی شده تا جایی که کارشناسان هالییود این موضوع را “فرسودگی ابرقهرمانی” خطاب کرده‌اند.

در طی دو الی سه دهه گذشته دی‌سی و مارول ساخت فیلم‌های ابرقهرمانی خود را افزایش داده تا جایی که شاهد خلق دنیاهای تحت عناوین MCU و DCEU هستیم؛ جایی که مجموعه‌ای از فیلم‌ها و سریال‌ها تحت یک جهان واحد شکل گرفته و اتفاقات گسترده‌ای را رقم می‌زنند. این موضوع باعث شده تا در طول سال میزبان انتشار چندین و چند فیلم و سریال مختلف حول محور ابرقهرمانان باشیم.

با وجود این که هنوز هم سینماگران خواهان تماشای آثار این ژانر هستند؛ اما نشانه‌های بسیاری مبنی بر فرسودگی این آثار طی دو الی سه سال اخیر نمایان شده که می‌تواند حاکمیت ابرقهرمانان بر سینما و تلویزیون را مورد تهدید قرار بدهد. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم تا به ۱۰ موردی بپردازیم که در صورت نادیده گرفته شدن، سقوط این ژانر محبوب و پرفروش را در پی خواهد داشت.

تکراری شدن داستان‌ها

یکی از مسائلی که به تازگی انتقاد بینندگان و منتقدان را در پی داشته است، خطوط داستانی روایت شده برای ابرقهرمانان می‌باشد که آن جادوی چند سال گذشته خود را از دست داده است. اکثر آثار منتشر شده بیش از حد تکراری و قابل پیش‌بینی شده‌ و مخاطبین خود را خسته کرده‌اند.

دنیای سینمایی دی‌سی و مارول که هر کدام شامل ده‌ها فیلم و سریال مختلف است، طی چند وقت اخیر چنان بی‌رمق و فاقد جذابیت شده‌اند که تماشاگران مانند قبل برای تماشای آثارشان هیجان‌زده نیستند. این مسئله بیان‌گر این واقعیت است که مارول و دی‌سی باید از فرمول‌های بدون ریسک خود فاصله گرفته و اوضاع را تغییر دهند. زیرا در صورت ادامه این فرمول تکراری، با شکست پروژه‌های خود در نزد مردم روبرو خواهند شد.

نادیده گرفتن شخصیت‌های محبوب

این یک واقعیت است که برخلاف دنیای کمیک، در آثار سینمایی و تلویزیونی نمی‌توان یک بازیگر را تا ابد برای یک شخصیت محدود کرد. به همین دلیل در طی چند سال گذشته شاهد ملحق شدن یا کنار گذاشته شدن برخی از شخصیت‌های ژانر ابرقهرمانی هستیم.

با این حال در این بین شاهد کنار گذاشتن برخی از شخصیت‌های پرطرفداری هستیم که علی‌رغم خواست مردم، هیچ استفاده‌ای از آن‌ها نشده و با شخصیت‌های درجه چندم جایگزین می‌شوند. همچنین در سمت مقابل شاهد عدم ساخت فیلم‌های تیمی هستیم که با وجود دنیاهای واحد MCU و DCEU امری غیرمنطقی می‌باشد.

به عنوان مثال، مردم مانند قبل در هز فاز دنیای سینمایی مارول نمی‌توانند منتظر وقایع بزرگی همچون The Avengers باشند تا بتوانند شخصیت‌های موردعلاقه خود را کنار یکدیگر مشاهده نمایند. زمانی که شما ادعای داشتن یک دنیای سینمایی واحد را دارید، پس باید در آثار مختلف، توانایی کنار هم قرار دادن شخصیت‌های مختلف را داشته باشید.

افزایش نقدهای منفی منتقدین

طی چندسال گذشته کیفیت آثار ابرقهرمانی چنان افت شدیدی داشته که حتی صدای منتقدین را نیز درآورده است. البته که DCEU از همان روزهای نخست در حال دست و پنجه نرم کردن با نقدهای شدید بوده است؛ اما MCU که روزی میزبان بازخوردهای به شدت مثبت بوده نیز در حال افت قابل تامل در نزد منتقدین است.

