رتروگیم؛ کنسول محبوب سگا و حقیقت‌های جذاب آن

سگا محوریت اصلی این قسمت از آیتم رتروگیم است. امروز قصد داریم نگاهی داشته باشیم به برخی از حقیقت‌های جالب کنسول Sega Genesis که احتمالا از آن‌ها بی‌خبر بودید.

امکان ندارد صحبتی حول محور سگا به میان بیاید و همراه آن از یکی از برترین کنسول‌های دهه‌ی ۹۰ میلادی یعنی Sega Genesis یاد نشود. این کنسول نه تنها آخرین باری بود که سگا به راستی در اوج دوران خودش به سر می‌برد بلکه کنسولی بود که برای بسیاری یادآور دوران فوق‌العاده‌ای از گیمینگ است. این کنسول محل تولد یکی از برجسته‌ترین نام‌های صنعت گیمینگ یعنی Sonic The Hedgehog بود که تا همین امروز نیز یاد و میراث این کنسول را با خودش یدک می‌کشد. در کشور خودمان نیز کنسول Sega Genesis جزو کنسول‌های پر مخاطبی بود که همچنان صحبت آن در محفل‌های گیمینگ مطرح می‌شود.

تا به امروز در طی قسمت‌های مختلف آیتم رتروگیم به طور اختصاصی به کنسول‌های مختلفی پرداختیم اما همیشه جای خالی یک کنسول احساس می‌شد و آن هم همین کنسول جاودانه‌ی سگا بود از همین رو امروز قصد داریم کمی بیشتر با این کنسول آشنا شویم و به داستان‌ها، خصوصیات و به طور کلی حقیقت‌های جالبی حول محور آن بپردازیم که شاید حتی پروپاقرص‌ترین طرفداران این کنسول نیز از آن‌ها بی‌خبر بودند. با گیمفا همراه باشید.

عدو شود سبب خیر

چندی پیش و طی مقاله‌ی «لحظه‌ای که صنعت گیمینگ سقوط کرد» به این موضوع پرداختیم که چگونه کمپانی نینتندو صنعت گیمینگ را از نابودی کامل نجات داد و کنسول NES توانست به یک رویداد تاریخی برای این مدیوم تبدیل شود. مسلما با چنین موفقیت بزرگی کمی غرور و تکبر هم وارد ماجرا می‌شود که از قضا باعث شد کمپانی سگا و کنسول Sega Genesis آن به اقامتگاهی برای بسیاری از بازی‌سازان آن دوره تبدیل شود که تا قبل از آن مجبور به ورود به روابط یک طرفه‌ی کاری با نینتندو می‌شدند.

مدیر عامل وقت کمپانی نینتندو، آقای Hiroshi Yamauchi فقید نسل سوم خانواده‌ی صاحب این کمپانی بود که پشت میز ریاست می‌نشست و چهره‌ای بسیار تاثیر گذار در راستای تبدیل نینتندو از یک کمپانی اسباب‌بازی سازی به یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین نام‌های صنعت تکنولوژی و گیمینگ محسوب می‌شد. شاید اگر Yamauchi نبود ما هیچوقت شاهد گسترش نینتندو و در راستای آن، صنعت گیمینگ به این شکل امروزه شاهدش هستیم نبودیم.

با این وجود بسیاری از او به عنوان یک تاجر بسیار بی‌باک و نترس هم یاد می‌کنند که مسلما همیشه سعی داشت سود کمپانی‌اش را به حداکثر برساند و از آن جایی که در آن دوره و پس از احیای صنعت گیمینگ، کنسول NES تنها نام بزرگ و مطمئن بازار بود، نینتندو و Yamauchi نیز به همان میزان قدرت و توانایی مانور بیشتری در معاملات خود با بازی‌سازان و توسعه دهندگان داشتند.

