تاریخچه سری مافیا؛ خیابان، خون و خیانت

مافیا، واژه‌ای که با خیابان، خون و خیانت گره خورده و تداعی‌کننده جرم و جنایت‌های سازمان‌یافته است. شنیدن این عبارت، سیلی از رخدادها، داستان‌ها و فراتر از همه احساسی آمیخته با بوی خون و باروت را در ذهن پدید می‌آورد. مردانی شیک‌پوش و پایبند به یک سری اصول و ارزش‌های ویژه که آنان را از دیگران جدا می‌سازد. این تافته‌های جدا بافته معمولا با کت و شلوارهایی گران‌قیمت و اتو کشیده دیده می‌شوند؛ ورای این تن‌های شیک‌پوش اما قلب‌هایی سنگی با خونی یخ‌زده نهان گشته که از هستی انداختن دیگران، هیچ ترس و پشیمانی‌ای نخواهند داشت.

در حقیقت، صورت‌های شش‌تیغ شده، ساعت‌های لوکس، جواهرات پر زرق و برق و سیگارهای برگ کوبایی همگی روکشی مژده‌ دهنده از انسانیت است که تلاش می‌کند کج‌دار و مریز روح فاسد شده این اهریمنان انسان‌نما را بپوشاند؛ البته به دور از جوانمردی می‌باشد که از مرام دوست‌نوازانه ایشان سخنی به میان نیاوریم. مافیا فراتر از جنایت‌کار بودن، نوعی سبک زندگی و به باور من بیانگر تلاش آدمی برای برقراری تعادل میان خوی درنده و متمدن اوست.

امروزه ردپای مافیای کلاسیک کمرنگ‌ شده و به نظر می‌رسد که دوران طلایی رفقای خوب پدرخوانده به سرآمده و رهروان این مکتب با صورت‌هایی زخمی، داستان‌هایی با درون‌مایه روزی روزگاری در آمریکا را بازگو می‌کنند. امروز و در این نوشتار به تاریخچه خاطره‌انگیز سری مافیا پرداخته و فراز و فرود این فرنچایز را در گذر زمان به تماشا خواهیم نشست. همانگونه که می‌دانید تا بدین روز ۳ نسخه از این سری ساخته و روانه بازار شده و در سال جاری یک بازی تازه از این IP با نام Mafia: The Old Country به دستمان خواهد رسید. برای روشن‌تر شدن مسیر، بد نیست نگاهی به پیشینه و شکل‌گیری این سازمان زیرزمینی در کشور آمریکا بپردازیم تا جنبه‌های گوناگون داستان و فضای حاکم بر آمریکای آن زمان و پیروی آن اتمسفر بازی مافیا بهتر درک شوند.

La Cosa Nostra

آمریکا در دهه ۱۹۲۰ با چیزی که امروزه است تفاوت‌های بسیاری دارد. در همین دهه بود که دولت آمریکا هرگونه نگهداری، ساخت و مصرف نوشیدنی‌های الکلی را در سراسر آمریکا ممنوع اعلام کرد. دولت تلاش داشت با این کار از گسترش آنچه رفتار غیراخلاقی خوانده می‌شد در جامعه آمریکا جلوگیری بکند. حاکمیت آمریکا بخش زیادی از این رفتار اخلاقی را نتیجه فرهنگ مهاجرین بیگانه، نظیر ایتالیایی‌ها می‌دانست و این نبرد با ایتالیایی‌ها زمینه را برای بوجود آمدن یکی از بزرگترین سازمان‌های جنایتکاری جهان باز کرد: مافیا یا آنگونه که ایتالیایی زبان‌ها می‌گویند La Cosa Nostra. در آغاز کار آنان گروهی کوچک بودند که با در دست گرفتن تجارت قاچاق الکل، ثروت و قدرت زیادی به دست آورده و رفته‌رفته نفوذ خود را گسترش دادند. این داستان تا جایی پیش رفت که برخی شهرهای آمریکا، آشکارا به دست مافیا کنترل می‌شد و برخی از رهبران مافیا همچون آل‌کاپون، قدرتی باورنکردنی یافتند. با گسترش سازمان مافیا، آنان بیشتر در تیررس دولت قرار گرفتند و برخی از اعضای این باند با کشتار و غارت بی‌رحمانه، عرصه را بر هم‌کیشان خود تنگ آوردند. این رخدادها باعث شد سران مافیا مجموعه قوانینی تنظیم کنند تا از رادار پلیس‌ها مخفی بمانند. تلاشی که به دلیل به میان آمدن تبهکاران نامی‌ای چون جان دلینجر نافرجام ماند و روزنامه‌ها و اخبار پر شد از متن‌هایی درباره این گروه بزهکار.

