۲۰ هزار فرسنگ زیر دریا | نقد و بررسی بازی Abzu

دنیای زیر آب، دنیای غریب و اسرار آمیزی است. از افسانه‌های مربوط به پری دریایی گرفته تا شهرهای زیر آب همچون آتلانتیس، آن قدر از کودکی در مورد اسرار زیر آب شنیده‌ایم که هم اکنون هم نسبت به اعماق دریا کنجکاو هستیم و سوال‌های زیادی در مغزمان من باب دنیای زیر آب داریم. خالقان آثار هنری مختلف هم از این علاقه زیاد انسان‌ها به جهان زیر آب باخبر هستند و از نقاشان معروف گرفته تا سینماگران همگی به نحوی سعی به تداعی کردن اعماق دریا برای مخاطبان دارند. جهان زیر آب از پنجره بازی‌های کامپیوتری هم بارها به تصویر کشیده شده که آخرین بار آن مربوط می‌شود به بازی Song Of The Deep که چندی پیش آن را مورد نقد و بررسی قرار دادیم. حال، یکی دیگر از بازی‌های امسال که سعی بر به تصویر کشیدن اعماق دریاها را داشته یعنی Abzu منتشر شده است و می‌خواهیم تا آن را از زوایای مختلف بررسی کنیم، پس، در ادامه و با نقد و بررسی بازی Abzu همراه گیمفا باشید.

چندین سال است که بازی‌های مستقل حرف‌های زیادی برای گفتن پیدا کرده‌اند. دیگر همچون گذشته این بازی‌ها در هیاهوی بازی‌های بزرگ‌تر گم نمی‌شوند و نجوای هرچند آرام آن‌ها گوش‌های بسیاری از بازی‌بازان را به صدا در می‌آورد. چندین سال است که سازندگان مستقل با آرامش و اطمینان خاطر بیشتری دست به خلق عناوین خود می‌زنند. با توجه به حمایتی که بعضی از ناشران از این سازندگان به عمل می‌آورند اکنون کمی کار برای شناساندن بهتر عناوین مستقل به مردم راحت‌تر شده است. پدیده‌ای به نام کیک استارتر (Kickstarter) نیز در این میان تبدیل به عصای دست ناشران شده است و عناوین زیادی از طریق آن بودجه مورد نیاز خود برای ساخت را به دست می‌آورند. بازی‌های مستقل امروزی حتی توان رقابت با عناوین بسیار بزرگ را نیز دارند و به خوبی در زمینه‌های مختلف مردم را شگفت زده می‌کنند. البته این فراگیر شدن پدیده بازی‌های مستقل باعث شده تا خیلی از علاقه مندان به ساخت بازی‌های کامپیوتری اقدام به تاسیس استودیو خود و ساخت یک بازی مستقل کنند. یک استودیو تازه تاسیس در این زمینه، جاینت اسکوئید گیمز (Giant Squid Games) است که البته خیلی هم در زمینه ساخت بازی بی‌تجربه نیست. رهبر و سرپرست این استودیو کسی نیست جز مت ناوا (Matt Nava) سازنده عناوین تحسین شده‌ای چون Flower و Journey که هر دو البته انحصاری سونی بودند. او در سانتا مونیکا دست به تاسیس جاینت اسکوئید گیمز زده و برخی از سازندگان جوان و بااستعداد صنعت بازیسازی را کنار خود جمع کرده تا بتواند آثار جدید خود را به صورت مستقل و بدون کمک گرفتن از سونی خلق کند. اولین بازی این استودیو Abzu است، عنوانی که البته ۵۰۵ گیمز (۵۰۵ Games) به عنوان ناشر با سازنده‌اش همکاری کرده ولی با این وجود تنها به صورت دیجیتالی عرضه شده و در حقیقت روح و کالبد اصلی آن مستقل و به دور از هیاهوی عناوین AAA است.

