نقد و بررسی فیلم Past Lives | جسم بی‌جان

فیلم Past Lives اثری است عاشقانه و درام، محصول ۲۰۲۳ که قصه عشق کودکی را روایت می‌کند.

Past Lives اولین و تنها تجربه کارگردانی سلین سونگ، نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس کره‌ای است. او پس از فعالیت در حوزه نمایش حال وارد سینما شده و اولین فیلم خود را نوشته و کارگردانی کرده است.

فیلم Past Lives قصه‌ای درباره عشق در کودکی را روایت می‌کند. عشقی که در ابتدا شاید یک اتفاق زودگذر و هیجانی باشد، اما رفته رفته مشخص می‌شود که فراتر از این است.

فیلم دو شخصیت اصلی با نام‌های هه سونگ و نایونگ دارد. در ابتدا با آن دو در کودکی آشنا می‌شویم. گویا آن‌ها دوستان نزدیکی بوده و بسیار با یکدیگر صمیمی هستند. این میزان نزدیکی به جایی می‌رسد که در نهایت دوستی آن‌ها تبدیل به نوعی عشق در دوازده سالگی می‌شود.

اما نایونگ و خانواده‌اش قصد مهاجرت از کره به آمریکا را دارند. بنابراین خیلی زود نایونگ و هه سونگ بر اثر این اتفاق از یکدیگر جدا می‌شوند.

پس از دوازده سال آن‌ها یکدیگر را پر فضای مجازی پیدا می‌کنند. این اتفاق به دلیل پیگیری‌های هه سونگ رخ می‌دهد. آن‌ها مدتی با یکدیگر در ارتباط هستند تا جایی که نایونگ که حال نام خود را به نورا عوض کرده است، تصمیم می‌گیرد که این ارتباط تصویری دیگر ادامه نیابد. این لحظه اولین نقطه عطف فیلمنامه فیلم Past Lives می‌باشد.

فیلم Past Lives اثری آرام است که ممکن است برای برخی حتی کسل‌کننده باشد. اما این اثر در عین آرام بودن بسیار پر اتفاق است. حال چرا فیلمی پر اتفاق، ممکن است کسل‌کننده بوده یه آرام به نظر برسد.

Past Lives بیش از هر چیز شبیه به یک جسم بی‌جان است. جسمی که شاید زیبا باشد و شاید نگاه کردن به آن بتواند حالتان را عوض کند، اما این جسم هنوز روحی را کم دارد که به آن دمیده شود.

قصه Past Lives پر از بالا و پایین و اتفاقات گوناگون است، اما فیلم به قدری کلی‌گویی می‌کند که بسیاری از لحظات کلیدی و دراماتیک را از بین می‌برد. در واقع فیلم از همه چیز سرسری می‌گذرد و فرصت تجربه کردن را از مخاطب می‌گیرد و صرفا به او گزارش می‌دهد که اینگونه حس کند.

از همان ابتدا ما شاهد دوستی بین هه سونگ و نایونگ نیستیم، تنها به ما گفته شده آن‌ها با یکدیگر دوست هستند. پس از مهاجرت نایونگ، فیلم به سرعت ۱۲ سال به جلو می‌رود و هیچ لحظه‌ای از جدایی این دو کودک دوازده ساله که قطعا برایشان سخت بوده است را به مخاطب نشان نمی‌دهد.

همین گذر سریع دوازده ساله اولین جایی است که ارتباط مخاطب با اثر از بین می‌رود. ناگهان او با دو فرد جوان روبرو می‌شود که چیزی از آن‌ها نمی‌داند و بعد از آن نیز فیلم نه می‌تواند آن‌ها را بسازد و نه عشقی که بین آن دو وجود دارد.

اگر به نقطه عطفی که در قبل گفته شد بازگردیم، متوجه می‌شویم که فیلم تا چه اندازه کم‌زور است. نایونگ ناگهان اعلام می‌کند که قصد دارد مدتی با هه سونگ در ارتباط نباشد. دلیلش چیست؟ بله همه ما می‌دانیم چه دلیلی دارد و این گونه ارتباط چقدر سخت است. اما فیلم باید این تجربه و حس را خودش در وجود خودش بسازد.