ماشین‌های آخرین مدل در کنار اسلحه‌های جنگی و سبک زندگی پر از آدرنالین، مافیا را به سوژه‌ای جذاب برای سینما بدل کرد و به زودی انبوهی از فیلم‌ها با الهام از ایشان، ساخته شدند؛ از جمله فیلم‌های ماندگاری همچون پدرخوانده، رفقای خوب، کازینو و صدها عنوان دیگر که می‌توان نام برد‌.

حال که با این گروه بیشتر آشنا شدیم به چگونگی راهیابی این شیک‌پوشان به مدیوم بازی‌های ویدیویی خواهیم پرداخت.

Mafia 1؛ یک آدم درست در جای نادرست

پس از فروپاشی شوروی و از دست رفتن چیرگی روس‌ها و کمونیست‌ها بر کشورهای زیر دست خود، شرکت‌های کامپیوتری و استودیوهای بازی‌سازی بسیاری در خاور اروپا بنیان‌گذاری شدند. از جمله این استودیوها می‌توان CD Projekt در لهستان و Illusion Softworks (که در آینده سری مافیا را ساختند) در چک اشاره کرد. Illusion Softworks در آغاز بازی‌های کوچکی می‌ساخت تا اینکه با ساخت بازی Hidden & Dangerous به نقطه‌ای رسید که خود را برای ساخت بازی‌ای بزرگتر آماده می‌دید. ایشان بر آن شدند تا به ساخت بازی‌ای جهان‌ باز با ایده‌های مافیایی بپردازند. ایده نخستین بازی پیرامون پلیسی می‌چرخید که در دهه ۱۹۲۰ تلاش داشت با مافیا جنگیده و نظم و قانون را برقرار سازد، ایده‌ای که پس از روی کار آمدن Dan Vavra در قامت نویسنده داستان، کنار گذاشته شد. وورا می‌خواست داستانی شبیه پدرخوانده و رفقای خوب بازگو کند ولی در گذر زمان، بر آن شد تا داستانی ویژه بنویسد. فضای بسیار تاریک با اتمسفری سنگین مدنظر این نویسنده بود ولی از ترس اینکه مبادا آش بیش از اندازه شور شود، از سنگینی اتمسفر بازی کاستند. از طرفی برای انتقال داستان نیاز بود تا بازی تمی بزرگسالانه داشته به خود بگیرد بنابراین تصمیم گرفته شد تا مافیا نسبت به بازی‌های مشابه زمان خود، از نظر اتمسفر کمی سنگین‌تر باشد. به همین منظور استودیو دست به استخدام نیروهای تازه زد و نیروی خود را به ۲۵ نفر افزایش داد. در آغاز راه توسعه قرار بود از موتور به کار رفته در Hidden & Dangerous بهره گرفته شود ولی در راستای دستیابی به کیفیت بالاتر و نتیجه بهتر، موتور LS3D ساخته و به کار گرفته شد. استفاده از تکنولوژی موشن کپچر در کنار به کار گرفتن صداپیشگان باتجربه به کیفیت پایانی کار افزود و مافیا را به اثری شایسته در زمینه فنی بدل کرد.

