بخش سبک شناسی : آشنایی با سبک استراتژیک (Strategy)

توجه به صنعت بازیسازی، و بازی‌های کامپیوتری، در کشورمان به سرعت رو به افزایش است. تصمیم گرفتیم، در مقاله‌ای متفاوت، به صورت موشکفانه، به بررسی سبک‌های مختلف در بازی‌ها بپردازیم. تا علاوه بر ایجاد مقاله‌ای مفید برای شما کاربران عزیز گیمفا، گامی در راستای حرفه‌ای تر شدن کاربران ایرانی برداریم.

بیشتر ما قادر هستیم تا سبک یک بازی را با دیدن حتی یک تریلر یک دقیقه‌ای از گیم پلی بازی، بفهمیم. اما واژه‌هایی که می‌خواهیم برای توصیف یک بازی به کار ببریم، گاهی اوقات کم می‌آیند. گاهی اوقات می‌گوییم سبک این بازی استراتژیک است و به گفتن همین یک کلمه، درباره‌ی سبک بازی اکتفا می‌کنیم. در صورتی که گستردگی این سبک، به شدت زیاد است.

هر سبک شامل زیر شاخه‌هایی است که در این مقاله‌ی چند قسمتی به بررسی همه‌ی سبک‌ها و زیر شاخه‌ها خواهیم پرداخت.

قبل از هرچیز، سبک‌های اصلی بازی‌ها را نام می‌بریم:

Action

Action – Adventure

Adventure

Role Playing Games (RPG)

Simulation

Strategy

این شش سبک، به عنوان سبک‌های اصلی بازیسازی شناخته می‌شوند. البته سبک‌های بازیسازی تا به امروز، به شدت گسترش یافته و شاید بعضی از بازی‌ها خارج از این سبک‌ها باشند. به عنوان مثال، بازی Guitar Hero زیر مجموعه‌ی هیچ کدام ازاین سبک‌ها نیست. این بازی دارای سبک Music Game است که خود سبکی مجزاست. اما به علت گستردگی این سبک‌های جدید، آن‌ها را به عنوان زیر شاخه‌ای از سبک‌های دیگر قرار می‌دهند.

پس هفتمین سبک اصلی بازی‌ها را می‌توانیم به عنوان سبک‌های دیگر، بنامیم. زیر شاخه‌های این سبک را در مقاله‌های بعدی بیشتر زیر ذره بین قرار خواهیم داد.

سبکی از بازی‌ها وجود دارد، که هدفشان، علاوه بر سرگرم کردن، هدفی است که خالقان آن اثر، با عرضه‌ی بازیشان در سر می‌پرورانند. مثلا بازی‌هایی که به سبک Educational هستند، هدفشان یاد دادن دروس متنوع،‌در قالب بازی به کودکان و نوجوانان است. گستردگی این سبک هم در مقاله‌های بعدی زیر ذره بین قرار خواهد گرفت.

در این مقاله، قصد داریم یکی از سبک‌های اصلی بازیسازی را زیر ذره بین قرار دهیم.

Strategy

این سبک از بازی، طرفداران بسیار زیادی دارد. در این سبک، گیمر‌ها با استفاده از قوه‌‌ی تفکر و بررسی راه‌های مختلف، باید بهترین عملکرد را برنامه ریزی کنند، تا بتوانند به هدفشان، که همان پیروزی است برسند. در بعضی از بازی‌ها در این سبک، می‌توان به گشت و گذار و حتی بهره مندی از محیط پیرامون بازی پرداخت. در بعضی دیگر هم، برخورد‌های فیزیکی بخش مهمی از این سبک هستند.

در این سبک، استفاده از المان شانس، به شدت کاهش می‌یابد. چون گیمر باید با استفاده از قدرت تفکر خودش،‌ بهترین راه را برای رسیدن به هدفش پیشبینی و عملی کند. در این بازی، معمولا گیمر، نگاهی از بالا به محیط دارد و با دستور‌هایش باید به هدفش برسد. این هدف می‌تواند با توجه به گوناگونی محیط و داستان بازی، از جنگ با دشمنان زمینی و فضایی تا مدیریت یک شهر باشد. می‌تواند نگاهی اقتصادی به بازی باشد که هر چه در آن پیش بروید، مهم و مهمتر شوند و یا حتی پیشرفت‌ در تجهیزات نظامی برای مبارزه با دشمنانی که به عنوان مثال، کره‌ی زمین را تهدید می‌کنند. در این بازی، استفاده‌ی درست از امکانات مختلف در شرایط گوناگون اهمیت بسیار زیادی دارد.