منتقدین در گزارشات خود به وضوح اشاره دارند که آثار ابرقهرمانی بیش از پیش اشباع شده و هیچ تنوع و خلاقیتی در آن‌ها دیده نمی‌شود. این که هر کدام از کمپانی های دی‌سی یا مارول در سال چندین فیلم و سریال را پخش نماید، قطعاً باعث خواهد شد تا کمیت بر کیفیت ارجعیت پیدا کرده تا جایی آثارشان افت قابل توجهی پیدا نمایند.

تکیه بیش از حد بر حضور افتخاری شخصیت‌های معروف

زمانی که کمپانی‌های فیلم‌سازی نسبت به کیفیت آثار خود یا میزان استقبال از آن‌ها دچار شک و تردید می‌شوند، دست به تاکتیکی خاص زده تا بتوانند مردم را به سینما بکشانند. مسئله‌ای که به وضوح برای دو فیلم Spider-Man: No Way Home و Doctor Strange in the Multiverse of Madness رخ داد و شاهد حضور شخصیت‌هایی بودیم که تنها برای هیجان کاذب و پنهان کردن نقص‌های داستانی وارد فیلم شده بودند.

متاسفانه MCU و DCEU با ورود به بحث جهان‌های موازی، به جای آن که دست به خلق رخدادها و اتفاقات جدید و منحصر به فرد بزنند، شخصیت‌هایی را وارد فیلم‌های خود کرده‌اند که نه تنها هیچ کارکرد مثبتی در روایت داستان ندارند، بلکه به عنوان پرده‌ای عمل می‌کنند که نقص‌ها و اشکالات یک پروژه را پنهان می‌نماید.

با وجود این که در گذشته حضور شخصیت‌های معرفی نشده یا محبوب در طول تیتراژ فیلم‌های ابرقهرمانی یک سورپرایز بزرگ محسوب می‌شد، اما امروزه این مسئله چنان تکراری و قابل پیش‌بینی شده که دیگر هیچ جذابیتی برای مخاطبین ندارد.

تبلیغات دهان به دهان منفی

تبلیغات دهان به دهان در سایت‌های آنلاینی همچون IMDB یا راتن تومیتوز می‌تواند باعث شود تا مخاطبین در سراسر جهان با یکدیگر در ارتباط بوده و باعث افزایش یا کاهش استقبال از یک اثر بشوند.

این مسئله در مواجه با انتشار آثار ابرقهرمانی اخیر باعث شده تا میزان فروش یا بینندگان آن‌ها با افتی قابل تامل مواجه شده و مخاطبین را نسبت به پروژه‌های آینده بدبین نماید. دیگر مثل قبل با تریلرهای حماسی و تبلیغات خوش رنگ و لعاب نمی‌شود مخاطبین را گمراه کرد و رکوردهای دروغین بر جای گذاشت. افت فروش فیلم‌های ابرقهرمانی استودیو مارول در طی دو فیلم اخیرشان این موضوع را ثابت کرده که موج اول تماشاگران به هیچ عنوان نمی‌تواند مدرک خوبی برای حفظ میزان فروش در هفته‌های بعدی باشد.

افت فروش آثار ابرقهرمانی در گیشه

همان‌طور که در بالا ذکر شد، تریلرها و تبلیغات خوش رنگ و لعاب نمی‌تواند باعث موفقیت اثری شود که مملو از مشکلات متعدد است. اکران آثاری همچون Eternals، Black Widow و یا Morbius نشان داده که علی‌رغم این که آن‌ها همچنان می‌توانند چند صد میلیون فروش داشته باشند، اما با استقبال چند ده برابر کمتری نسبت به گذشته مواجه هستند.

این زنگ خطری برای آینده استودیوهای فیلم‌سازی در ژانر ابرقهرمانی است که نسبت به خطرات آینده آگاه باشند. مردم علی‌رغم علاقه‌ای که به این ژانر دارند، اما حاضر نیستند تا برای تماشای هر اثر بی‌کیفتی به سینما رفته تا پول و زمان خود را هدر دهند. همین فروش چند صد میلیونی اگر که مورد رسیدگی قرار نگیرد، به فروش چند ده میلیونی تبدیل شده و رسماً می‌تواند منجر به ورشکستگی سازندگان خود بشود.

کاهش چشم‌گیر علاقه مردم به این ژانر

ژانر ابرقهرمانی به دلیل زرق و برق متفاوتی که داشت، به یک‌باره مورد توجه مردم تمام دنیا قرار گرفت تا حدی که حتی ضعیف‌ترین فیلم‌های این ژانر با فروش سرسام‌آوری مواجه می‌شد. با این حال نظرسنجی‌های اخیری که در کشور آمریکا صورت گرفته است، نشان داده که مردم مانند قبل به این آثار علاقه نداشته و از تماشای بی‌وقفه ابرقهرمانان خسته شده‌اند.