داستان بازی از جایی آغاز می‌شود که شخصی به نام Tommy Angelo در حال بازگو کردن داستان پیوستن خود به مافیا و اقرار به جنایات‌های انجام پذیرفته است. او شبی را به یاد می‌آورد که چند نفر او را به زور تفنگ ناچار کردند تا آنها را به مقصد برساند و پس از آن سلسله رخدادهایی پای او را به خانواده مافیایی باز کرد. در آغاز او به انجام کارهای کوچکی همچون جمع‌آوری باج می‌پرداخت ولی به مرور زمان به یکی از ارکان مهم مافیا بدل شد. داستان بازی به خوبی شما را در خود غرق می‌کند و به لطف شخصیت‌پردازی ماندگار، قصه تامی آنجلو در ذهن باقی خواهد ماند، داستانی که از فیلم‌های پدرخوانده و رفقای خوب الهامات بسیاری گرفته است.

بخش زیادی از گیم پلی بازی مبتنی بر مبارزات با اسلحه است که برپایه ساخته پیشین استودیو یعنی Hidden & Dangerous بنا شده، سیستم رانندگی بازی نیز با تلاش بر واقعیت‌گرایی نسبت به زمان ارائه و بازه زمانی بازی‌ و اتوموبیل‌های موجود در آن پیاده سازی شده است. این بازی همچنین یک عنوان جهان آزاد بوده که به بازیکن اجازه گشت و گذار آزادانه در شهر Lost Heaven را می‌دهد؛ نکته‌ای که به دلیل نبود فعالیت‌ها و مراحل جانبی چندان خوشایند نخواهد بود.

به طور کلی می‌توان گفت نسخه نخست به لطف داستان، شخصیت‌پردازی و طراحی هنری شهر Lost Heaven از سوی بسیاری یک شاهکار قلمداد می‌شود که توانسته با موفقیت خود راه را برای نسخه‌های بعدی مافیا باز کند.

Mafia 2؛ عنوانی شایسته که مورد بی‌مهری قرار گرفت

اندکی پس از ریلیز نسخه نخست، استودیو به سراغ ساخت دومین رفت. Vavra می‌خواست داستانی تازه با جزئیات و شخصیت‌های بیشتر بنویسد تا جهان مافیا را بهتر به تصویر بکشد. گسترش ایده داستانی، نیازمند گسترش مکانیک‌های گیم پلی و جهان بازی بود؛ از اینرو توسعه دهندگان تصمیم گرفتند از موتور Render Ware استفاده کنند. کار با این موتور به خوبی انجام می‌گرفت و روند ساخت مافیا ۲ با سرعت و دقت در حال پیش رفتن بود. در همین حین اما شرکت EA از استودیوی Illusion Softworks شکایت کرد و به واسطه این شکایت حق استفاده از موتور Render Ware از دستان این استودیو به در آمد.

پس از این رخداد استودیو ناچار شد پروژه ساخت مافیا را از صفر آغاز کند. در همین حین و نزدیک به سال ۲۰۰۴ توسعه‌دهندگان بر آن شدند تا با بهره بردن از تکنولوژی‌های نسل جدید بازی را بسازند از این رو ایشان در استودیویی جدید و بزرگ‌تر ساکن شدند. از طرفی با به کارگرفتن نیروهای تازه به ویژه از انگلستان خود را تقویت نمودند. استودیو در این برهه مشغول بخش مولتی پلیر Hidden & Dangerous بود ولی در سال ۲۰۰۵ با توجه به گستردگی پروژه مافیا، تصمیم گرفتند نیروی خود را بر روی گسترش این بازی متمرکز کنند. استودیو از موتور ارتقا یافته LS3D بهره می‌برد ولی با توجه به سنگین بودن پروژه، به زودی به مشکلاتی در روند توسعه برخوردند. سازندگان ایده‌های بلندپروازانه‌ای داشتند، از جمله NPCها و محیط‌های قابل تعامل، تخریب‌پذیری، سیستم آب و هوایی که بازی را در دو فصل روایت می‌کرد و همچنین بهبودها و جلوه‌های گرافیکی که به غوطه‌وری بیشتر در جهان بازی می‌انجامید. توسعه‌دهندگان همچنین با استفاده از تکنولوژی موشن کپچر در تلاش بودند به بازی رنگ و بوی سینمایی بیشتری بدهند.

