نقد فیلم Expend4bles | ستاره‌های به هدر رفته

دوستداران ژانر اکشن بی‌شک با فرنچایز جذاب بی مصرف‌ها آشنا هستند. مجموعه‌ای اکشن و جذاب، با تمام ستارگان این ژانر که قسمت اول آن نیز در سال ۲۰۱۰ میلادی بر روی پرده سینما رفت. حال بعد از سیزده سال، قسمت چهارم این مجموعه اکران شده که متاسفانه نتوانسته است حداقل موفقیت قسمت‌های قبلی را تکرار کند. این فیلم مقابل بودجه ۱۰۰ میلیون دلاری خود تنها توانسته ۵۰ میلیون دلار بفروشد و در سایت‌ IMDB نمره ۴.۸ و از سایت راتن تومیتوز نمره پایینِ ۱۴ را کسب کرده است.

همیشه معتقد بوده‌ام که این چنین فیلم‌ها اصلا نقد جدی را نمی‌طلبند. با این حال وظیفه یک منتقد بررسی جنبه‌های این فیلم است تا بتواند پُلی میان مخاطب و اثر باشد. بی مصرف‌ها نیز بد نبوده است و حداقل کمی می‌شد با آن سرگرم شد. اما قسمت جدید بی مصرف‌ها عملا در ساخت و اجرا بد بوده و نه تنها اینکه فیلمنامه نسبت به بقیه فرنچایز ضعیف‌تر شده؛ بلکه ستارگان نیز رفته رفته افول کرده‌اند و ما عملا با یک فیلم درجه سه طرف هستیم که حتی در سرگرم کردنِ نسبی مخاطب نیز ناکام می‌ماند.

به ستارگانِ این مجموعه اشاره کردم. مهمترین نقطه قوت The Expendables همواره ستارگانِ ژانر اکشن بوده است. از سیلوستر استالونه، جیسون استاتهام و دولف لاندگرن گرفته تا میل گیبسون و جت لی، آرنولد شوارتزنگر، ژان-کلود ون دام و … قطعا این همه ستاره باعث می‌شود تا هر مخاطبی در هر کجای دنیا برای دیدن بی مصرف‌ها ترغیب شود. پس باید توجه داشت که حضور این همه ستاره انتظار مخاطب را بالا می‌برد. بنده نیز کاری به قبل از این ندارم، اما قسمت چهارم The Expendables در همین جذبِ بازیگر جدید، از زرمی کاران بزرگ رسیده به یک مدل یعنی مگان فاکسی که عضو زائدِ این فیلم است. البته در ادامه متن دوباره به مگان فاکس بازخواهم گشت، بهتر است نخست از خود فیلم شروع کرده و ذره ذره آن را زیر ذره‌بین ببریم.

اولین چیزی که توجه مخاطب را جلب می‌کند، پرده سبز ضعیف داستان است که حتی از نسخه ۲۰۱۴ هم بدتر شده است. هواپیما‌ها، ماشین‌ها و حتی فضاهای ساده با پرده سبز ساخته شده و این پرده سبز به قدری کامپیوتری است که خیلی راحت می‌شود متوجه آن شد. البته شاید بشود در صحنه‌های ترکیدن هواپیما، از این پرده سبز چشم‌پوشی کرد، اما چیزی که بنده متوجه شدم، استفاده از پرده سبز در یک نمای کاملا معمولی با یک محیطِ باز در دشت بود.

همین پرده سبز در کنارِ ضعیف کردنِ زیبایی تصویر، به اکشن فیلم هم صدمه زده است که این عمل از این همه بدل‌کار و رزمی کار بعید است. البته بنده بعد از چک کردنِ عوامل به خصوص کارگردان این قسمت، فهمیدم مشکل از کجاست. کارگردان این قسمت آقای اسکات وا است که یک فیلم این چنینی در کارنامه به نام Hidden Strike دارد که آن فیلم را نیز بنده نقد کرده بودم. تیتری که برای آن فیلم زد این بود: اکشنِ دیجیتالی بد. آنجا نیز به کرات اشاره کردم که این فیلمساز در استفاده از پرده سبز هیچ حد و مرزی ندارد و یک پلان معمولی را نیز با کامپیوتر می‌سازد. نکته دومی که حول محور کارگردانی آقای اسکات وا وجود دارد، طرح ریزی به شدت ضعیف اوست. در سکانس افتتاحیه، سربازانی که بدمنِ این فیلم هستند، به یک مقر نظامی در لیبی حمله می‌کنند. درست در وسطِ این جنگ، دوربین به یک سکانس دیگر در یک موقعیت جفرافیای دیگر کات می‌زند. آنجا کریسمس و بارنی درگیر یک مبارزه کوچک هستند تا انگشتر بارنی را پس بگیرند. درست در این سکانس دوربین دوباره کات می‌خورد به همان جنگ لیبی! این دو کات دقیقا چه معنایی می‌توانست داشته باشد؟ چرا از جنگ به یک رستوران رفته و دوباره به جنگ برگشتیم؟ چه چیزی این دو سکانس را به یک دیگر وصل می‌کرد؟ هدفم از این ریزبینی‌ها این است که آقای کارگردان فقط فیگور کارگردان را دارد و حقیقتا چیزی بلد نیست.