بازی‌های اکشن بسیاری وجود دارد که باید با استفاده از قدرت تفکر در آن پیش رفت، اما نمی‌توان آن‌ها را در سبک استراتژی قرار داد. بازی‌های استراتژی محیط گسترده‌تری را در بر می‌گیرد و بیش از بازی‌های سبک اکشن به تفکر نیاز دارد. در بازی‌های استراتژیک، شما باید با استفاده از قدرت تفکرتان، بر تفکر فردی دیگر پیروز شوید. با توجه به این توضیح، نمی‌توان بازی‌های پازل را استراتژی نامید. چرا که در بازی‌های پازل، شما با تفکر کسی مقابله نمی‌کنید. بلکه باید با تفکر خودتان به هدفی ثابت برسید. بر خلاف بازی‌های اکشن و ماجراجویی که در آن شما در نقش یک نفر وظیفه دارید چندین نفر را از پا درآورید، در اکثر بازی‌های استراتژیک،‌ شما و دشمنتان از نیروهایی تقریبا یکسان استفاده می‌کنید که می‌توانید به صورت مشابه از محیط اطرافتان بهره مند شوید.

بازی‌های استراتژیک، با بازی‌هایی که صرفا مربوط به ساخت و ساز و شبیه‌ساز‌ی‌هایی است که تنها بر وضعیت اقتصادی تکیه دارد و خبری از مقابله و جنگ در آن نیست متفاوت است. چون در این بازی‌ها هرچند باید با چیزی مقابله کرد، اما خبری از مقابله‌ی مستقیم با دشمن نیست.

طراحی بازی‌های استراتژیک

نیرو‌ها و مقابله با دشمن

در سبک استراتژی، مقابله بین دو گروه و یا دو فرد صورت می‌گیرد. بازی‌های مختلف در استفاده از نیرو‌ها متفاوت هستند. اما در همه‌ی بازی‌ها، نیرو‌های هر طرف نقاط ضعف و قوت‌ خودشان را دارند. این نیرو‌ها در مسائلی همچون قدرت، سرعت و جان مختلف هستند. بعضی از نیرو‌ها سرعت بالاتری دارند اما در زمینه‌ی قدرت و اینکه در مقابل حملات دشمن چه‌قدر دوام می‌آورند ضعیف عمل می‌کنند. حال آنکه امکان دارد، بعضی از نیرو‌ها اصلا برای جنگیدن مناسب نبوده و صرفا هدف از ایجاد آن‌ها مورد بررسی قرار دادن نقاط ضعف دشمن، و یا حمل و نقل نیرو‌ها و منابع برای گروه خودی باشد. در زمانی هم که یکی از این نیرو‌ها نابود شود، گیمر از فواید آن نیرو محروم می‌گردد. البته در اکثر بازی‌های استراتژی، می‌توان با استفاده از منابعی که گردآوری آن‌ها بسیار مهم است، مجددا نیرو‌های مورد نظر را تولید کرد.

گیمر معمولا با استفاده از ماوس، نیروی مورد نظر خود را انتخاب می‌کند و با کلیک بر روی هدف مورد نظر در آن مرحله از بازی، پیش می‌رود. البته کنترل بازی‌های استراتژیک فقط به ماوس محدود نمی‌شود. برای گیمر‌های حرفه‌ای تر، بعضی از دستورات به صورت میانبر بر روی دکمه‌های کیبورد تعبیه شده‌اند که در اکثر بازی‌ها برای حفظ اصالت بازی‌های استراتژیک، مشابه‌اند. هرکدام از نیرو‌ها ممکن است دارای قدرت‌ها و توانایی‌های خاص خودشان باشند. مثلا شاید یک نیرو بتواند خود را از چشم نیرو‌های دشمن برای مدت زمان محدودی ناپدید کند. بعضی از نیرو‌ها هم می‌توانند به شکلی رهبری نیرو‌های دیگر را بر عهده گیرند. چون معمولا در این سبک از بازی‌های کامپیوتری، هر نیرو که عملکرد بهتری داشته باشد، پیشرفت می‌کند و با دریافت امتیازات مختلف، کاربرد‌های بیشتری از خود بروز می‌دهد. بعضی از نیرو‌ها هم ممکن است بتوانند کار‌هایی را انجام دهند که نیرو‌های دیگر قادر به انجامشان نیستند. به عنوان مثال می‌توانیم نیرو‌هایی را نام ببریم که می‌توانند پرواز کنند و یا بر روی آب شناور شوند. بعضی دیگر از نیرو‌ها هم برای جنگیدن نبوده و می‌توانند به تعمیر نیرو‌های دیگر و یا ساختمان‌های مورد نیاز برای ادامه‌ی بازی بپردازند.