در آن سالها Take Two Intertainment در حال گسترش خود بود و پس از چند سال زیر مجموعه‌ای به نام 2K پدید آورد. در پی این اتفاق، دگرگونی‌ها و مشکلات بسیاری برای استودیوی سازنده مافیا بوجود آمد چرا که 2K در روند ساخت بازی دخالت می‌کرد و شیوه‌های مدیریتی بدی را در پیش گرفت. این رخدادها باعث شد تا بسیاری از اعضای استودیو آن را ترک بگویند و حتی کارگردان بازی نیز تغییر کرد. این حوادث Vavra را به شدت ناراضی کرد و این نگرانی را در او پدید آورد که 2K آزادی عمل را از او در قامت نویسنده بازی خواهد گرفت؛ ترسی که در آینده با رد شدن طرح پیشنهادی Vavra برای مافیا ۳ به واقعیت پیوست.

سال ۲۰۱۰ روند توسعه مافیا ۲ رو به پایان بود ولی استودیو می‌خواست کمی بیشتر روی بازی کار کرده تا بتواند ایده‌های مورد نظر خود را به بهترین شیوه پیاده کند و بازی از در هر زمینه‌ای در بهینه‌ترین حالت ممکن باشد. شرکت 2K اما اجازه چنین کاری نداد و از استودیو خواست بازی را برای انتشار آماده کند، اتفاقی که باعث شد بسیاری از ایده‌ها در بازی پایه پیاده‌سازی نشوند و آنهارا در DLCهایی که برای بازی منتشر شدند بیابیم.

داستان بازی سرگذشت مردی به نام Vito Scaletta را بازگو می‌کند که از جنگ در ایتالیا باز می‌گردد و اینک به دلیل مشکلات مالی، به کمک دوست خود Joe Barbaro پا به جهان مافیا می‌گذارد و رفته رفته از نردبام جنایت بالا می‌رود. رابطه برادری که میان ویتو و جو برقرار است به جذابیت داستان و پردازش بهتر شخصیت این دو کمک می‌کند. در این نسخه نیز می‌توان رد پای الهام گرفتن از فیلم‌هایی چون رفقای خوب و روزی روزگاری در آمریکا را دید.

در بخش گیم پلی مافیا ۲ در سنجش با برادر بزرگتر خود یک جهش به شمار می‌آید. در این نسخه در هنگام تیراندازی می‌توانستیم سنگر بگیریم، سیستم مبارزات نزدیک بازی پیشرفت کرده بود و درگیری‌های نزدیک رنگ و بوی جذابی به خود گرفته بودند. همچنین در این بازی مینی مپ برای نخستین بار در سری مافیا به کار گرفته شد. یکی از جذاب‌ترین المان‌های گیم پلی این بازی، سیستم تحت تعقیب بودن است که به لطف طراحی خوب و هوشمندانه، همچنان یکی از بهترین‌ها به شمار می‌رود. در این بازی پلیس با یادداشت کردن شماره پلاک ماشین و همچنین نوع لباس کاراکتر، او را مورد پیگرد قرار می‌دهد.

جهان بازی یعنی شهر Empire Bay نیز نسبت به شهر Lost Heaven جزئیات و فعالیت‌های جانبی بیشتری داشت. در شهر فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و کافه‌های بسیاری وجود دارد که قابلیت تعامل و یا سرقت از آنان وجود دارد. به لطف وجود گاراژهای شخصی‌سازی خودرو و فروشگاه‌های لباس پرشمار، بازی رنگ و بوی شخصی سازی به خود می‌گیرد. بازی سه DLC داستانی نیز دارد که پس از پایان بازی پایه، می‌توانید به سراغ آنها بروید.

