۱۰ بازی برتر سال ۲۰۲۳ به انتخاب مهدی ملکی، نویسنده

طبق اعلام قبلی، اعضای تحریریه گیمفا برترین بازی های سال گذشته را به انتخاب خود در یک مقاله معرفی می‌کنند. (تقریباً) در اولین روزهای سال ۲۰۲۴ میلادی، همان‌طور که مشخص است، من این وظیفه را دارم. طی روزهای آینده، پس از اعلام لیست سایر اعضا و در نهایت مشخص شدن برآیند نظرات تحریریه می‌توانید نگاه بهتری به خروجی کلی داشته باشید.

به هر ترتیب رده‌بندی زیر بیانگر موضوع یا دیدگاه یکتا و خاصی نیست. بسیاری از رتبه‌ها به سادگی می‌توانستند تغییر کنند. همچنین پیش از هر چیز بهتر است به برخی از بازی‌های دیگر اشاره کنم که ارزش تجربه بالایی دارند اما در لیست پیش‌رو حضور نخواهند داشت. بازی Hi-Fi Rush در رده یازدهم گزینه‌های من قرار داشت و به فهرست راه پیدا نکرد.

پس از آن، به ترتیب عناوین Dredge، Viewfinder و Chants of Sennar قرار می‌گیرند و مسلماً لایق توجه و تجربه هستند. در همین بین Humanity در رده پانزدهم یک مهمان ناخوانده است که احتمالاً آن را تا مدت‌ها به یاد خواهید داشت. نسخه نسل نهمی اثر Rain World در ادامه لیست و جایگاه شانزدهم قرار می‌گیرد. به هر نحو برخلاف نظرات ضد و نقیض که از دشواری ناعادلانه و نامتوازنش می‌گویند، دقیقاً مثل سال ۲۰۱۷ نامی به شمار می‌رود که حداقل به خاطر هنر غنی بازی‌سازی و رویکرد درگیر کننده بازیکن، به هر دوستی پیشنهاد خواهم کرد.

۱۰. System Shock Remake

سال، سال اشباع ریمیک‌ها بود، حداقل از شیوه تولید و عرضه؛ همان‌طور که انگار از این پس با چنین چیزی،‌ به دفعات مواجه خواهیم شد. توجه به System Shock Remake در میان ریمیک‌ها یا حتی «ریمیک‌هایی که رسماً ریمیک نیستند و خودشان هم چنین ادعایی دارند»، حائز اهمیت است؛ عنوانی که موقعیت فراموش شده Immersive Sim را دوباره یادآوری و تاکید می‌کند که اصلاً این ژانر چرا در وهله اول تثبیت شده بود.

البته که این یادآوری چنان و چندان برای ژانر خودش معنادار نیست. System Shock Remake‌ شماره دهم لیست من، با یادآوری نبوغ گذشتگان، مشکلات گذشته را هم دوباره مطرح می‌کند. متصور شدن راه حل‌هایی که هرگز برای این مشکلات جواب ندادند، شاید از راه حل‌های سایر ریمیک‌ها در سایر ژانرها، ارزنده‌تر باشد.

چرا که در آن موارد حتی مشکلی تعریف نشده است! با این وجود بین بدها و بدترها، همیشه اثری وجود دارد که در آن دست شرکت نمی‌کند، پس مشکل هم در سطح دیگری، بالاتر از جواب سوال‌های پرسیده نشده است. System Shock Remake را همان اثر در نظر بگیرید.

۹. Planet of Lana

سپس در جایگاه نهم، Planet of Lana را داریم که برای بازسازی شکوه و عظمت معنوی و غیرمعنوی Limbo، سر بر می‌آورد و تا جایی که توانش می‌کِشد، تلاش می‌کند. هر چند این تلاش همه را به غیر از توسعه‌دهندگان خسته می‌کند، اما امسال نتیجه به مانند Little Nightmares چیزی از آب در آمده که به تنهایی می‌توانست در آن آب دوام بیاورد و در بازار اشباع کلون‌های آثار استودیو PlayDead خفه نشود.

Planet of Lana تمام داشته‌هایش را برای سرگرمی بازیکن به کار می‌گیرد. محیط، موسیقی، شخصیت؛ همه در پازل‌ها نقش ایفا می‌کنند. تکه آخر هر پازل، فکر خود بازیکن است. حتی حس و احساس هنری صحنه‌ها هم برای تداوم یافتن ذائقه مناسب حل پازل‌ها کارکرد دارند.