آیا آماده سفر به اعماق دریا هستید؟

۲۰ هزار فرسنگ زیر دریا

داستان Abzu کمی با دیگر عناوین روز متفاوت است. خط داستانی بازی خیلی سرراست و گویا روایت نمی‌شود و در حقیقت همچون بازی Firewatch روایتی تقریباً غیر خطی دارد. داستان کلی بازی در مورد یک افسانه قدیمی است که در میان فرهنگ‌های مختلف وجود دارد و مربوط به جهان زیر آب است. شما نیز در نقش یک غواص به کاوش در اعماق دریاها می‌روید. چندان نباید روی این بازی از لحاظ داستانی حساب کرد چرا که در وهله اول، بازی را نمی‌توان داستان محور محسوب کرد و در وهله دوم، اگر این امکان وجود داشت که سازندگان داستان را به طور کلی از بازی حذف کنند مطمئن باشید که احتمال داشت دست به این کار بزنند چرا که مشخصاً خیلی روی آن وقت صرف نکرده‌اند! همچون Journey شخصیت‌های این بازی هم بی نام و نشان هستند و هیچ معارفه خاصی در مورد آنان صورت نمی‌گیرد. از طرف دیگر دیالوگ‌ خاصی هم در جریان بازی شنیده نمی‌شود. روایت داستان در بازی بیشتر متکی بر آیتم‌های محیطی و البته تفکر در آن‌ها است. شما باید هر چیزی که در بازی دیدید را همچون قطعات یک پازل کنار یکدیگر بگذارید تا بتوانید ماجراهای دنیای Abzu را درک کنید. هر چه که جلوتر می‌روید، قطعات دیگری از این پازل را به دست خواهید آورد و با اشیای جدیدی مواجه می‌شوید که به درک بهتر گذشته دریای Abzu کمک می‌کند. در حقیقت از لحاظ داستان و نحوه روایت آن دو بازی Journey و Abzu شباهت‌های زیادی دارند و البته این مسئله قابل پیشبینی هم بود، چرا که مت ناوا با Journey توانسته بود نگاه‌های زیادی را به خود جلب کند و به نوعی، امتحان خود را پس داده بود پس تزریق برخی ویژگی‌های تثبیت شده آن بازی به Abzu اصلاً مسئله‌ای عجیب نیست. البته اگر چندان حوصله چنین روایت داستانی خاصی را ندارید باز هم مشکلی ندارد، چرا که گیم پلی Abzu به قدری مفرح است که نگاه شما را به خود جلب کند.

در لغت، Abzu به معنای اقیانوس خرد است.

در این میان بد نیست نگاهی هم به نحوه پیدایش نام بازی بیندازیم چرا که بر خلاف ظاهرش، بار معنایی زیادی در آن نهفته است که اشاره به آن‌های خالی از لطف نیست. نام بازی ترکیبی از دو کلمه باستانی و بسیار قدیمی است؛ Ab به معنای اقیانوس و دریا و Zu به معنای دانستن. این دو کلمه در کنار یکدیگر “اقیانوس خرد” (یا به انگلیسی، Ocean Of Wisdom) معنی می‌دهند. وقتی هم که به تجربه این بازی بپردازید، متوجه می‌شوید سازندگان چندان هم بیراه این نام را برای عنوان خود انتخاب نکرده‌اند و اتفاقاً نام بازی با محتویات آن همخوانی خوبی دارد.

یک ادیسه دریایی

عناوین مستقل به گیم پلی توجه زیادی دارند، احتمالاً به این خاطر که بازی‌های بزرگ روز به روز از این عنصر اساسی و بسیار مهم غافل می‌شوند این فرصت برای سازندگان عناوین مستقل به وجود می‌آید تا در این زمینه برتری خود را نسبت به تیم‌های سازنده گران قیمت بعضی عناوین روز ثابت کنند. با توجه به تجربه مت ناوا از دو بازی Flower و Journey انتظار می‌رفت که Abzu هم در زمینه گیم پلی بسیار خوب عمل کند. تا حدودی هم می‌توان گفت که همین طور شده است، یعنی گیم پلی بازی دوست داشتنی و جذاب است ولی اصلاً بدون ایراد نیست و در حقیقت نکات مثبت و منفی خود را دارد.