این مسئله باعث می‌شد بسیاری از توسعه دهندگان آثار تعاملی آن دوره وارد روابط تجاری با نینتندو شوند که این کمپانی همیشه سود بیشتری از آن می‌برد اما این موضوع با عرضه‌ی Sega Genesis تغییر کرد چرا که حالا اکوسیستم کاری و تجاری بسیار انعطاف‌پذیرتری از سوی سگا برای سازندگان بازی‌های ویدیویی ایجاد شده بود. سگا با استفاده از معاملات تجاری بسیار منطقی و منصفانه‌تر بسیاری از بازی سازان برجسته‌ای که تا آن زمان چاره‌ای جز انتشار عناوین خود روی کنسول نینتندو نداشتند را به سمت Genesis جذب کرد که باعث شد این کنسول به سرعت قدرت رقابتی نسبی بسیار مطلوبی در بازار کنسول‌ها بدست آورد.

با توجه به این مسئله می‌توان با قاطعیت گفت که نینتندو و طریقه‌ی رفتار او با شرکای تجاری خودش دلیل متولد شدن اولین رقیب جدی او در بازار گیمینگ آن دوره بود چرا که اگر Yamauchi و کمپانی او کمی رویکردهای عادلانه‌تری را نسبت به سازندگان اتخاذ می‌کردند، این استودیوها هرگز به سمت کنسول سگا نمی‌رفتند و در نتیجه احتمالا هیچ‌گاه چنین اسمی به درجه‌ای که امروز به آن دست یافته است دست پیدا نمی‌کرد.

اگر دقت کرده باشید دلیل به وجود آمدن بسیاری از اتفاقات، کمپانی‌ها و یا کنسول‌های برجسته‌ای که امروزه در گیمینگ از آن‌ها به نیکی یاد می‌کنیم نینتندو بوده است، حال گاهی دلیل آن اعمال خوب او و در موارد دیگر از جمله Sega Genesis و PlayStation روحیه رقابتی و تکبر همیشگی این کمپانی بوده است.

برخورداری از قابلیت اتصال به اینترنت

امروزه قابلیت اتصال به اینترنت برای کنسول‌ها و بازی‌ها به قدری رایج و عادی شده است که برخی از مخاطبان جدید حتی نمی‌توانند دنیایی بدون این قابلیت را تصور کنند اما زمان زیادی از آن دوره نگذشته است که اگر یک بازی یا کنسول قابلیت استفاده از اینترنت را داشت همه به آن به عنوان یک پرش در تکنولوژی نگاه می‌کردند.

کمپانی سگا یکی از محرک‌های اصلی رواج این خصوصیت بین کنسول‌های بازی بود چرا که این کمپانی با تعبیه‌ی یک مودم داخلی در کنسول Dreamcast خود، آن را به اولین کنسولی تبدیل کرد که به صورت داخلی توانایی اتصال به اینترنت را داشت؛ اما این اولین باری نبود که سگا قابلیت اتصال به اینترنت را در کنسول‌های خود به کار گرفت!

اولین باری که سگا قابلیت اتصال به اینترنت را به کنسول‌های خود آورد در سال ۱۹۹۰ و با Sega Meganet بود که تنها در ژاپن و پس از مدتی در کشور برزیل نیز در دسترس کاربران قرار گرفت. این سرویس از طریق قطعه‌ای جانبی به نام Mega Modem قابل دسترسی بود که از اینترنت دایال آپ بهره می‌برد. سرویس Sega Meganet حدود ۱۷ بازی مختلف قابل دانلود را در اختیار گیمرها قرار می‌داد که برخی از آن‌ها قابلیت تجربه با دوستان را نیز در خود جای داده بودند!

البته این سرویس پس از یک سال بسته شد و در سال ۱۹۹۴ جای خود را به سرویس Sega Channel داد که مشابه شبکه‌های تلویزیونی برای کنسول Genesis مخابره می‌شد و از کابل‌های Coaxial بهره می‌برد.

