نقد فیلم Brothers | ابتذالی با نام کمدی

کمدی ژانر مقدسی است. ژانر مهمی که در نظر ساده اما بسیار پیچیده و سخت است. همین توهم سادگی سال‌هاست که باعث شده آثاری لوس، مسخره و مبتذل ساخته شوند. چرا که سازندگان عملا هیچ کانسپتی از کمدی و خلق موقعیت کمدی ندارند. فیلم Brothers نیز بر خلاف تیم بازیگری قوی خود، اثری به شدت مبتذل است که هر شوخی و خلق موقعیت کمدی آن، در حد لوس و مسخره باقی می‌ماند. در این دوره که گویا اهمیت کمدی در این حد پایین آمده، بازگشت به تماشای لورل و هاردی شاید مهم‌ترین وظیفه هر کمدی دوست باشد.

فیلم Brothers داستان برادران دو قلویی است که یکی بلند قامت و قوی هیکل و دیگری کوتاه قامت و باهوش. این دو تحت تاثیر مادر خود که دزدی معروف است، روی به دزدی آورده و طی سال‌ها چندین دزدی موفقیت‌آمیز را در کارنامه خود ثبت می‌کنند. در آخرین دزدی برادر کوتاه قامت دستگیر شده و پنج سال به زندان می‌رود. حال بعد از پنج سال برادر کوتاه قامت به سراغ همکار قدیمی‌اش برمی‌گردد تا برای آخرین دزدی آماده شوند. قطعا که پلات در دید کلی چیز چندان خاصی ندارد. اما همین پلات ساده را با روایت و پرداخت درست و همچنین خلق کمدی انسانی؛ می‌شد به اثری بسیار مهم و تماشایی تبدیل کرد. اما از همان آغاز، فیلم لنگ می‌زند. برادر کوتاه قامت با بازی پیتر دینکلیج سعی می‌کند در روایتی کوتاه و فشرده داستان زندگی خانواده و همچنین نحوه بزرگ شدنشان را توضیح دهد. اما برخلاف تصور او این نوع روایت هیچ کمکی به ساخت شخصیت‌ها و فضای فیلم نمی‌کند. به عنوان مثال اصلا مشخص نشد که این دو چگونه چندین دزدی موفقیت‌آمیز بدون شکست را پشت سر گذاشتند! فیلم صرفا به این موضوع بسنده کرد که ما دزد بودنِ این دو را قبول کردیم. اما در اصل این کارگردان است که با ساخت درست فضا، درنهایت مخاطب را ترغیب به همراهی و باور کردنِ زندگی شخصیت‌هایش می‌کند.

هر گونه تلاش فیلمساز برای مقدمه‌چینی اثرش بی‌نتیجه می‌ماند. نه شخصیت‌ها ساخته می‌شوند و نه فضا قابل درک است. همه‌چیز دست به دست هم می‌دهد تا مخاطب حس تعلیق را نداشته و همراه داستان نشود. برای شخص من که دقیقا چنین اتفاقی افتاد. به هیچ وجه خودم را به این دو کاراکتر نزدیک ندانسته و همراه داستان نشدم. در همان نیم پرده اول کاراکتر پیتر دینکلیج سعی می‌کند خودش را خفن، باهوش و تابوشکن نشان دهد. مثلا به بقیه انسان‌ها، آدم‌های نرمال لقب داده و خودش را مجهولی خارج از نظام تمثیلات می‌پندارد. اما سینما هنری بصری است. هر ادعایی باید به تصویر کشیده شود تا مخاطب خود آن را دیده و باور کند. این ادعای پیتر دینکلیج در حد همان ادعا باقی می‌ماند. وگرنه نه کاراکتر باهوش و نه کاراکتر خفن از او ساخته نمی‌شود. البته دیگر شخصیت مهم داستان یعنی موک با بازی جاش برولین کمی به کاراکتر احمق خود نزدیک شده و توانسته در بعضی از صحنه‌ها کمی کمدی مثبت خلق کند. اما مشکل در این است که جاش برولین به هیچ وجه مناسب این نقش نیست. کسی که سال‌ها نقش کاراکترهای خفن و دنیا دیده را ایفا کرده، در این اثر آنچنان که باید و شاید شبیه احمق‌ها نیست. دیگر ایراد فیلم برادران هم نبود هیچگونه شیمی میان این دو بازیگر است. درست است که این دو هر ازگاهی در هارمونیکِ با یکدیگر موفق به خلق کمدی بسیار سطحی می‌شوند؛ اما تصور برادر بودنِ این دو به مدت مثلا ۴۰ سال اصلا قابل درک نیست. شاید در مقام رفیق قابل قبول باشند اما در مقام برادر هرگز.