در ابتدا باید توجه داشت که بازی در زیر آب می‌گذرد و به همین علت، مسلماً کاوش در اعماق دریا مهم‌ترین المان در گیم پلی بازی به شمار می‌رود. همین المان اساسی در بازی البته بسیار خوب و دلچسب از آب درآمده است. البته بازی بر خلاف انتظارات نه Open – World است و نه Sandbox. بازی روندی خطی را دنبال می‌کند ولی اصلاً شما را مجبور نمی‌کند تا در یک مسیر خاص حرکت کنید بلکه آن قدری به شما آزادی می‌دهد تا به گوشه و کنار این اقیانوس بزرگ سرک بکشید و به موارد جالبی بر بخورید. بازی البته از ساختار دیگر عناوین روز پیروی نمی‌کند؛ دقیقاً همچون Journey. مبارزات خشن و خونین و دیگر مکانیزم‌های عناوین مدرن در Abzu جایی ندارند و بار دیگر مت ناوا چشم خود را به روی آن‌ها بسته و از آن‌ها کوچک‌ترین استفاده‌ای در بازی خود نکرده است. مت ناوا هنوز هم بر روی استفاده از برخی مکانیزم‌های قدیمی‌ و مرسوم خود متکی بوده و به طور مثال، کاوش و کند و کاو در محیط بازی است که حرف اول را می‌زند. مطمئناً هر چه بیشتر در دریای Abzu وقت گذرانی کنید، به موارد مخفی و جالب‌تری برخورد خواهید کرد. در برخی نقاط هم می‌توان حتی مدیتیشن انجام داد. هر چقدر که بیشتر به انجام Abzu می‌پردازید، بیشتر به این نکته پی می‌برید که سازندگان برای طراحی اقیانوس چقدر تلاش کرده‌اند و در حقیقت در آن یک اکوسیستم فوق‌العاده طراحی کرده‌اند و در نتیجه، یک دنیای عجیب اما شگفت انگیز در بازی به وجود آمده است. در بازی آرامش خاصی وجود دارد؛ یک سکوت عمیق که البته با نجوای گوش نواز و روح‌ انگیز موسیقی ملایم ترکیب شده و در نتیجه در گوشه و کنار بازی حس آرامش رویاگونه خاصی وجود دارد.

این دریای آرامش بخش…

طراحی محیط‌ها در بازی فوق‌العاده صورت گرفته است. محال است که به تجربه بازی بنشینید و مدام سازندگان را به خاطر طراحی محیط‌ها ستایش نکنید. انواع و اقسام موجودات دریایی، از ریزترین ماهی‌ها گرفته تا آبزیان عظیم‌الجثه همگی در بازی به بهترین شکل ممکن شبیه سازی شده‌اند. اگر به مستندهای مختلف در مورد زندگی آبزیان علاقه داشته و آن‌ها را دنبال کرده باشید بدون شک متوجه می‌شوید که شباهت جهان زیر آب در Abzu با واقعیت بسیار بسیار زیاد است. سازندگان توانسته‌اند جهان زیر آب را به صورت مو به مو و منطبق بر واقعیت، با بالاترین کیفیت ممکن طراحی کنند و خروجی کار هم به همین علت بسیار راضی کننده از آب در آمده است. رفتار این حیوانات آبزی نیز کاملاً باورپذیر و واقعی است و همچون عروسک‌‎های خیمه شب بازی، خشک و بی‌روح و غیر واقعی نیستند. گشت و گذار در محیط‌ها برای شما مزیت خاصی در بازی نخواهد داشت، ولی آن چنان از این کار لذت می‌برید که خودتان ترغیب می‌شوید تا مدام به هر گوشه از این دریای بی کران سرک بکشید و هر نقطه از آن را مورد بررسی قرار دهید. نکته جالب اینجاست که چون بازی در اعماق دریا رقم می‌خورد، الزاماً چشم‌‎تان از دیدن رنگ آبی اذیت نخواهد شد! در بازی از جلبک‌ها و دیگر گیاهان اقیانوسی سبز رنگ گرفته تا مرجان‌های دریایی صورتی فام، همگی در بازی وجود دارند و به صفحه نمایش شما رنگ و لعاب خاصی خواهند بخشید.