این سرویس قابلیت‌های بیشتری همچون دسترسی به دمو‌های قابل بازی عناوین مختلف و اخبار را در اختیار کاربران قرار می‌داد و حدود ۵۰ عنوان را نیز در خود جای داده بود که به طور ماهانه تغییر می‌کردند! آثاری همچون  Sonic & Knuckles، Aladdin و Mega Man: The Wily Wars از جمله بازی‌هایی بودند که پلیرها توانایی دسترسی به آن‌ها را از طریق Sega Channel داشتند. در نهایت این سرویس پس از چهار سال، در سال ۱۹۹۸ برای همیشه از دسترس خارج شد اما راه را برای ورود گسترده‌تر اتصالات اینترنتی به کنسول‌های گیمینگ باز کرد.

باندل‌های Genesis تا قبل از ظهور Sonic

Sonic برای سگا همچون Mario برای نینتندو است چرا که هر جا که نامی از این کمپانی برده شود امکان ندارد سخن از Sonic نیز به میان نیاید. همانطور که احتمالا می‌دانید کنسول Sega Genesis در سال ۱۹۸۸ به بازار عرضه شد در حالی که عنوان Sonic The Hedgehog در سال ۱۹۹۱ ظهور کرد.

از آن جایی که این بازی به سرعت به نمادی برای سگا تبدیل و همچنین همراه با کنسول‌های این این کمپانی به صورت باندل به فروش می‌رسید، بسیاری فراموش کرده‌اند که سگا حدودا سه سال را در اکوسیستمی بدون Sonic به سر می‌برد و از همین رو بد نیست نگاهی به بازی‌هایی بیاندازیم که تا قبل از این جوجه تیغی دوست داشتنی خریداران را در کنار کنسولشان همراهی می‌کردند.

در ابتدا عنوان Altered Beast در زمان عرضه Sega Genesis به عنوان بازی همراه و باندل با این کنسول به فروش می‌رسید که حقیقتا تا حدودی کنسول تازه نفس سگا را از لحاظ مخاطبان هدف از نینتندو و کنسول NES متمایز می‌کرد. Altered Beast تجربه‌ای خشن‌تر و تاریک‌تری نسبت به Mario برای نینتندو محسوب می‌شد و از همین رو مخاطبان آن نیز نسبتا بزرگ سال‌تر بودند. این اثر در یونان باستان روایت می‌شد و کاراکتری انتخاب شده از سوی Zeus را به تصویر می‌کشید که باید دخترش Athena را از چنگ حاکم جهنم نجات دهد.

این اثر در ژانر Beat’em Up قرار می‌گرفت و در ابتدا برای دستگاه‌های Arcade عرضه شد و کمی بعد برای کنسول Genesis به عنوان بازی زمان عرضه‌اش پورت شد. علاوه بر Altered Beast که باندل اصلی این کنسول محسوب می‌شد، عناوین The Revenge of Shinobi و Ghouls ‘n Ghosts و برخی دیگر از بازی‌های زمان انتشار این کنسول همراه با آن به صورت باندل عرضه می‌شدند.

داستان همیشگی اختلافات بین آمریکایی‌ها و ژاپنی‌ها

در گذشته درباره‌ی نینتندو و درگیری دو بخش ژاپنی و آمریکایی این کمپانی سخن گفته بودیم و دیدیم که به طور کلی ژاپنی‌ها رویکردهای بسیار سنتی‌تری را نسبت به تجارت پیشه می‌کنند در حالی که آمریکایی‌ها سعی می‌کنند از راه‌های متفاوت و بعضا هوشمندانه‌تر و با تمرکز کامل بر موفقیت محصول خود پیش بروند. کمپانی سگا نیز از این درگیری دو شعبه‌ی آمریکایی و ژاپنی خود در امان نبود اما با این تفاوت که این اختلافات در نهایت به سقوط داخلی و خورد شدن این کمپانی در بازار کنسول‌های خانگی ختم شد!