در اکثر بازی‌های استراتژیک  از قابلیت‌ها و تکنیک‌های مشابهی استفاده می‌شود. مثلا محاصره‌ی دشمن در همه‌ی بازی‌های استراتژیک، ایده‌ای ناب و مورد قبول تلقی می‌شود و می‌تواند به گیمر در پیشبرد بازی کمک کند. هرچند در بعضی دیگر از بازی‌ها نظیر Total War و Civilization می‌توان از راه‌های دیگری هم به هدف رسید. مثلا استفاده از یک دیپلمات برای پیشروی به صورت دیپلماتیک. اما در این دو بازی هم جنگ و لشکرکشی خیلی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و عرصه برای پیشبرد اهداف در راستای دیپلماسی کمی کمتر استفاده خواهد شد.

منابع،‌ پیشرفت اقتصادی و به‌روزرسانی‌ها

بازی‌های استراتژی معمولا چالش‌های اقتصادی را هم مورد بررسی قرار می‌دهند. این چالش‌ها می‌توانند درباره‌ی ساخت ساختمان‌هایی باشد که به آن‌ها نیاز دارید و یا تولید‌نیرو‌هایی که برای رسیدن به هدفتان باید آن‌ها را تولید کنید.

برای تهیه‌ی سرمایه‌تان، در بازی‌ منابعی در محیط بازی به کار می‌رود، که با استفاده از نیرو‌هایی خاص باید آن‌ها را جمع آوری کنید. چه بسا بسیاری از جنگ‌ها به خاطر دست‌یابی به همین منابع اتفاق می‌افتند.

در بازی‌های استراتژی گیمر می‌تواند از این منابع، علاوه بر تولید و ساخت و ساز، در راستای تحقیقات برای بهتر شدن وضعیت سلاح خود، و یا برای پیشرفته تر کردن نیرو‌های خود استفاده کند که بخش مهمی از بازی را به خود اختصاص می‌دهد.

نقشه‌ها و جست و جو‌ها

اوایل، نقشه‌ها در بازی‌های استراتژی مثل کاغذ بودند. کم کم با پیشرفت در صنعت بازیسازی، اهمیت نقشه بیشتر و بیشتر شد و نوع جدید تر و تکامل یافته تری را امروزه در بازی‌های استراتژیک می‌بینیم. البته با توجه به این پیشرفت‌های چشم گیر و امکان ایجاد محیط‌های سه بعدی در بازی‌ها، هنوز بازی‌های استراتژیک، تصویری از بالا را به گیمر‌ها نشان می‌دهند که به هر ترتیب، جزئی جدا ناشدنی از بازی‌های سبک استراتژی است. شاید دلیل اصلی آن باشد که در بازی‌های استراتژی نیاز مبرمی وجود دارد که دنیای بازی را از بالا و با دیدی بسیار گسترده تماشا کرد.

جست و جو بخش مهمی از بازی‌های سبک استرتژیک است. در این سبک بازی‌ها حتما باید محیط بازی را به خوبی شناخت و از منابعی که در آن محیط وجود دارد استفاده کرد. چرا که استفاده از این منابع برای رسیدن به اهداف بسیار مهم هستند. در بازی‌های استراتژیک، معمولا بخش‌هایی را که گیمر از آن آگاهی ندارد تاریک است. این تاریکی با ورود نیرو‌هایتان از بین می‌رود. اما اگر نیروهایتان را در محیطی که در آن به جست و جو پرداخته‌اید باقی نگذارید تا محیط را کشیک دهند،‌ بعد از عبورتان از آن محیط، دوباره کمی تاریک می‌شود. به این صورت که منابع عظیم محیط را نشان می‌دهد، اما نیروهای دشمن اگر در آن نقطه باشند برای شما قابل رویت نیستند. همین امر می‌تواند موقعیت مناسبی برای دشمن باشد تا به شما حمله کند. پس اهمیت نقشه و جست و جو در محیط بسیار زیاد است.

Real Time در مقابل دور‌های نوبتی (Turned Base)

در بازی‌های استراتژیک معمولا از دو گیم پلی استفاده می‌شود. یکی از گیمپلی‌هایی که به صورت زنده برای هر دو یا چند طرف قابل بازی است و ادامه دار است و گاهی بازی نوبتی است. یعنی مثل بازی شطرنج، ابتدا یک طرف نیرو‌های خود را به چرخش در می‌آورد و سپس نوبت نیرو‌های طرف دیگر است که حرکات خود را انجام دهند. به طور کلی، بازی‌هایی که نوبتی نیستند، اکشن تر به نظر می‌رسند. چون در عین حال، معمولا دو گروه می‌توانند با هم درگیر شوند. اما در بازی‌های نوبتی چنین نیست. چرا که در این بازی‌ها وقتی نوبت به درگیری‌ها می‌رسد، گیمر‌ها معمولا حکم تماشاچی را دارند و در این حالت، پیشبینی حرکت حریف بسیار مهم است. چون کاملا شما را در محیطی مثل محیط بازی شطرنج قرار می‌دهد.

