بررسی مادربرد گیگابایت Z690 Aorus Pro

پیش از عرضه نسل ۱۲ پردازنده‌های اینتل موسوم به آلدر لیک (Alder Lake) بسیاری از کاربران نگران پشتیبانی مادربردها از این نسل بودند. خوشبختانه از همان زمان هم مشخص بود که مادربردهای جدید سری Z690 گیگابایت، مخصوصاً Z690 Aorus Pro حتی به عنوان محصولاتی میان‌رده، به خوبی می‌توانند از این پردازنده‌ها پشتیبانی کنند.

در نگاه اول می‌توان گفت که این مادربرد به سوکت پردازنده LGA 1700 و همچنین PCIe نسل ۵ مجهز شده و با حافظه‌های DDR5 سازگار است. با توجه به برچسب قیمت این محصول، باید متوجه شده باشید که Z690 Aorus Pro یکی از ارزان‌ترین محصولات این سری با پشتیبانی از حافظه‌های DDR5 است و همچنین ویژگی‌های کارآمد متعدد است. در ادامه طی بررسی این مادربرد،‌ این ویژگی‌ها را بازگو خواهیم کرد؛ با ما همراه می‌شوید؟

مشخصات Z690 Aorus Pro گیگابایت

گیگابایت درون جعبه این مادربرد چند عدد کابل SATA، یک عدد آنتن وای فای، پیچ‌های اتصال درایو M.2، وسایل RGB و … قرار داده است. در کنار راهنمای کاربر، قواعد نصب مادربرد هم درون جعبه قرار گرفته‌اند تا در صورتی که دانش لازم را در اختیار ندارید، موارد ضروری را فرا بگیرید. اکنون نوبت به بررسی طراحی و از آن مهم‌تر، خود سخت‌افزار می‌رسد.

طراحی و سخت‌افزار

طراحی ظاهری معمولاً چیزی نیست که کاربر یا مصرف کننده حتی با تماشای تصاویر محصول، ابهامات زیادی درباره آن داشته باشد. همان‌طور که مشخص است، Z690 Aorus Pro در نگاه اول، یک برد مشکی مات در نظر گرفته می‌شود که به تکه‌هایی خاکستری مزین شده است. گیگابایت با خطوط شکسته در راستای هیت سینک‌ها و سایر قطعات مادربرد، کم و بیش حسی مدرن و خشن به محصول خود بخشیده است.

پیش از آن که نگاه خودتان را برگردانید و دقیق‌تر به Z690 Aorus Pro خیره شوید، لوگوی عقاب آن روی پوشش تراشه و سپس VRM هیت سیک، نظر شما را جلب می‌کند. سپس نگاه شما، با دنبال کردن هیت سینک متوجه می‌شود اسلات‌های M.2 هم طوری طراحی شده‌اند، تا از مزیت سیستم خنک کننده بهره‌مند شوند. پدهای گرمایی در کنار این اسلات‌ها قرار گرفته‌اند تا نرخ دفع دما به حداکثر حالت ممکن برسد.

حالا زمان آن رسیده است که دقیق‌تر خیره شویم. گیگابایت در حالی که خودش را برای نسل ۱۲ پردازنده‌های اینتل آماده می‌کرده، اسلات‌های اصلی PCIe و تمام ۳۴ اسلات DRAM را هم مورد توجه و بهبود قرار داده است که البته در این محدوده قیمت، اصلاً عجیب نیست. پیش از آن که بخش طراحی ظاهری را پشت سر بگذاریم، باید درخصوصی نورپردازی هم توضیح دهیم، چیزی که بسیاری از شما احتمالاً تنها به دنبال آن، این بخش را مطالعه می‌کنید!

پوشش VRM هیت سینک تنها قسمتی از مادربرد است که از نورپردازی RGB بهره می‌برد. اگر نورپردازی و جزئیات ظاهری برای شما اهمیت بسیار زیادی دارد، در بهترین حالت باید خودتان دست به کار شوید اما بعید به نظر می‌رسد که چنین چیزی بتواند عملکرد کلی مادربرد را حداقل از نظر اولویت کاربران، تحت‌الشعاع قرار دهد.

جدای از این مورد، هیت سینک VRM از لحاظ ابعاد قسمت زیادی از برد را تحت مالکیت خود دارد. هیت سینک مذکور از دو قطعه مجزای آلومینیوم تشکیل شده است که اگر به قطعه سمت چپ چشم بدوزیم و عرض آن را ادامه دهیم به بخش ورودی‌ها و خروجی‌ها می‌رسیم. خوشبختانه هیت سینک تهویه مناسبی دارد و لازم نیست که نگران مسئله‌ای در این‌خصوص باشیم.

حال چطور چنین ادعایی را برای سایر قطعات مطرح می‌کنیم؟ در واقع پردازنده انرژی خود را از ترکیب کانکتورهای ۸ پین و ۴ پین EPS دریافت می‌کند که دقیقاً در لبه بالایی هیت سینک‌ها قرار گرفته‌اند. از طرفی کاکنتور ۸ پین برای فراهم کردن انرژی پردازنده کافی است اما شما می‌توانید از هر دو گزینه موجود استفاده کنید.