کنسول Sega Genesis در ابتدا در ژاپن لزوما یک موفقیت بزرگ همچون کنسول NES نینتندو نبود و از آن جایی که کنسول‌های قبلی سگا نیز آن چنان موفقیت‌های بزرگی محسوب نمی‌شدند این کمپانی حساب زیادی روی کنسول تازه نفس ۱۶ بیتی خود باز کرده بود، از همین رو تصمیم گرفت تمرکز خود را روی بازار آمریکای شمالی گذاشته و به شعبه‌ی آمریکایی خود اجازه دهد تا در راستای موفقیت Genesis هر کاری که لازم است انجام دهد.

Michael Katz رئیس سابق بخش الکترونیک آتاری و مدیر عامل وقت شعبه‌ی آمریکایی سگا دو رویکرد برجسته را در راستای به دست گرفتن بازار آمریکا پیش گرفت؛ اولین آن تاکید بر ارائه‌ی تجربه‌های آرکیدی بسیار بیشتر توسط کنسول Sega Genesis در کمپین‌های تبلیغاتی این کنسول بود چرا که نینتندو لایسنس بسیاری از آثار برجسته‌ی آرکید آن دوره را در اختیار داشت. شعار این کمپین تبلیغاتی “Genesis does what Nintendon’t” بود که نشان می‌دهد شعبه‌ی آمریکایی سگا هیچ ترسی از به چالش کشیدن و مبارزه‌ی رو در رو با رقیبش را نداشت.

مورد دوم ساخت بازی‌هایی با نام‌های برجسته‌ی ورزشی و سینمایی بود که برخی از آن‌ها عبارتند از Pat Riley Basketball، James ‘Buster’ Douglas Knockout Boxing و Joe Montana Football. در حالی که این رویکردها موثر بودند اما لزوما باعث نشدند سگا در بازار آمریکا به موفقیت چشم‌گیری دست یابد اما زمانی که Tom Kalinske پشت میز ریاست شعبه‌ی آمریکایی این کمپانی نشت به کلی ورق را برگرداند و با ارائه‌ی یک برنامه‌ی چهار بخشی باعث موفقیت چشم‌گیر سگا و شکست کنسول SNES در بازار آمریکا شد.

این برنامه متشکل بود از کم کردن قیمت کنسول، تشکیل یک تیم آمریکایی برای ساخت بازی‌های اختصاصی برای مخاطبان و بازار آمریکا، گسترش تبلیغات تهاجمی در بازار که در پاراگراف قبلی نمونه‌ای از آن را مثال زدیم و در نهایت حذف و جایگزینی Altered Beast با بازی Sonic The Hedgehog به عنوان بازی باندل شده همراه با کنسول! در ابتدا شعبه‌ی ژاپنی سگا با این برنامه مخالفت کرد اما در نهایت مدیر کل سگا Hayao Nakayama آن را تایید و Tom Kalinske چنین از واکنش Nakayama به این موضوع و برنامه‌اش یاد می‌کند:

من تو رو استخدام کردم که برای آمریکا و اروپا تصمیم بگیری پس برو و انجامش بده.

Tom Kalinske

در نهایت این برنامه نتیجه داد و از آن جایی که Sonic نیز به موفقیت‌های بسیاری دست یافت خریداران و مخاطبان کنسول‌های گیمینگ حالا به جای انتخاب SNES یک دستگاه Sega Genesis با خود به خانه می‌بردند که در نهایت به انفجار سگا در بازار آمریکا و پیشی گرفتن از رقیب خود، نینتندو ختم شد اما با این وجود شعبه‌ی ژاپن بر خلاف آن که قدردان زحمات شعبه‌ی آمریکا باشد، همچنان با تلخی با این شعبه‌ی آمریکا رفتار می‌کرد که باعث شد درگیری‌های بین این دو ستون استوار سگا شدیدتر شود. در نهایت این اختلافات شدید به لجبازی و اتخاذ تصمیم‌های نادرست و غیر بهینه در آن دهه ختم شد که باعث سقوط سگا و کنسول آخر خود، Dreamcast شد.