به عنوان مثال، طبق نظرسنجی Morning Consult که اخیراً صورت گرفته است، تنها ۲۳ درصد از مردم به تماشای آثار ابرقهرمانی علاقه دارند که حتی آن‌ها نیز تا حدی از وقایع و روایات تکراری خسته شده‌اند. این عدد اگرچه در حال حاضر کوچک به نظر می‌رسد، اما با روند فعلی مارول و دی‌سی که حاضر به انجام هیچ‌گونه ریسک و تغییری نیستند، به زودی می‌توانیم شاهد سیل گسترده‌تری از مردم ناراضی باشیم.

عدم پاسخ‌گویی باکس آفیس به آثار ابرقهرمانی

این یک واقعیت است که آثار ابرقهرمانی با هر کیفیتی که منتشر شوند، در هفته اول خود فروش سرسام‌آوری را تجربه می‌کنند. با این حال افت فروش گسترده از هفته دوم آغاز شده و تبدیل به یک ناامیدی می‌شود. به عنوان مثال تابستان امسال با وجود اکران دو فیلم پرهزینه و بزرگ از سوی مارول، اما این Top Gun: Maverick بود که تمامی رکوردها را جابجا کرده و فروشی بالای یک میلیارد دلار را رقم زد.

البته که هنوز هم آثار ابرقهرمانی سود قابل توجهی را نصیب کمپانی‌ها خود می‌کنند، اما با وجود افزایش افت فروش‌های بیش از ۶۰ درصد، قطعاً نمی‌توان آن‌ها را فیلم‌هایی پرفروش یا رکورد زننده خطاب کرد. قدرت ماندگاری در باکس آفیس بسته به جلب نظر مردم و منتقدین است؛ دو مسئله‌ای که می‌تواند از طریق تبلیغ دهان به دهان به سود یا به ضرر یک اثر منجر شود.

انتقادات شدید و تند کارگردانان بزرگ سینما

ژانر ابرقهرمانی از آغاز یک دودستگی بین کارگردانان سینما ایجاد کرده بود. با این حال نام‌های بزرگی همچون مارتین اسکورسیزی (Martin Scorsese) یا ریدلی اسکات (Ridley Scott) انتقادات شدید و تندی را نسبت به چنین آثاری بروز داده‌اند که باعث ایجاد حواشی و فضایی منفی شده است.

می‌توان به نوعی گفت که اسکورسیزی آغازگر این جریان بر علیه آثار ابرقهرمانی بود که باعث شد تا اختلافات گسترده‌ای بین افراد شناخته شده سینما در بگیرد. انتقاد این از دست از افراد حول محور فرمول تکراری و اشباع شده این آثار باعث شده تا کیفیت کلی سینما تحت‌الشعاع قرار بگیرد.

انتشار زود به زود آثار ابرقهرمانی

در گذشته ساخت یک دنباله برای آثار ابرقهرمانی به مانند یک آرزو برای هواداران مارول و دی‌سی بود؛ با این حال رویه این دو کمپانی کاملاً تغییر پیدا کرده و شاهد اکران زود به زود فیلم‌هایشان هستیم. این مسئله باعث شده تا مخاطبین تشنگی سابق برای تماشای این آثار را نداشته و بسیار عادی با آن‌ها برخورد نمایند.

به عنوان مثال، در دنیای سینمایی مارول شاهد ده‌ها فیلم و سریال هستیم که قطاروار پشت سر هم اکران و پخش شده و مخاطب را خسته می‌کنند. بینندگان در دنیای امروز به سختی می‌توانند وقت خالی پیدا کنند که هر ماه به تماشای تنها یک ژانر اختصاص دهند. قطعاً این موضوع باعث شده تا کیفیت آثار ابرقهرمانی نیز لطمه دیده و در جلوه‌های ویژه یا روایت داستانی ترکش‌های این موضوع را به وضوح شاهد باشیم.

نظر شما چیست؟ به عقیده شما ژانر ابرقهرمانی از چه مسائلی رنج می‌برد؟ آثار این ژانر در طی چند سال آینده به چه سمت و سویی کشیده خواهد شد؟

منبع: CBR