البته بازی‌هایی نظیر Total War: Rome‌ مرزی برای این دو حالت قائل نشده است و در این بازی، از هر دو سبک می‌شود استفاده کرد. این بازی به گونه‌ای است که در بیرون از محیط جنگ و آشوب، شما با استفاده از نیروهایتان بر روی نقشه‌ی زمین حرکت می‌کنید. اما هنگام جنگ‌ها، بازی کاملا Real Time‌ خواهد بود و شما باید با استفاده از تاکتیک‌های مختلف لشکر خود را با لشکر دشمن درگیر کنید، و یا حتی شاید با استفاده از بهترین راه از مهلکه بگریزید!

استراتژی در مقابل تاکتیک
در بیشتر بازی‌های استراتژیک، ما شاهد ادقام تاکتیک و استراتژی هستیم. تاکتیک، در واقع نحوه‌ی چینش نیرو‌ها در یک جنگ به شمار می‌رود و استراتژی در واقع ادقام نیرو‌ها با هم، محل جنگ و هدف‌های اصلی و همینطور نحوه‌ی جنگیدن با نیرو‌های دشمن است. این روز‌ها سبک جدیدی از بازی‌های به وجود آمده‌اند که به طور خالص، فقط از تاکتیک استفاده می‌کنند. که آن‌ها را Real Time Tactics یا Turned Base Tactics می‌نامند. بعضی از منتقدان به هنگام نقد این بازی‌ها نمی‌دانند که استفاه از کدام واژه درست است و نمی‌توانند مطمئن باشند که این سبک از سبک استراتژی جداست یا خیر. کریس تیلور، سازنده‌ی بازی‌های Total Annihilation و Supreme Commander در این باره چنین معتقد است، که بازی‌های استراتژی Real Time بیشتر تاکتیکال هستند تا استراتژی. اما بازی‌هایی که به عنوان تاکتیکال عرضه می‌شوند، با تعداد نیرو‌های ثابتی که از ابتدا در اختیار گیمر قرار می‌دهند خواستار پیشروی در بازی هستند و بقیه‌ی بخش‌های بازی‌های استراتژیک نظیر ساخت و ساز و مدیریت ساختمان‌ها را از بازی دور می‌کنند. پس بهتر است اینطور بگوییم که بازی‌های Tactical به طور دقیق تری بر روی جنگ و مبارزه‌های فردی و گروهی مانور می‌دهند.

ساختار محیط در بازی‌های استراتژیک
ساختار بازی‌های استراتژیک با توجه به داستان بازی می‌تواند متفاوت باشد. بعضی از بازی‌های استراتژیک تاریخی هستند و به روایت وقایع واقعی تاریخی در قالب یک بازی استراتژی می‌پردازد. مثل بازی‌ Age Of Empire. بعضی دیگر از بازی‌ها درباره‌ی آینده‌ی زمین است و بعضی دیگر هم به روایت تاریخ می پردازند اما اصراری بر روایت واقعیت ندارند. مثل بازی Rome: Total War. و بسیاری دیگر از بازی‌های استراتژیک که با توجه هدف سازندگان بازی می‌توانند متفاوت باشند.

بازی‌های استراتژیک می‌توانند در قالب‌های سینگ، مولتی و یا هردو عرضه شوند. در بازی‌های سینگل محیطی با روایت یک داستان خاص، گیمر باید با دشمنانی که ساخته‌ی سازندگان بازی هستند و برنامه ریزی شده‌اند بجمگند تا به هدف خودشان برسند.

گیمر‌های حرفه‌ای اما ترجیح می‌دهند خود را در محیط‌های آنلاین بسنجند. در محیط‌های آنلاین معمولا این بازی‌ها بین آدم‌های واقعی از نقاط محتلف جهان شکل می‌گیرد و ابر اطلاعاتی بسیار گسترده‌ای بر روی فضای اینترنت تشکیل می‌دهد.

به پایان قسمت اول مقاله رسیدیم.
در مقاله‌ی بعد، سعی داریم تا با زیرشاخه‌های بازی‌های استراتژی آشنا شویم. این سبک پرطرفدار و البته برای بسیاری از گیمر‌ها تنفر برانگیز(!) دارای زیرشاخه‌هایی است که در زیر نام می‌بریم و در مقاله‌ی بعدی به بررسی اولین زیر شاخه‌ی آن می‌پردازیم. زیر شاخه‌های این سبک عبارت‌اند از:

4X

Artillery

Real – Time Strategy

Real – Time Tactics

Turned Base Strategy

Tower Defence

Turned Base Tactics

War Games

مقاله‌ی بعدی، درباره‌ی اولین زیر شاخه‌ی بازی استراتژی، یعنی 4X خواهد بود.

امیدوارم که از این مقاله استفاده کرده باشید.
از نظرات شما استقبال می‌شود.