Planet of Lana نیمی از لحظاتش را در تکاپوی رسیدن به میراث Limbo و کلون‌هایش سپری می‌کند و نیمه دیگر اگر از آن‌ها فراتر نرود، هم‌تراز با آن‌ها می‌ایستد. لحظات شخصی تعبیه شده در Planet of Lana چیزی بیش از آن آرامش بی‌حاصلی است که فکر می‌کنید در چنین بازی‌هایی پیدا خواهید کرد. شما سفری را شروع می‌کنید و وظیفه دارید برای کسب آرامش، با خود آرامش مبارزه کنید. این مبارزه و مفهوم عمل‌گرا (برای رسیدن به چیزی) در Planet of Lana شاید از ده‌ها بازی این چنینی، منطقی‌تر و سرگرم کننده‌تر پیاده شده باشد.

۸. Sea of Stars

در این جمعیت حیرت‌انگیز از بازی‌های ریمیک که صرفاً عنوان Remake را از این دسته به دوش نمی‌کشند اما در باطن از همان ایل هستند، Sea of Stars در جایگاه هشتم، ساز مخالف می‌زند و مسیری را می‌رود که ساخت و پرداخت امضای یک اثر مجزا را ممکن می‌کند.

ترکیب مبارزات نوبتی با پازل‌های فسفورسوز هر چند در چشم گیمر نسل جدید، از جنس آن خرت و پرت‌های کهنه‌ای است که همه، امروز، آن‌ها را ریمیک می‌کنند اما خوشبختانه Sea of Stars ستون‌هایی را می‌سازد تا خودش روی آن‌ها بایستد و گیمرها را از هر نسلی، آن‌جا، جا دهد.

کدام ستون‌ها؟ همان‌هایی که ژانر RPG را زمانی که هنوز به دنیا نیامده بودم یک بار بالا آوردند، حال دوباره این کار را به شکل مدرن انجام می‌دهند. Sea of Stars برای بار چندم تصدیق کرد که چنین چیزی نه تنها شدنی است، بلکه شده است و می‌شود! توسعه‌دهندگان کارشان را بلد بوده‌اند: «مبارزات قدیمی شده‌اند؟ غمی نیست؛ آمیزش آن‌ها را طوری می‌سازیم که کسی حتی نتواند توصیف‌شان کند».

۷. Jusant

بازی بعدی فهرست من، رتبه هفتم، Jusant است. Jusant با کلیشه‌ای‌‌ترین و دم‌دستی‌ترین عنصر بازی‌های پلتفرمر و اکشن ادونچر یعنی بالا رفتن از سطوح یا به عبارت ساده کوهنوردی، پازل می‌سازد. حال نه این‌ که صرفاً وجود خلاقیت و نوآوری من را وادار کند چشم‌هایم را ببندم و دهانم را برای تمجید باز کنم.

نه، برعکس در این بازی به‌خصوص، برای به چالش کشیدن تفکر قالبی بازیکن، یک خلاقیت قابل توجه به کار رفته که سازه آن را، انجام نوآوری در خود کلیشه تشکیل می‌دهد. یعنی صرفاً آواتار شما در جهان بازی، کاری را می‌کند که عقل سلیم حکم می‌کند به صورت خودکار انجام شود اما عقل سازندگان بازی، چیزی غیرمنطقی اما لذت‌بخش را به عنوان سوژه پیدا کرده‌ است.

• چرا آینده هنری بازی‌های ویدیویی در خطر است؟

به هر نحو کنترل کامل این دوست کوهنورد ما در دستان شماست تا با پازل‌های محیطی سر و کله بزنید. اکت کوهنوردی، به یقین از دور خسته کننده به نظر می‌رسد. به همین خاطر است که باید نزدیک‌تر بیایید و دوباره زل بزنید. کدام بازی را به یاد دارید که مکانیک اصلی اثر را، بدون پاداش‌های مقطعی، آن هم در یک طراحی مرحله عمودی، در خدمت پازل‌ها قرار دهد؟ مطمئنم می‌توانید مشغول شمردن مثال‌های نقض شوید، هدف این نیست. ارزندگی «خود عمل به عنوان هدف» در Jusant حتی در آثار مشابه مثل Death Stranding هم به چشم نمی‌خورد. هدف این است.

