نقد سریال X-Men ’۹۷ | قهرمانان نوستالژیک

دنیای جذاب ابر قهرمانی کامیک سال‌هاست که انقلابی در آمریکا و از طریق این کشور در دنیا ایجاد کرده است. نخست کامیک‌های مارول و ابرقهرمانان دوست داشتنی آن وارد دنیای سرگرمی شده و رفته رفته این آثار وارد پرده نقره‌ای سینما شدند.

در سال‌های اخیر نیز برخلاف محبویت کامیک‌ها و قهرمانانش، فیلم و سریال‌های ساخته شده از این شخصیت‌ها و داستان‌ها باعث شد تا بسیاری از مخاطبین خود دنیای مارول دست از این آثار بکشند و به سراغ همان کامیک‌های کلاسیک برگردند چرا که اوضاع به راستی بد است. از همین رو متخصصین فعال در این زمینه که آگاه به این موضوع شده بودند، تصمیم گرفتند یک اثر نوستالژیک جذاب را خلق کنند. سازندگان تمامی امکانات مدرن را پشت سر گذاشته و با همان آرت استایل قدیمی وارد میدان شده و انیمیشن سریالی X-Men ’۹۷ را که ادامه نسخه سال ۱۹۹۲ است، ساختند. این اثر جذاب تاکنون موفق شده امتیازات بسیار بالایی از منتقدان و مخاطبان را دریافت کند.

قطعا در اولین مواجهِ با انیمیشن X-Men ’۹۷ پی می‌بریم که این اثر نوستالژیک منبع لذتی بی‌پایان برای طرفداران جدی دنیای کمیک است. مهم‌ترین المان نیز طراحی دقیق و درست کاراکترها به همان گونه‌ای است که در کامیک‌ها ساخته شده بودند. لباس‌ها، قدرت‌ها و حتی دیالوگ‌ها دقیقا همانی است که در مرحله نخست مارول را معروف کرده بود. در اصل در سال‌های اخیر سازندگان تقریبا تمامی شخصیت‌های دنیای مارول را دستکاری کرده و همین موضوع حس نوستالژیک و آشنای کمیک را از بین برده بود. مثلا شخصیت لوگان را در نظر بگیرید. با اینکه فیلم و سریال‌های ساخته شده از شخصیت او همگی جذاب هستند اما مهم این است که همه‌چیز این کاراکتر بروز شده و مخاطب قدیمی کمیک‌بوک‌ نمی‌توانست آن لوگان قدیمی را در این کاراکتر پُست‌مدرن ببیند؛ اما در سریال X-Men ’۹۷ شاهد این موضوع هستیم که سازندگان دقیقا لوگان را طوری ساخته‌اند که بود. عنصر به عنصر شخصیت او بر اساس کمیک‌های قدیمی است و حتی در اکشن نیز شاهد همان سر به هوایی مرسوم لوگان هستیم.

حال المان دومی که به این حس نوستالژیک کمک شایانی کرده، استفاده از آرت استایل قدیمی است. با توجه به پیشرفت روز افزون دنیای طراحی دیجیتال و پرده سبز، این انتظار در مخاطب شکل گرفته بود که انیمیشن جدید دنیای مارول نیز از کیفیت جدید و به روز برخوردار خواهد بود. اما X-Men ’۹۷ همان آرت استایل دهه ۸۰-۹۰ است که صرفا کمی در بحث رنگ تغییری در آن دیده می‌شود؛ وگرنه طراحی همان طراحی کلاسیک دنیای کمیک است.

این موضوع نیز قابل نقد است. برای لذت بردن از این امر و این سبک طراحی باید مخاطب قدیمی دنیای کمیک‌ها باشید. یعنی اگر مخاطبی باشید که هیچ شناختی از دنیای مارول ندارد و این شخصیت‌ها را به صورت کلاسیک نمی‌شناسید؛ هیچ لذت فراوانی در X-Men ’۹۷ برای شما نیست. گویی سازندگان X-Men ’۹۷ را مخصوص طرفداران قدیمی خود ساخته‌اند.

همان‌طور که گفتم X-Men ’۹۷ حس نوستالژیک بسیار خوبی دارد. طرفداران دنیای کمیک نیز از تماشای آن لذت خواهند بُرد. اما قطعا عده کثیری از تماشاگران این سریال نه تنها طرفدار دنیای کمیک نیستند بلکه شاید حتی این قهرمانان را نمی‌شناسند. قطعا برای این نوع از مخاطبین قضیه به کلی فرق می‌کند. این مخاطب که با دنیای مارول آشنا نیست؛ در مرحله اولِ تماشای X-Men ’۹۷ مات و مبهوت خواهد بود! این شخصیت‌ها کیستند؟ این سازمان و نهادها چرا اینجا هستند؟

قطعا که جواب مخاطبین جدی مارول این خواهد بود که مثلا این سریال ادامه فلان سریال است یا اینکه باید نخست فلان اثر را دید که این را فهمید و… اما در سینما یک مسئله بسیار مهم و حیاتی وجود دارد و آن این است که هر اثری باید مستقل از تمامی پیش ذهنیت‌ها، بتواند تمامی عناصر درون خود را بسازد. یعنی نباید از مخاطب انتظار داشت که مثلا بداند مگنیتو چرا با پرفسور ایکس دشمن بوده و …

از طرفی هم X-Men ’۹۷ ادامه اثری است که بیست سال پیش ساخته شده؛ خب پس قطعا باید تمامی اتفاقات درون اثر باری دیگر ساخته شده و مخاطب بر روی درکی شفاف از اثر ایستاده و داستان را دنبال می‌کرد.