نینتندو مانع فروش کنسول Sega Genesis در فروشگا‌ه‌ها می‌شد!

آه نینتندو! یکی از دوست‌داشتنی‌ترین و ناعادل‌ترین کمپانی‌های صنعت گیمینگ که در آن دوران خدا را بنده نبود. اگر فکر می‌‌کردید نینتندو به همین راحتی اجازه می‌داد که کنسولی تازه نفس ظهور کرده و به رقابت با او بپردازد به سختی در اشتباه هستید چرا که این کمپانی آن قدر پس از کنسول NES غرق در تکبر شده بود که حاضر نبود این موفقیت را با کسی شریک شود.

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردم، نینتندو پس از عرضه‌ی کنسول NES و به دست گرفتن صنعت گیمینگ، نفوذ بسیار زیادی در گوشه و کنار دنیای بازی‌های ویدیویی پیدا کرد و به اصطلاح اهرم فشار را در دست داشت و در جای مناسب به نفع خود از آن استفاده می‌کرد. مسلما زمانی که سر و صدای عرضه‌ی یک کنسول جدید و ظهور رقیبی تازه برای یکتا کنسول این کمپانی پخش شد نینتندو سعی کرد با استفاده از این اهرم از موفقیت آن جلوگیری کند، حال شاید بپرسید دقیقا چگونه این کار را انجام داد؟

از آن جایی که کنسول NES خواهان بسیاری داشت، اکثر فروشگاه‌های زنجیره‌ای و به طور کلی فروشگاه‌های عرضه‌ی کنسول‌های بازی از فروش آن استقبال می‌کردند از همین رو زمانی که سگا در ابتدای ورود به این بازار پر هیاهو بود، نینتندو بسیاری از فروشگاه‌ها را تهدید کرد که اگر محصولات سگا را در فروشگاه خود بفروشند به کلی آن‌ها را از فروش NES منع خواهد کرد و این موضوع باعث شد فروشگاه‌های زنجیره‌ای همچون Wal-Mart از فروش محصولات سگا خودداری کنند!

البته این موضوع در گذشته نیز صادق بود و نینتندو جلوی فروش کنسول Sega Master System را نیز گرفته بود اما این بار وضعیت کاملا متفاوت بود چرا که Genesis سر و صدای بسیار زیادی ایجاد کرده بود و بسیاری از فروشندگان می‌خواستند روی این موج هیجان سوار شوند. با این وجود این مسئله تا حدی فروش این کنسول را تحت شعاع قرار داد اما زمانی که Sonic The Hedgehog پا به دنیای گیمینگ گذاشت حتی نینتندو نیز توانایی منصرف کردن فروشگاه‌ها از فروش Genesis را نداشت.

حالا سگا به چنان رقیب سرسختی تبدیل شده بود که نینتندو نمی‌توانست در مقابل آن ریسک منع کردن فروشگاه‌ها از فروش کنسول‌هایش را بپذیرد و مجبور شد از موضع خود کوتاه بیاید، این دوره‌ای بود که بازار بازی‌های ویدیویی به راستی به سمت تغییر و بلوغ پیش می‌رفت.

Genesis اولین کنسولی بود که بازی‌هایش دارای درجه‌ی سنی بودند

کمی بالاتر اشاره کردم که سگا و کنسول Sega Genesis تا حدودی نقطه‌ی مقابل کنسول NES نینتندو بودند چرا که نینتندو سعی داشت کودکان و بعضا خانواده‌ها را به عنوان مخاطبان اصلی کنسول خود هدف بگیرد و حتی برخی از پیش پا افتاده‌ترین محتوایی که شاید کمی به خشونت اشاره داشت را سانسور می‌کرد.