۶. The Talos Principle 2

همه بازی‌های نُرم در معنایابی شکست می‌خورند. این اتفاق بارها رخ می‌دهد و به همین خاطر تیغ منتقدان، تیزتر از گیمرها می‌بُرد. بازی‌ها در ارائه دلیلی برای ترغیب واقعی مخاطب در عجز و فلاکت هستند، آن وقت The Talos Principle 2 از راه می‌رسد و مثل نسخه اول، فلسفه را هم کالبد‌شکافی می‌کند. آیا نیاز بود که چنین کاری انجام شود؟ خیر.

آیا نیاز بود که نیاز باشد؟ خیر و این مهم‌تر است. اگر دلیلی برای انجام ندادن کاری وجود ندارد، خودش دلیلی برای انجام آن است. تمام تقلای بشر برای خیره شدن به مفاهیم خیره کننده فلسفی در بستر The Talos Principle 2 حی و حاضر است. معنای واقعی پازل در بازی یاد شده پیدا می‌شود. جایی که واقعاً باید «فکر» کنید و راه حل‌های دم‌دستی جوابگو نیستند. ابداً برای لحظه‌ای فکر نکنید علاقه من به آثار پازل، خانه‌های فهرست را این‌طور چیده است.

• ساخت دنباله خوب برای بازی هایی که به دنباله نیاز ندارند

مسئله من دلایلی هستند که می‌توانند معیار و مقیاس برتری بازی باشند. برای مثال، در این عنوان همانند رویکردهای فکری یک فیلسوف، باید بنشینید، عمیقاً به مشکل بخورید و در پسِ هر پازل، با راه حل‌هایی از جایتان بلند شوید که تنها چند دقیقه به درد می‌خورند و آن طرز فکر، دقایقی بعدتر، دیگر در جهان اثر معنا ندارد؛ درست مانند تاریخ فلسفه. حال بازیکن چطور باید در این اثر دمدمی، منحنی یادگیری را طی کند و در حل پازل‌ها استاد شود؟ داستان وارد می‌شود و پاسخ می‌دهد. این بازی را به هر قیمتی تجربه کنید.

۵. Asgard Wrath 2

جای تاسف دارد در حالی که هنوز گیمرهای حرفه‌ای دست‌شان به Half-Life: Alyx نرسیده و در عین حال قرار است یکی دیگر از جاه‌طلبانه‌ترین آثار تاریخ واقعیت مجازی یعنی Asgard Wrath 2 را هم از دست بدهند. انگاشت ما از چیزی که بازی‌های ویدئویی الان می‌توانند انجام دهند، به لطف Asgard Wrath 2 کاملاً رنگ می‌بازد.

• آیا واقعیت مجازی، آینده بازی‌های ویدیویی است؟

حرکت‌های دست و دسته، در محدوده این بازی دوباره تعریف شده‌اند. مبارزه با دشمنان یک ورزش فیزیکی و چالشی‌ همواره پویا است؛ این چالش به همان اندازه که مغز را درگیر می‌کند، نیروی فیزیکی بدن را هم در نظر می‌گیرد. غارها، درب‌های مخفی، آیتم‌های مخصوص و گنجینه‌هایی که در آثار نقش‌آفرینی، هزاران هزار بار پیدا کرده‌ایم، در Asgard Wrath 2 می‌توانند با لذتی دیگر پیدا ‌شوند.

این واقعاً «شما» هستید که چیزی را کشف می‌کنید. خود شما در جهان باز این اثر به سراغ مراحل می‌روید، نه یک آواتار شبیه‌سازی شده. همه آن کیفیت و بلند پروازی‌های Half-Life: Alyx که اتمام آن‌ها در دستان ولو (Valve) و لزوماً در یک بازی هر گیمری را به افسوس وا می‌داشت، در Asgard Wrath 2، برای چند ده ساعت جذابیت خودشان را حفظ می‌کنند. Asgard Wrath 2، رتبه پنجم فهرست، از آن بازی‌هایی است که می‌تواند سنتی‌ترین گیمرها را وادار به خرید یک هدست متا کند، آن هم در سالی که عناوین عادی و سنتی صنعت بازی با سرعت نور به سمت کیفیت در حرکت هستند.

۴. Alan Wake 2

Alan Wake 2 به غیر از کلیتش، چیز خاص دیگری ندارد. همین کلیت، آن را از حیث فرم و استایل از ۹۵ درصد بازی‌ها متمایز می‌کند. از آن ۵ درصد باقی مانده هم یکی دو اثر متعلق به خود رمدی است. چرخاندن تمام بخش‌های بازی حول یک هسته و ایده اصلی، و هم‌زمان چرخیدن شخص بازیکن با این الگوریتم، رمز موفقیت اکثر بازی‌های بزرگ و ماندگار است.

