یادداشت و بررسی فیلم Violent Night | بابانوئل جان‌سخت می‌شود

در کشاکش روزهای ابتدایی سال جدید میلادی (۲۰۲۳) هستیم، بخشی از برنامه‌‌های کمپانی‌های فیلمسازی در این ایام (اغلب ماه‌های نوامبر و دسامبر یا ژانویه و فوریه) که مصادف با تحویل سال نو است و با حال و هوای جشن باستانی کریسمس سپری می‌شود، تبعاً انتشار آثار سینمایی‌ای هست که مضمون کریسمسی و بابا نوئلی دارند. کمپانی «یونیورسال پیکچرز» نیز فیلمی در ژانر اکشن کمدی با عنوان «شب خشونت‌آمیز» (Violent Night) به کارگردانی «تومی ویرکولا» و نقش آفرینی بازیگر نقش اول آن «دیوید هاربر» که نقش یک بابا نوئل را ایفا کرده است، منتشر کرده است.

فیلم «شب خشونت آمیز» اثری‌ست تلفیقی از ژانرهای فانتزی، اکشن و کمدی که با دستمایه قراردادنِ شخصیت فرهنگی/تاریخیِ بابانوئل توانسته ارائه‌ای بدیع و جالبِ توجه برای مخاطب داشته باشد، اما تمام دغدغه و همُ غمِ عوامل سازنده‌ی این فیلم متأسفانه در همین ترکیب ژانری خلاصه شده است. فیلمنامه اثر از حداقل‌های شخصیت‌پردازی فرسنگ‌ها فاصله دارد و از منظر پرداخت روایت نیز تنها تلاش فیلم در ارائه‌ی یک موقعیت برای خلق اکشن و دیالوگ‌های برهنه برای کمدی است.

خشونت فیلم که با صحنه‌های کمیک و خنده‌آور تزیین شده است کاری تازه و نو در صنعت سینما نیست اما قرار دادن یک بابانوئل واقعی و البته فانتزیک در دل این اکشن و کمیک آن هم در قامت یک مبارز و جنگجوی کهنه‌کارِ باستانی باعث شده که مخاطب پیگیر ماجرای فیلم بشود. پیگیری‌ای که البته فقط و فقط حول همین ترکیبِ نسبتاً عجیب و جالب می‌گردد و قطعاً هیچ مخاطبِ فعالی پیدا نمی‌شود که نگرانی‌ای بابت کاراکترهای پردارش‌نشده‌ی فیلم داشته باشد.

حال با نگاهی اجمالی به ضعف‌ها و قوت‌های ناچیز فیلم «شب خشونت آمیز» می‌پردازیم:

پلات و داستان ابتدایی فیلم درباره یک خانواده متمول است (پدر و مادری با نام‌های «جیسون» و «لیندا» که در حال جدا شدن هستند همراه دختر هفت ساله‌شان به نام «ترودی») که برای جشن عید کریسمس به املاک خانه‌ی مادربزرگش (گرترود لایت‌استون) می‌روند. در این میان مزدورانی که قصد سرقت از این خانواده و خانه را دارند با نقشه‌ی قبلی به درون ملک‌شان نفوذ کرده و در پی پیاده کردن برنامه‌‌هایشان جهت سرقت نهایی هستند.

به موازات این اتفاقات یک بابانوئلِ (سانتا کلاوس) واقعی و فانتزی داریم که همراه با سورتمه و گوزن‌های پرنده‌اش و البته با بی‌میلی و بی‌رغبتیِ تمام، کار سالانه‌اش یعنی تحویل دادن هدایای بچه‌ها در شب کریسمس را انجام می‌دهد. این بابانوئل جالبِ توجه در یک همزمانی به املاک خانواده‌ی «لایت‌استون» می‌آید و خب در یک بی‌خبری کامل از ماجرای سرقت، با مزدوران مواجه می‌شود که مخاطب در این بین، بابانوئل جادوییِ فیلم را در کشاکش زد و خوردها و یک اکشن خشن می‌بیند که به وضوح متأثر از فیلم‌های «جان سخت» (با محوریت «بروس ویلیس») می‌باشد. در قسمت اولِ جان سخت نیز بروس ویلیس در یک ماجرای ناخواسته گیر می‌افتد و در این فیلم نیز دیوید هاربر، با این تفاوت که هاربر بابانوئلی چاق و دارای اضافه‌ وزن می‌باشد که البته یک جنگجوی باستانی نیز بوده است.

یکی از نقاط ضعف اثر در همین بک‌گراند و پیشینه‌ی تاریخی بابانوئل است که جز یک فلش‌بک خیلی کوتاه که‌ تنها در حد یکی دو قاب نمود پیدا می‌کند، هیچ اطلاعاتِ بصری به مخاطب داده نمی‌شود و تبعاً و قطعاً که فیلم مبین و آشکارکننده‌ی این جهان فانتزی که ارتباطش با کریسمس و بابانوئل هست برای مخاطب نیست و نمی‌تواند باشد.

از طرفی دل‌مشغولی‌هایی از زبان بابانوئلِ فیلم‌مان شنیده می‌شود که فقط و فقط در حد همین شنیده‌هاست. از ناراحتی‌اش از بچه‌ها گرفته که خواسته‌هایشان برای هدیه کریسمس در حد بازی‌های ویدیویی است تا معشوقه‌ی باستانی‌اش و البته باور به بابانوئل! هیچکدام راه‌انداز یک درام نیست. مخصوصاً موردِ «باور به بابانوئل» که فیلم در پایان برای زنده‌کردن و رستاخیز وی از آن استفاده می‌کند!

در فیلم «شب خشونت آمیز» متأسفانه به صرف کمدی‌بودن هر تغییرِ ناگهانی در کاراکترها طبیعی درنظر گرفته شده و تلاشی برای تحکیمِ کمدی در دل قصه از جانب فیلمنامه و کارگردان نمی‌بینیم. خانواده‌های فیلم هم که نیز از بابانوئل قصه‌مان از نظر پرداخت بسیار عقب‌تر ایستاده و کارکردشان در حد صحنه‌های کمیک و اغلب دیالوگ‌محور فیلم است.

مهمترین کاراکتر فیلم مثلاً آن دختر‌بچه‌ی هفت ساله «ترودی» است که او هم دغدغه‌ی «باور به بابانوئلش» به شدت تحمیلی و باسمه‌ای نمود پیدا کرده است. ارتباطش با بابانوئل هم تنها جهت سرگذشت‌نمایی‌ای می‌گذرد که فقط وجه شنیداری دارد و آن خاطره‌بازی‌هایشان ذره‌ای وجه بصری و دیداری به خود نمی‌گیرد. شاید اصلی‌ترین کارکرد «ترودی» را بتوان در نوستالژی بازیِ فیلم از قِبَل آن در نقب‌زدن به فیلم «تنها در خانه» دانست که در اواخر فیلم حال و هوای متأثر از آن فیلم به نمایش در می‌آید با این تفاوت که خشونت برهنه‌ای را شاهدش هستیم که در فیلم «تنها در خانه» به این شکل نبود.

در مجموع فیلم «شب خشونت‌آمیز» (Violent Night) نهایتاً قدرت یکبار سرگرم‌کنندگی را داشته باشد و از آنجایی اولویت‌های آن صرفا حول ترکیب ژانری می‌گردد از ارزش‌های سینمایی خالی است و البته که سریعاً نیز فراموش می‌شود.