این مسئله درحالی بود که سگا از همان ابتدا و با قرار دادن بازی Altered Beast در جعبه‌ی کنسول جدید خود نشان داد که سعی دارد استایلی بزرگ‌سالانه‌تر را پیش گرفته و جوانان و نوجوانان را هدف اصلی خود قرار دهد و این مسئله در دوران زندگی این کنسول ادامه پیدا کرد به طوری که در نهایت به اولین کنسولی تبدیل شد که بازی‌های آن دارای درجه‌ی سنی بودند!

در قسمت اختصاصی مربوط به فرنچایز DOOM در آیتم رتروگیم مروری بر جلسه‌ی مجلس سنای آمریکا در سال ۱۹۹۳ که متمرکز بر افزایش خشونت در بازی‌های ویدیویی بود داشتیم. در آن دوره آثاری همچون Mortal Kombat یا Night Trap روی کنسول Sega Genesis عرضه شده بودند که خشونتی مثال زدنی را با توجه به استانداردهای آن زمان به تصویر می‌کشیدند از همین رو مجلس سنا به شدت بر کمپانی سگا و آثاری همچون Mortal Kombat تاکید داشت.

جالب است بدانید در آن دوره نینتندو با قاطعیت اعلام کرد که هرگز اثری همچون Night Trap روی کنسول‌های این کمپانی عرضه نخواهند شد و اما حالا شاهد عرضه‌ی این عنوان به مناسبت ۲۵ سالگی‌اش روی کنسول Nintendo Switch هستیم!

پس از این جلسه، سگا تصمیم گرفت سیستم تعیین درجه‌ی سنی اختصاصی خود را برای تجربه‌های تعاملی که روی کنسول‌هایش از جمله Sega Genesis عرضه می‌شوند پایه گذاری کند که بتواند والدین را در راستای انتخاب بازی مناسب برای فرزندانشان یاری دهد. بنابراین Videogame Rating Council یا به اختصار V.R.C در سال ۱۹۹۳ تشکیل شد تا تمام عناوینی که برای کنسول‌های مختلف سگا در آمریکا و کانادا عرضه می‌شوند را درجه بندی سنی کرده و روی جعبه‌ی بازی درج کنند.

طولی نکشید که دیگر کمپانی‌ها نیز رد پای سگا را دنبال کرده و در نهایت سیستم تعیین درجه سنی رسمی این صنعت با الگوگیری از سیستمی که سگا خلق کرده بود به وجود آمد.

سخن پایانی

متاسفانه بیش از این نمی‌توان این مقاله را حجیم‌تر کرد و از همین رو در این جا به پایان قسمتی دیگر از رتروگیم رسیدیم. حقیقتا مدت‌ها بود دلم می‌خواست این قسمت اختصاصی را برای کنسول Sega Genesis بنویسم چرا که احساس می‌کردم به شدت جایش در بین دیگر کنسول‌هایی که در طی این آیتم به آن‌ها پرداختیم خالی است. وقتی کمی در رقابت بین نینتندو و سگا بیاندیشید متوجه می‌شوید که این دو کمپانی دقیقا دو طرف یک سکه هستند و گاها به شکلی ناخواسته به نوعی به مکمل یک‌دیگر تبدیل می‌شدند.

همان قدری که نینتندو در زمینه‌ی به بلوغ رساندن این صنعت نقش داشته است، سگا نیز به نوبه‌ی خود استانداردهای این صنعت را به سمت جلو حرکت داده و بهبود بخشیده است. متاسفانه احتمالا هرگز نمی‌توانیم شاهد عرضه‌ی یک کنسول جاه طلبانه و بلند پرواز از سوی سگا باشیم اما حداقل همیشه می‌توانیم میراث آن را در جای جای این صنعت مشاهده کرده و در قلب و ذهنمان زنده نگه داریم.