• رمدی چگونه هر بار صنعت بازی را تغییر می‌دهد؟

آخرین ساخته استودیو رمدی همه چیز را به نوبه‌ای مولف‌گونه، به جهان خودساخته‌اش گره می‌زند و دور آن می‌پیچد. همان‌طور که فرضاً در Super Mario Odyssey یک کلاه محوریت همه چیز است، در این جهان، همه چیز در بستر و گرو داستان است. شما سعی می‌کنید در نقش نویسنده باشید اما در حقیقت، شما در نقش یک شخصیت از خود این داستان قرار می‌گیرید.

این داستان، گیم‌پلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پیکسل‌ها را به دنیای واقعی ما شبیه و یک بند موسیقی حقیقی را مجازی می‌کند. تکه‌پاره‌های آن داستان کذایی حتی تبلیغات تلویزیونی خودشان را ساخته‌اند. چه کسی فکرش را می‌کرد که نسخه صنعت بازی از Twin Peaks در ابعاد سلف خودش ظاهر شود؟ این کلیت، یک بازی به «ما» نمی‌دهد، یک بازیچه تقدیم «جهانش» می‌کند؛ ما آن بازیچه هستیم. Alan Wake 2 در بسیاری از سال‌ها می‌توانست حداقل برای من صدرنشین باشد اما در سال ۲۰۲۳، فراتر از رتبه چهارم جایی ندارد.

۳. The Legend of Zelda: Tears of the Kingdom

این رتبه می‌تواند بیانگر تمام بازی‌های عرضه شده امسال نینتندو باشد. یک نفر آن را The Legend of Zelda: Tears of the Kingdom در نظر می‌گیرد، و شخصی دیگر Metroid Prime Remastered. از طرفی می‌توانیم Pikmin 4 را جایگزین کنیم و از طرف دیگر Super Mario Bros. Wonder را داریم که هنوز هم مثل گذشته‌ها، اصول گیم‌دیزاین را به جلو هدایت می‌کند.

در حقیقت نینتندو می‌تواند خیلی راحت با پر کردن رتبه‌های مختلف هر لیستی، آن را به حدی خوب خراب کند که به احترامش از جا بلند شویم و دست بزنیم. The Legend of Zelda: TotK با دنیایی در زیرزمین، زمین و آسمان که پایه‌های آن قبلاً طراحی و کاوش شده، دوباره معجزه غوطه‌وری و نوآوری در ژانر خودش را به ارمغان می‌آورد.

• چالش‌های به ظاهر ساده‌ای که بازی‌سازان را دیوانه می‌کنند

افزودن بر عمق عنوانی که بسیاری، قبلاً آن را زیر و رو کرده‌اند یک خودکشی بزرگ است که فقط نینتندو می‌تواند قوی‌تر از قبل، از آن زنده بیرون بیاید. مکانیک‌هایی که مرزهای سناریوهای قابل انجام و آزادی عمل شخصیت اصلی را جا به جا می‌کنند و مانند تمام آثار این شرکت، سنگینی پیشرفت صنعت بازی را به دوش می‌کشند. بعد از این که مطمئن شدید از یک بازی راستین چه می‌خواهید، همه چیز را در ۴ عنوان برجسته امسال نینتندو پیدا می‌کنید.

۲. COCOON

• COCOON چطور فقط با یک دکمه، پازل‌های هوشمندانه می‌سازد؟

در خصوص COCOON من هر چه را که نیاز بود، در مقاله‌ بالا که اخیراً روی سایت انگلیسی گیمفا نگاشته و منتشر کردم، توضیح دادم. آن مقاله فقط به زبان انگلیسی ارائه شده است اما بخش‌هایی از آن را این‌جا به همراه توضیحات اضافه، به فارسی بازگو می‌کنم: «COCOON یک بازی درباره پازل‌هایی است که داخل پازل‌هایی دیگر تعریف می‌شوند. به واسطه گوی‌هایی که شخصیت اصلی بازی، یعنی یک حشره، به دوش می‌کشد و جا به جا می‌کند، برخی از بهترین، پیچیده‌ترین و غیرقابل پیش‌بینی‌ترین پازل‌های موجود زاده می‌شوند.