مورد بعدی که توجه شما را جلب می‌کند، خود سوکت LGA 1700 پردازنده است. این سوکت همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، از لحاظ ابعاد بزرگ‌تر از سایر سوکت‌های LGA رایجی است که ما پیش‌تر دیده بودیم. گیگابایت با حکاکی برخی نوشته‌ها و همچنین قرار دادن تعداد زیادی خازن در اطراف این سوکت، ظاهر متمایزی را برای آن طراحی کرده است. دقیقاً در سمت راست همین سوکت، ۴ عدد اسلات ارتقایافته DRAM قرار گرفته‌اند که حداکثر از ۱۲۸ گیگابایت رم DDR5 پشتیبانی می‌کنند.

اما چرا ارتقایافته؟ در واقع به ادعای گیگابایت، این اسلات‌ها می‌توانند از حافظه‌های DDR5 6200 (OC) پشتیبانی کنند که نسبت به نسل پیشین آن‌ها یعنی پشتیبانی از حافظه‌های DDR5 4800، یک پیشرفت ملموس به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان دادند که این مادربرد حین استفاده از کیت رم کینگستون Fury Beast DDR5-5200 هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند.

اگر مشغول تماشای قسمت دیگری از مادربرد نشده باشید، در همین حوالی نوبت به گذر از هدرهای RGB و تعدادی هدر USB می‌رسد. در کنار کنترلر ATX ۲۴ پین نیز یک نمایشگر دیباگ دو کاراکتره همراه با ۴ عدد LED برای نمایش کد‌های دقیق یا به اصطلاح لاگ وجود دارند. خوشبختانه این ۴ عدد LED می‌توانند تمام جزئیات و مشکلات احتمالی را حین اجرای پروسه POST مادربرد، به اطلاع شما برسانند.

به نیمه پایینی مادربرد می‌رسیم که میزبان تعدادی اسلات PCIe، قسمت صدا، ۴ عدد اسلات نسبتاً مخفی M.2 زیر هیت سینک و باز هم بخش دیگری از هدرهاست. Z690 Aorus Pro همراه با کدک صدای Realtek ALC4080 راهی بازار شده است که از نظر ما برای اغلب کاربران، مورد مناسبی است و شاید حتی بیش از نیاز آن‌ها هم باشد. البته که این بهترین کدک موجود نیست اما با اکثر تراشه‌های صوتی بازار هم‌خوانی دارد و سازگار است.

اسلات اصلی تمام‌عرض میانی مادربرد از نوع PCIe 5.0 با سرعت ۱۶ برابر است. این اسلات از فناوری Ultra Durable SMD PCIe 5.0 Armor گیگابایت بهره می‌برد و همچنین از کارت‌های گرافیک سنگین‌تر نیز پشتیبانی می‌کند. پایین‌تر، ۲ عدد اسلات PCIe دیگر هم وجود دارند که از نوع PCIe 3.0 با سرعت ۴ برابری تلقی می‌شوند. بین اسلات اصلی و اسلات‌های جانبی پایینی، همان ۴ عدد سوکت M.2 مخفی زیر هیت سینک را مشاهده می‌کنیم که بالاتر هم درباره آن‌ها و تاثیر سیستم خنک کننده رویشان، سخن گفتیم.

اولین اسلات M.2 از درایوهای حداکثر ۱۱۰ میلی‌متری با فناوری PCIe 4.0 سرعت ۴ برابری، پشتیبانی می‌کند. دومین اسلات توانایی پشتیبانی از هر دو نوع اتصال SATA و ماژول PCIe 4.0 سرعت ۴ برابری حداکثر ۱۱۰ میلی‌متری را دارد. در نهایت به دو سوکت پایین می‌رسیم که همان خصیصه‌ها اسلات اولی را دارند.

اما درباره درگاه‌های SATA؛ این ماردبرد دارای ۶ عدد درگاه SATA است که از حالت‌های RAID 0/1/5/10 پشتیبانی می‌کنند. در پایین‌ترین بخش مادربرد هم هدرهای دیگری قرار گرفته‌اند. این بخش شامل درگاه‌های USB و هدرهای RGB است. هدر سنسور دمای Z690 Aorus Pro برای کنترل دمای سیستم هم در همین قسمت قرار دارد.

پیش از آن که ما از این قسمت مطلب عبور کنیم و به عملکرد مادربرد بپردازیم، نگاهی جزئی به پنل ورودی و خروجی خواهیم داشت.یکی از بهترین خصیصه‌های این مادربرد، اتصال پیش‌فرض شیلد ورودی و خروجی است، بنابراین نیازی نیست که شما با آن کلنجار بروید یا نگران چگونگی نصب آن باشید. ما بالاتر در جدول مشخصات Z690 Aorus Pro، به تمام درگاه‌های این قسمت اشاره کردیم که شاید جالب‌ترین قسمت آن، ۱۲ عدد درگاه USB از نسل‌های مختلف باشد.