احتمالاً الآن بیش از پیش متوجه شده‌اید که گیم پلی بازی کاملاً مبتنی بر دریانوردی است و این جست و جو در اعماق دریاست که حرف اول را می‌زند. البته همین مکانیزم شنا کردن هم به نوبه خود عملکرد مناسبی دارد. کنترل بازی بر خلاف انتظارات خیلی سخت و خشک نیست و به راحتی می‌توان شخصیت اصلی را در جهات گوناگون حرکت داد. البته نباید بازی را صرفاً یک شبیه ساز دریانوردی به حساب آورد چرا که گیم پلی بازی تا حدی از این موارد هم فراتر می‌رود. چندین معما و برخورد تقریباً اکشن نیز در بازی وجود دارد و کمی به افزایش جذابیت آن کمک می‌کنند. البته نباید از این نکته هم غافل شد که به طور کلی، گیم پلی بازی اگرچه تکراری و خسته کننده نمی‌شود (به دلیل طراحی فوق‌العاده محیط‌ها) ولی آن کشش لازم برای جذب برخی مخاطبان عجول و هیجان طلب را هم ندارد. همین مسئله باعث می‌شود که در صورت تجربه بازی، یا عاشق آن شوید یا به سرعت نسبت به آن حس انزجار و تنفر پیدا کرده و خیلی راحت آن را به دست فراموشی بسپارید. دوربین بازی هم گاهی اوقات دردسرساز می‌شود و آن طور که باید عمل نمی‌کند، هرچند که این مشکل به کرات در بازی تکرار نمی‌شود و فقط گاهی اوقات است که دوربین بازی واقعاً مخاطب را آزار می‌دهد. در کل گیم پلی بازی با وجود سادگی، دلچسب و دوست داشتنی است و اگر از همان ابتدا با آن ارتباط برقرار کنید، بدون شک هر چقدر که بازی جلوتر می‌رود بیشتر غرق در آن می‌شوید و لذت ناب Abzu را حس خواهید کرد.

اقیانوسی بی‌کران با زیبایی‌های وصف ناپذیر

بازی از لحاظ گرافیک هنری، جزو برترین آثار امسال است.

اگر چه در ساخت بازی از موتور گرافیکی آنریل انجین ۴ (همان موتوری که نتوانست به هیچ وجه از لحاظ موفقیت حتی نزدیک به پدر خویش یعنی آنریل انجین ۳ شود!) که موتوری قدرتمند به حساب می‌رود استفاده شده ولی بدون شک جلوه هنری بازی است که به عیار آن از لحاظ گرافیکی افزوده وگرنه بازی از نظر فنی حرف چندانی برای گفتن ندارد، درست به مانند دیگر عناوین مستقل. البته نه این که بازی از لحاظ فنی ضعیف عمل کرده باشد، اصلاً و ابداً چنین نیست، اما، در بازی نه از بافت‌های آن چنانی خبری است و نه از دستاوردهای جدید و انقلابی در زمینه نورپردازی. بازی از لحاظ فنی عملکرد استانداردی دارد و خوشبختانه مشکلاتی چون افت فریم و … اصلاً در آن به چشم نمی‌خورند. از لحاظ هنری ولی بازی شگفت انگیز است. سازندگان گویی یک انیمیشن تمام عیار و فوق‌العاده دریایی را تهیه کرده‌اند ولی با این تفاوت که شما باید با کنترلر، شخصیت اصلی را هدایت کنید! تمامی جزئیاتی که انتظار دارید در اعماق اقیانوس مشاهده کنید را در Abzu با چشم خود خواهید دید و از این نظر واقعاً بازی بی‌نظیر عمل کرده است. توجه سازندگان به جزئیات واقعاً در بازی بیداد می‌کند و همگان را در بهت و حیرت فرو خواهد برد.

نکته بعدی در مورد بازی موسیقی متن شگفت انگیز آن است. نجواهای آرام و مبتنی بر ریتمی که روح را از کالبد شما جدا ساخته و به همان اعماق دریا می‌برند. موسیقی‌های بازی آن قدری گوش نواز و البته آرامش بخش هستند که دوست دارید گاهی کنترلر را کنار گذاشته و غرق در تماشای صفحه نمایش شوید چرا که در این هنگام دو عنصر یعنی موسیقی متن و طراحی هنری بازی غوغایی به پا می‌کنند که در کمتر عنوانی تجربه کرده‌اید. موسیقی‌های اتمسفریک و امبینت (Ambient) بازی بدون هیچ شک و شبهه‌ای از بزرگ‌ترین نقاط قوت آن هستند.

در مجموع، Abzu یکی از عناوین مستقل ولی به شدت خوش ساخت و قابل توجه سال ۲۰۱۶ میلادی است. عنوانی که سازندگان آن توانسته‌اند به خوبی از تجربیاتی که از ساخت عناوین قبلی خود به دست آورده‌اند استفاده کنند و بار دیگر دست به خلق یک بازی خاص و دوست داشتنی بزنند. اگر پیش از این از تجربه عناوینی نظیر Journey لذت برده‌اید، حتی اندکی برای سفر به اعماق دریا به همراه Abzu درنگ نکنید و هرچه سریع‌تر برای خرید بازی اقدام کنید.