اما چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. از تماس‌های تصویری پر از خنده و شادی ناگهان به جایی می‌رسیم که نایونگ دوباره قصد خداحافظی با هه سونگ را دارد. لحظه‌ای که می‌توانست به شدت حسی و دراماتیک باشد، اما هدر رفته است. چرا که نه خداحافظی اول آن دو قابل لمس بود و نه پس از دوازده سال خداحافظی دوم آن‌ها.

بار دیگر با نوشته دوازده سال بعد مواجه می‌شویم. جایی که نایونگ با آرتور ازدواج کرده است و هه سونگ که درگیر یک رابطه نصفه و نیمه می‌باشد، تصمیم می‌گیرد برای دیدن نایونگ به آمریکا سفر کند.

همچنان تفاوتی در فیلم ایجاد نمی‌شود. فیلمنامه هنوز هم تنها قصد اشاره به اتفاقات را دارد و فرصت تجربه را از مخاطب می‌گیرد. در پرده سوم فیلم نیز نه عشق نایونگ به آرتور مشخص است، نه دیدار دوباره هه سونگ و نایونگ شکل می‌گیرد و نه یک نیمچه مثلث عشقی.

در نهایت نیز هه سونگ دوباره به کره بازمی‌گردد و فیلم به پایان می‌رسد. پایانی که هیچ چیزی در اختیار مخاطب قرار نمی‌دهد. مخاطب لحظه‌ای با اثر درگیر نشده و خود را در میانه اتفاقات نمی‌بیند. بلکه صرفا بیننده‌ای است که از بیرون در حال تماشای چیزی است.

همانطور که در ابتدا گفته شد فیلم Past Lives ابدا کم اتفاق و کسل‌کننده نیست بلکه بسیار پر اتفاق بوده و دارای بالا و پایین‌های زیادی می‌باشد، اما فیلمنامه به هیچکدام ورود نمی‌کند. همه اتفاقات موجود در فیلم به شدت مهم و احساسی هستند. دو نفر که اولین بار عشق را با یکدیگر تجربه کرده‌اند حال بر اثر اتفاقات زمانه نمی‌توانند کنار یکدیگر باشند، اما فیلم نمی‌تواند از پس سنگین بودن احساسات عمیق خود برآید.

در واقع فیلمنامه‌ای که Past Lives از روی آن ساخته شده، بیشتر شبیه به بدنه کلی یک فیلمنامه می‌باشد که حال باید جزئیات به آن اضافه شود. جزئیاتی که در کنار یکدیگر می‌توانند حس، لحظات دراماتیک‌ و عشق بسازند. اما فیلم همان بدنه کلی را روایت می‌کند. به گونه‌ای که حس می‌شود لحظاتی از فیلم حذف شده است.

اتفاق عجیب آنجاست که با وجود آنکه سلین سونگ پر ابتدا نمایشنامه و فیلمنامه‌نویس بوده است، اما کارگردانی او در این فیلم بسیار جلوتر از فیلمنامه‌اش می‌باشد.

در نهایت باید گفت که فیلم Past Lives یک جسم بی‌جان است. فیلمی که ایده، قصه و پتانسیل خوبی دارد، اما در شاخ و برگ دادن و پرداخت به آن ناتوان است.

Past Lives نه می‌تواند دوستی کودکی بسازد، نه مهاجرت و غربت و دوری را برای مخاطب تصویر می‌کند، و نه دلتنگی و عشق و دیدار مجدد را.

فیلم با وجود آنکه پر از حس‌های مختلف است اما موفق به عمق دادن هیچکدام نمی‌شود تا در نهایت بتوان گفت که Past Lives اثری هدر شده است. ویترینی است که مخاطب آن را از بیرون تماشا می‌کند اما هرگز مخاطب را به داخل راه نمی‌دهد. اثری که می‌توانست در دراماتیک‌‌ترین حالت ممکن مخاطب را در عشق و دلتنگی غرق کند اما تا حد یک گزارش کلی از اتفاقات پایین آمده است.