با همه این تفاسیر و نقاط قوت، مافیا ۲ از سوی کارشناسان و منتقدین مورد بی‌مهری قرار گرفت و میانگین نمره ۷۴ را به دست آورد. مخاطبین اما بازی را به شدت پسندیده و آن را عنوانی شایسته می‌دانند.

Mafia 3؛ کرمی که پروانه نشد

پس از اتفاقات پیش آمده بر سر ساخت مافیا ۲، بسیاری استودیو را ترک کرده بودند از طرفی شرکت Take Two چندان اهمیتی به فرنچایز مافیا نمی‌داد چرا که بازی‌های جهان آزاد دیگری نیز داشت که در زمینه تجاری بسیار بیشتر از مافیا موفق بودند. سال ۲۰۱۲ شرکت 2K نیروهایی تازه استخدام کرد تا سومین نسخه مافیا را بسازند. همانگونه که گفته شد ایده نخستین Vavra برای ساخت مافیا ۳ رد شده بود؛ این ایده طرحی با دو شخصیت قابل بازی داشت، یکی کارآگاه پلیس و دیگری یک خلافکار. Vavra می‌خواست بازی به گونه‌ای پیش برود که برای نمونه در یک مرحله با شخصیت مافیا از بانک سرقت کرده و پس از آن با شخصیت کارآگاه در پی یافتن عاملین جنایت باشیم. ایده Vavra بلندپروازانه و جذاب به نظر می‌رسد ولی مورد پذیرش قرار نگرفت. در استودیوی مستقر در پراگ، روند توسعه و ایده‌پردازی بارها به مشکل خورد از این رو T2 تصمیم گرفت استودیویی تازه در نوادا تاسیس کند و چند تن از توسعه‌دهندگان ارشد استودیوی پیشین را به آنجا منتقل کرد. Rod Fergusson نیز به عنوان کارگردان پروژه برگزیده شد ولی حتی فرگوسن که تجربه درست کردن اوضاع آشفته بایوشاک را در کارنامه داشت نیز نتوانست از هزارتوی مافیا ۳ سر در بیاورد و پس از اندک‌زمانی استودیو را ترک گفت.

پس از او Haden Blackman سکان کارگردانی را در دست گرفت و نیروهایی تازه استخدام کرد، به این امید که نیروهای تازه‌ نفس بتوانند با انگیزه بیشتری روی پروژه کار کنند. ایشان همچنین از استودیوی پراگ خواستند تا کدهای مربوط به موتور بازی‌سازی را برایشان بفرستد تا با تسلط بیشتری کار کنند. روند توسعه اما به مشکل خورد، یکی به دلیل تازه‌کار بودن اعضای استودیو نوادا با موتور Ilussion Softworks و دیگری به دلیل اینکه بسیاری از المان‌ها در پراگ ساخته شده بود و اعضای استودیوی نوادا با این المان‌ها آشنایی نداشتند. یکی دیگر از چالش‌های استودیو، انتخاب شهر برای روایت داستان بود؛ شهرهای لس‌ آنجلس و میامی از جهان واقعی و شهرهای Lost Heaven و Empire Bay از جهان مافیا گزینه‌های پیش روی ایشان بود. در نهایت اما تصمیم بر آن شد تا با توجه به بازه زمانی بازی با الهام از شهر نیو اورلئان، شهر New Bordeaux را بسازند. همچنین در زمینه گزینش کاراکتر اصلی در ابتدا می‌خواستند شخصیت‌های پیشین مافیا بهره ببرند که با توجه به تم داستانی، اینگونه نشد.