نکته دیگر، بدمن داستان است. در فیلم The Expendables4 ما با یک بدمنِ آسیایی هستیم که گویا رزمی‌کار نیز بوده. اما او بازیگری بسیار بد است که تنها با چند میمک بسیار سطحی سعی می‌کند ادای آدم بدها را دربیاورد و این درحالی است که ما در نسخه‌های قبلی این فیلم با بدمن‌های بسیار درست و حسابی تر مثل ژان-کلود ون دام و میل گیبسون طرف بودیم. همین موضوع نشان می‌دهد که فیلم بی مصرف‌های چهار نسبت به بقیه قسمت‌های این مجموعه اُفت بسیار چشمگیری داشته و این در پلان به پلان فیلم مشخص است.

این بدمن به قدری ضعیف خلق می‌شود که اصلا درگیری‌های او با جیسون، هیجان نیز خلق نمی‌کند. یعنی کاملا مشخص است که جیسون برنده خواهد شد و این بدمن با آن سلاح‌های عجیب و غریبش نیزمسئله چندانی خاصی نیست.

به نظر بنده مهمترین ایراد The Expendables4 مگان فاکس است. این بد بودن نیز از همان سکانس نخستین و دعوای او با جیسون کاملا آشکار است. اصلا او کیست؟ از کجا آمده؟ چگونه وارد تیم شد و مهمتر از همه چگونه و چرا جانشین بارنی شد؟ چه ویژگی خاصی داشت؟ اصلا مگر می‌شود یک کاراکتر بی نام و نشان را به درون فیلم کشید و آن را جایگزین کاراکتر اصلی کرد؟ آن هم بازیگری که خیلی بد است. اصلا بازیگر نیست، مانکن است. این مانکن بودنِ او نیز در تمام فیلم مشاهده می‌شود. سکانس پایانی و آن جنگ بزرگ را روی کشتی به خاطر بیاورید. جهان در خطر جنگ جهانی سوم است (البته این خطر اصلا احساس نمی‌شود چه برسد به آن باورش کنیم) گروه در حال شکست و نابودی است، سرنوشت جهان نامعلوم است، هر لحظه امکان دارد یک بمب هسته‌ای در کشتی منفجر شود؛ و واکنشِ مگان فاکس به این همه مصیبت ایستادنِ کاملا بیخیال به روش مدلینگی است! اصلا ایستادن او از دور کاملا مشخص می‌کند که او یک مدل است. خب پس وقتی برای مگان فاکس نابودی دنیا مهم نیست، چرا باید برای من مهم باشد؟

این همه رزمی‌کار و بدلکار و دریغ از یک اکشن درست و حسابی. اکشنِ The Expendables4 در سه جا صدمه جدی می‌خورد. اولی به دلیل استفاده از پرده سبز آن هم در حد خیلی زیاد. خون پاشیدن‌های کامپیوتری و موشک‌های کامپیوتری اصلا در حد ستارگان این فیلم نیست. صدمه بعدی وقتی صورت می‌پذیر که مگان فاکس رهبری این همه رزمی‌کار بزرگ را به عهده می‌گیرد و صدمه آخر درگیری‌های پایانی بر روی عرشه کشتی است. در این نبرد پایانی دوربین در یک اکشنِ ساده آنقدر کات می‌زند که هرگونه حسی را از بین می‌برد. این کات‌ها نیز به دلیل عوض کردن جای بازیگر با بدلکار است؛ البته وقتی که مگان فاکس را به این فیلم اکشن می‌آورید باید فکر این چیزها هم می‌بودید. همچنین لازم به ذکر است که این همان اشاره به مگان فاکس توهین و غیره نیست. او مدل است، مدل خیلی خوبی هم است اما با بازیگر بودن کیلومترها فاصله دارد و او اصلا و ابدا مناسب فیلم The Expendables4 نیست.

در پایان می‌شود گفت، فیلم The Expendables4 بد است و نسبت به دیگر قسمت‌های این مجموعه اُفت بسیار چشمگیری داشته که به راستی از این همه ستاره بعید است.

The Expendables4 پُر از ایراد در کارگردانی، داستان، بازیگری، صحنه‌پردازی، دیالوگ گویی، خلق بحران و… است که بنده به هنگام تماشای فیلم یک به یک آن‌ها را در دفترچه خود یادداشت کردم، اما هیچ نیازی نیست که یک به یک آن‌ها را بنویسم تا شما قبول کنید که فیلم دچار ضعف‌های زیادی است. به نظر من تنها نقطه مثبت فیلم The Expendables4 ستارگان اکشن و بزرگ آن است که برای سینما دوستان یادآور قهرمان‌های جذاب دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی است. به غیر از این مورد کوچک، فیلم The Expendables4 یک شکست به تمام معناست.