COCOON مسیرهای اشتباه را می‌بندد، مسیرهای درست را با علائم دیداری و شنیداری نشان می‌دهد و با یک موسیقی متن واکنش‌گرا، حل شدن پازل‌ها را کم و بیش اعلام می‌کند. با این حال، هنوز هم بازیکن احساس استقلال را دارد. این‌گونه است که هرگز دست نامرئی بازی‌سازان ورای عمل بازیکنان به چشم نمی‌آید. توالی پازل‌های کوچک و بزرگ ادامه پیدا می‌کند تا جایی که بازیکن فراموش می‌کند کدام پازل کوچک برای حل پازلی بزرگ‌تر است و کدام پازل بزرگ، به حل پازلی حتی بزرگ‌تر هم ختم خواهد شد! بدون تعارف، COCOON مانند نام خودش، یک پیله در سبک پازل است. پیله‌ای که پیله‌های زیادی را جا می‌دهد.

شما با کنترل ناملموس و راهنمایی خود بازی، اما با نتیجه‌گیری شخصی تصمیم می‌گیرید که کدام را بگشایید و کدام را بسته نگه دارید. با باز کردن هر پیله، معماهای زیادی پیش روی شما قرار می‌گیرند اما جالب‌تر از آن، بسته نگه داشتن سایر پیله‌ها، معماهای بیشتری را هم ایجاد می‌کند! دیزاین بازی برای فائق آمدن بر این اصل کلی (در صورتی که حتی به فکر یک گیم‌دیزاینر برسد) با وجود خروجی مطلوب، به قدری ماهرانه و بی‌نظیر است که شگفتی بزرگ سال ۲۰۲۳ محسوب می‌شود. حتی اگر لذت غرق شدن در جریان (منظور Flow است) این بازی را استادانه در نظر نگیریم، سازندگان آن حتماً استاد هستند.»

۱. Baldur’s Gate 3

در مرزشکنی‌هایی که بازی‌های سال ۲۰۲۳ برای دستورالعمل‌های از پیش تعیین شده صنعت ویدئوگیم انجام دادند، حدی وجود ندارد. شاخه‌های داستانی بی‌شمار و روش‌های پیش‌روی فک‌برانداز، Baldur’s Gate 3 را تا مدت‌ها در کالبد یک رب‌النوع ترسیم خواهند کرد. ما حتی مراحل تاج‌گذاری آن را هم در فاز دسترسی زود هنگامش برای عموم نظاره کردیم اما چه بسا که کسی نمی‌توانست به اندازه‌ای که نیاز بود، خوش‌بین باشد.

نهایتاً نسخه کامل Baldur’s Gate 3 امسال عرضه شد و ثابت کرد هر آنچه ما به عنوان خوش‌بینی از خودمان دریغ می‌کردیم، در خصوص این بازی واقع‌بینی محض بودند. اگر زمانی طویل را صرف اجتناب از استفاده کلمه «شاهکار» کرده‌اید، حالا فرصتی است که با دنبال کردن شیوه درگیر کننده روایت، طراحی منشعب مراحل ، شخصیت‌های شاخص و هر چیز خوب دیگری در این بازی، اجازه دهید شاهکار اکنون بر نامش حک شود.

بازیکنان بازی‌های ویدئویی از دیر باز آرزو دارند تاثیر بلامنازع خود را به درستی در اتفاقات یک جهان سیستماتیک ببینند. انتخاب، قدرت است و عواقبش را هر احدی به منزله آبی می‌بیند که یا بست را قوی می‌کند یا کاه را، آب‌زیرکاه می‌شود. گاهی هم به جویی می‌ریزد و بی‌تاثیر می‌گذرد. Baldur’s Gate 3 بست، کاه و جوی را مهیا می‌کند تا بسازید، نابود کنید یا ادامه دهید.

اگر Alan Wake 2 شما را بازیچه خودش کند، TLoZ: TotK بازیچه‌ شما شود و COCOON بازیچه‌ساز باشد، Baldur’s Gate 3 در بازیچه‌ای عمیق و دقیق، بازی را از قبل ساخته است، شما را به بازی می‌گیرد و در همین حین اجازه می‌دهد که بازی‌سازی کنید. اگر از من بپرسید، مردمان آینده در همان روزگار آینده، بدون ذره‌ای تغییر ارزش از Baldur’s Gate 3 به عنوان یک اثر انقلابی یاد خواهند کرد.