کمدی از جایی سخت می‌شود که میان بی‌مزه بودن، لوس بودن و کمدی شیرین؛ خط بسیار نازکی است. اگر کمدی در حد مناسب نباشد، بی مزه است و اگر بیش از حد تلاش کند، در دام لوس بازی می‌افتد. فیلم Brothers دقیقا در حد لوس بازی ایستاده. اثری که اصلا موفق به خلق کمدی شیرین نمی‌شود و با بازی هایپراکتیو بازیگرانش در دام صحنه‌های لوس می‌افتد. مثلا صحنه میمون را در نظر بگیرید. صحنه‌ای بسیار لوس و مبتذل که هرگونه شوخی جنسی و زشتی را انجام می‌دهد تا کمی از مخاطب خنده بگیرد. موفق می‌شود؟ هرگز. حتی در صحنه قبل از میمون نیز پیتر دینکلیج با رقصی عجیب و مسخره در حال ارتباط‌گیری با کاراکتر نیمچه احمق و نیمچه جادوگر است. تمامی این‌ها کمدی است؟ این همه تلاش زیاد برای خنداندنِ مخاطب است؟ بهتر است فیلمساز عزیز کمی بر روی کمدی تحقیق کرده و مهم‌تر از آن به تماشا آثار لورل و هاردی بنشیند تا کمدی بیشتر این ژانر را بشناسد. برای خلق موقعیت کمدی نه نیاز به میمونِ متجاوز بود و نه نیاز به جادوگر. کمدی تنها با یک حرکت دست می‌تواند مخاطب را به خنده وادار کند. دقیقا مثل اسطوره‌های این ژانر یعنی لورل و هاردی و صد البته چاپلین بزرگ. در دید دیگر به کمدی این فیلم نیازمند است که بحث دیگری را باز کنم. معمولا میان کمدین و بازیگر فیلم‌های کمدی تفاوتی است. بازیگر فیلم‌های کمدی نیازمند فیلمسازی است که به دنیای کمدی آشنایی داشته باشد و بتواند از بازیگران، بازی خنده‌دار بگیرد. اما کمدین این تکنیک و فرم دنیای کمدی را همیشه همراه خود دارد. مثلا لورل و هاردی. این دو بدون نیاز به هیچ فیلمساز بزرگی موفق شدند کمدی‌های جذاب خلق کنند، چرا که خود کمدین‌های حرفه‌ای بودند. در فیلم برادران جاش برولین و پیتر دینکلیج نه کمدین هستند و نه بازیگر کمدی. فیلمساز به هیچ وجه کمدی نمی‌فهمد و همین موضوع باعث شد تا نتواند از آن‌ها بازی بگیرد. در سوی دیگر چون این دو کمدین نیستند، موفق نمی‌شوند بدون کمک فیلمساز کمدی خلق کنند و همه تلاش‌های پیتر دینکلیج برای بامزه بودن بی‌نتیجه می‌ماند.

یکی دیگر از المان‌های فیلم که گویا قرار است یکی از پایه‌های اصلی اثر باشد، روابط خانوادگی است. روابطی که بعد از تلاش‌های فراوان در دام سانتیمانتال بازی می‌افتد و هرگونه صحنه‌های احساسی‌اش، در حد دکوراتیو باقی می‌ماند. ورود مادر به داستان هیچ حسی را برنمی‌انگیزد. نبرد ماشینی این خانواده با گلف‌بازها، ابدا به ساخت شیمی میان این سه منجر نشده و حتی کشش کمدی اثر را هم پس می‌زند. تلاش فیلمساز برای هپی اندینگ نیز دردی از مخاطب دوا نمی‌کند و همچنان رابطه میان این سه گنگ و نامفهوم است.

البته فیلمساز در تلاشی عجیب سعی می‌کند با اضافه کردنِ کاراکتر برندن فریزر در مقام آنتاگونیست؛ این سه را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده و رابطه‌شان را مستحکم‌تر کند. اما واقعیت چیست؟ کاراکتر برندن فریزر بسیار تیپیکال، مسخره و اضافه است که تا آخر داستان بار اضافی اثر باقی می‌ماند. کاراکتری که نه به کمدی کمک می‌کند و نه به فیلم. فیلمساز با نابودن کردنِ تمامی المان‌های سینمایی سعی می‌کند به کمدی برسد که درنهایت صدها کیلومتر آن طرف‌تر از کمدی بر روی زمین می‌نشیند.

در پایان چنین می‌شود گفت که فیلم Brothers اثری به شدت مسخره و لوس است که موفق به خلق هیچگونه کمدی نمی‌شود. بازیگران معروف فیلم در بازی عالی هستند؛ اما به نظر من مناسبّ این فیلم و این فضا با این کارگردانِ نا آشنا به کمدی، نبودند. Brothers موفق به خلق رابطه خانوادگی نیز نشده و هرگونه تلاش برای حس آفریدن در مخاطب به سانتیمانتال بازی منجر شده است. به نظر من اگر به راستی دوستدار دنیای کمدی هستید و دلتان شاد شدنِ از ته دل می‌خواهد؛ به جای وقت تلف کردن با این آثارِ مبتذل؛ به سراغ لورل و هاردی بروید تا ببینید که کمدی یعنی چه.

امتیاز نویسنده به فیلم: ۲ از ۱۰