در همین برهه زمانی شرکت 2K استودیوی پراگ را تعطیل کرد و برنامه‌نویس‌های خبره این استودیو را به نوادا آورد. اینگونه بود که توسعه مافیا ۳ رسما به دست Hanger 13 افتاد و این استودیو کار ساخت بازی را آغاز کرد. روند توسعه بازی در حال پیشرفت بود که 2K به سازندگان اعلام کرد باید ظرف مدت‌زمان کمتر از ۲ سال بازی را آماده انتشار کنند. این فشار کاری و عجله در ساخت، ضربه کشنده‌ای بر پیکر جهان مافیا ۳ وارد آورد. در روند توسعه، باگ‌ها و مشکلات گیم پلی خود را نمایان کردند ولی به دلیل کمبود زمان، استودیو نتوانست آنان را برطرف سازد و بازی با همه کاستی‌های خود در سال ۲۰۱۶، روانه بازار شد.

بازی داستان مردی به نام Lincoln Clay را بازگو می‌کند که در ویتنام جنگیده و به دلیل گذشته جنگ‌بار خود اینک دچار بی‌حسی شده است. او اندک‌ اندک به جمع مافیا می‌پیوندد ولی به او خیانت می‌شود، بنابراین در صدد انتقام برمی‌آید و تلاش می‌کند با همکاری مامور CIA بنیاد امپراتوری جرم و جنایت مارکانو را براندازد. داستان بازی از فیلم خاصی الهام نگرفته و بیشتر از کامیک بوک Punisher الگو برداری کرده است. داستان و شخصیت‌پردازی بازی بسیار خوب مخاطب را جذب می‌کند ولی این گیم پلی و جهان مافیا ۳ است که شما را ناامید می‌کند. بازی به دلیل مشکلات فنی، طراحی تهی جهان خود، گرافیک فنی نه چندان خوب و از همه مهم‌تر تکراری شدن مراحل به شدت ذوق مخاطب را کور خواهد کرد. این نسخه در زمینه گیم پلی با افزودن قابلیت مخفی‌کاری طعمی متفاوت به سری مافیا داد و همچنین در زمینه کاورگیری بهبودهایی به ارمغان آورد.

به طور کلی می‌توان گفت مافیا ۳ یک عنوان ناامید کننده بود که شاید اگر مدت زمان توسعه بیشتری به آن اختصاص می‌یافت و مدت زمان بازی کمتر می‌بود، می‌توانست عنوانی شایسته باشد که اینطور نشد. همچنین در سال ۲۰۱۷ سه DLC برای بازی عرضه شد که برای تجربه آنها، می‌بایست آنها را بخرید.

جان سخن

امروز با یکدیگر به تاریخچه سری مافیا پرداختیم و روند توسعه سه نسخه این فرانچایز را به تماشا نشستیم‌. شاید اگر دخالت‌های 2K در روند توسعه مافیا ۲ و ۳ وجود نداشت هم‌اینک اوضاع مافیا بسیار بهتر و پایدارتر بود. در واقع دلیل اصلی شکست بسیاری از بازی‌ها فشارهای کاری و زمان‌بندی کوتاه برای ساخت و عرضه آثار از سوی ناشر است. درباره بازی مافیا می‌توان گفت جدا شدن سازندگان اصلی و به ویژه نویسنده بازی یعنی Vavra از مهم‌ترین دلایل افت بازی سوم می‌باشند. گفته می‌شود پس از نسخه سوم، Hanger 13 بر اساس طرحی برگرفته از فیلم کازینو، می‌خواست نسخه‌ای تازه از مافیا بسازد که با توجه به ساخت Mafia: The Old Country که در سال جاری عرضه خواهد شد، کنار گذاشته شد. شایان ذکر است که نسخه‌های Definitive Edition بازی مافیا نیز در سال ۲۰۲۰ عرضه شده که با تغییرات جزئی و بهبود گرافیکی، امکان تجربه این عناوین کلاسیک با رنگ و لعابی نوین را فراهم می‌آورد. همانگونه که اشاره شد امسال نسخه جدیدی از مافیا عرضه می‌شود و با توجه به اطلاعات موجود به نظر می‌رسد بازی به ریشه تشکیل مافیا در جزیره سیسیل خواهد پرداخت.