عملکرد و کارایی

بایوس گیگابایت Z690 Aorus Pro به شدت شبیه به چیزی است که سایر مادربردهای این شرکت به آن مجهز هستند. به واسطه آن شما می‌توانید بدون بررسی و زیر و رو کردن راهنمای نصب و کمک گرفتن از دیگران، تنظیمات مورد نظر و مناسب را اعمال کنید. همان‌طور که در ابتدا هم اشاره کردیم، این مادربرد از پردازنده‌های نسل ۱۲ اینتل پشتیبانی می‌کند. از همین‌رو ما در این بررسی به سراغ جمع‌آوری اطلاعات اجرای اینتل Core i9-12900K روی این مادربرد رفتیم که نتیجه آن، کاملاً مطلوب است.

مادربرد با این پردازنده و البته یک خنک کننده مناسب، به خوبی تمام وظایف و انتظارات شما را برآورده خواهد کرد. جدول بنچمارک زیر جزئیات نتایج موجود را نمایش می‌دهد. در واقع این آمار و ارقام می‌توانند به شما نشان دهند که Z690 Aorus Pro در بهره‌گیری قدرت پردازنده و سایر قطعات، چه عملکردی در زیر بیشترین فشار دارد.

اورکلاک پردازنده با این مادربرد هم فرایند بسیار ساده‌ای دارد. در واقع شما می‌توانید پردازنده مورد بحث را با استفاده از P-cores و E-cores، به ترتیب به فرکانس‌های ۵ و ۴ گیگاهرتز برسانید که به معنای افزایشی قابل ملاحظه در سرعت کلاک است. باری دیگر باید تاکید کنیم که یک خنک کننده پردازنده مناسب که قابلیت دفع گرمایی بالایی دارد، برای رسیدن به چنین امتیازات و عملکردی، ضروری است.

اما افزون بر پردازنده، کارت گرافیک و عملکردهای مربوط به آن برای کاربران اهمیت بسیاری زیادی دارد. به همین دلیل است که نمی‌توان بدون پرداختن به این بخش، انتظار شکل گرفتن ذهنیت مناسبی را داشت. طی یک تست دیگر، کارت گرافیک RTX 3070 به عنوان یکی از قوی‌ترین کارت‌های بازار، روی این مادربرد خودنمایی می‌کند.

در این بررسی از رم‌های کینگستونی که پیش‌تر به آن‌ها اشاره کردیم، استفاده شده است. در زیر شما می‌توانید مشخصات قطعات مورد بررسی در تست بعدی را مشاهده کنید.

همان‌طور که از ترکیب قدرتمند پردازنده نسل ۹ اینتل و یکی از قوی‌ترین کارت‌های گرافیک سری RTX 30 انویدیا انتظار می‌رود، نتایج در این بخش هم رضایت‌بخش هستند. جدول زیر شما را جزئیات و همچنین شرایط این تست، آشنا می‌کند.

نتیجه‌گیری

مادربرد گیگابایت Z690 Aorus Pro به لطف قیمت مناسب، ورودی‌ها و خروجی‌های متنوع، ویژگی‌های کارآمد و مولفه‌های همیشگی گیگابایت، اگر بهترین محصول برای فیکس شدن با پردازنده‌های نسل ۱۲ اینتل نباشد، احتمالاً یکی از آن‌هاست.

با در نظر گرفتن سازگاری با DDR5 ارتقایافته، ۴ عدد اسلات M.2، اترنت ۲.۵ گیگابیت، طراحی ظاهری چشم‌نواز و سایر ویژگی‌هایی که در متن به مراتب به آن‌ها اشاره کردیم، این مادربرد جایی برای گله و شکایت باقی نمی‌گذارد.

عملکرد کلی نیز به عنوان قلب این ماجرا، ستودنی است. شما به سادگی می‌توانید کارایی این مادربرد را به عنوان محصولی میان‌رده، با مدل‌های بالا رده همین سری مقایسه کنید. اورکلاک کردن پردازنده‌ها نه تنها آسان است بلکه شما می‌توانید این کار را بدون هیچ دردسری روی پردازنده‌های آلدر لیک اینتل از جمله Core i9-12900K و Core i5-12600K انجام دهید.

به سختی می‌توان نکات منفی به‌خصوصی برای این مادربرد ذکر کرد اما اگر حساسیت بسیار بالایی دارید، احتمالاً عدم پشتبیانی از وای فای 6E و نورپردازی کم‌جزئیات، تنها دغدغه‌های شما خواهند بود. به هر نحو، جدای از مورد دوم که بحث سلیقه‌ها را هم به میان می‌کشد، بعید به نظر می‌رسد که مورد اول اصلاً شرایط تاثیرگذاری را شکل دهد. به پیشنهاد ما، اگر به دنبال بیلد یک سیستم پیشرفته بالارده ولی تا جای ممکن ارزان در سال ۲۰۲۲ هستید، Z690 Aorus Pro باید پیش از هر چیز، در دل آن بدرخشد.