پس مهم‌ترین نقدی که بر X-Men ’۹۷ وارد می‌کنم، عدم ساخت واقعیت‌های درونی سریال است چرا که سازندگان یا این اثر را خیلی شخصی ساخته‌اند و یا فرض را بر این گذاشته‌اند که مخاطب می‌داند داستان از چه قرار است!

دنیای مارول و تقریبا تمامی کمیک‌ها همه‌چیز خود را بر روی اکشن بنا کرده‌اند و بدون اکشن اصلا مارول معنایی ندارد. پس برای مخاطبین این سوال مطرح است که آیا X-Men ’۹۷ اکشن خوبی دارد؟ در جواب شما باید گفت که بله اما تنها با این امکان که شما انتظارات خود را پایین بیاورید.

X-Men ’۹۷ از همان دقیقه ابتدایی خود اکشن و نبردهای بسیاری را به داستان خود اضافه کرده و هر قهرمانی فرصت می‌یابد تا به صورت سولو عرض اندام بکند. اما از طرفی پرداخت جزئیات این نبردها از دقت دقیقی برخوردار نبوده و حتی سخت‌ترین نبردها در عرض چند دقیقه و چند ثانیه پایان می‌یابد. یعنی مهم نیست که دشمن چقدر قوی است، او خیلی سریع و راحت شکست می‌خورد. در اصل نبردها از کُنش کافی برخوردار نیست. البته درست است که موسیقی حماسی بسیار خوب و دقیقی به اثر اضافه شده تا در این نبردها تمپو را بالا ببرد، اما نبردهای قهرمانانه این کاراکترها سَرسَری ساخته شده‌اند.

بحث مهم دیگر سریال X-Men ’۹۷ شخصیت‌های درون اثر است. همان‌طور که در ابتدای مقاله مفصل توضیح دادم X-Men ’۹۷ تمامی کاراکترها کلاسیک، جذاب و دقیقا همان‌هایی هستند که در کمیک بودند. حتی عمده صداپیشگان دهه ۹۰ بازگشته‌اند تا در این اثر حضور داشته باشند که این موضوع نیز حس آشنای نوستالژیک را در مخاطب زنده می‌کند. اما به دور از این موضوعاتی که پیرامون X-Men ’۹۷ وجود دارد؛ این سریال در ساخت کاراکترها آنچنان هم موفق نیست! بر فرض مثال شخصیت مگنیتو را در نظر بگیرید. او نخست دشمن جانانه و شماره یک مردان ایکس است. سپس در عرض تنها پنج دقیقه به این گروه ملحق شده و تمامی دشمنی‌ها فراموش می‌شود! با اینکه مگنیتو شخصیتی حماسی و با اُبهت است اما تغییر جبهه او اصلا قابل درک نبوده و من مخاطب اصلا با این موضوع ارتباط برقرار نکردم.

شخصیت لوگان، جین و… به همین صورت است. مثلا جین نخست عاشق پیشه بوده و همه‌چیز خود را فدای مردان ایکس می‌کند اما ناگهان دشمنی شرور پیدا شده و جین سریعا تغییر جبهه می‌دهد آن هم چه تغییری! تغییر جبهه او بسیار خطرناک و حتی شاید از روی نفرت است! اما بازهم چند دقیقه دیگر تغییر جبهه داده و به آغوش دوستانش برمی‌گردد! چنین می‌شود گفت که کنش و واکنش‌های کاراکترها درون سریال X-Men ’۹۷ بسیار ساده و حتی شاید کودکانه است که بنده به شخصه این موضوع را هیچ قبول ندارم.

در پایان چنین می‌شود گفت که سریال X-Men ’۹۷ اثری بسیار تماشایی، کلاسیک و جذاب است. البته تنها به این شرط که طرفدار دنیای مارول باشید. اگر هیچ شناختی از دنیای کمیک نداشته و داستان‌های مربوطه را دنبال نکرده‌اید، X-Men ’۹۷ هیچ چیزی برای شما ندارد. نه سرگرم‌کننده است، نه فرمیک و نه حتی قابل باور. پس پیشنهاد بنده این است که اگر کمیک‌ها را خوانده‌اید؛ داستان را می‌دانید و مارول را می‌شناسید؛ X-Men ’۹۷ را حتما و حتما دیده و مطمئن باشید که از تماشای آن لذت خواهید برد. اما اگر طرفدار دنیای کمیک و مارول نیستند، به سراغ X-Men ’۹۷ نروید.