نقد و بررسی فیلم The Old Oak | آخرین اثر کن لوچ

فیلم The Old Oak یا بلوط پیر فیلمی درام و جدیدترین اثر کن لوچ است که طبق گفته‌ها و شنیده‌ها شاید آخرین آن نیز باشد.

کن لوچ از معدود سینماگران و فیلمسازان دغدغه‌مند و جدی حال حاضر سینمای جهان بوده که همواره جدای از کیفیت، آثار مهمی ساخته است. آثاری مثل I, Daniel Blake و Sorry We Missed You و یا The Wind That Shakes the Barley با بازی کیلین مورفی، برخی از ساخته‌های مهم کن لوچ هستند.

حال او فیلمی را با نام بلوط پیر یا همان The Old Oak ساخته است. اثری که گفته می‌شود شاید به دلیل سن و سال کن لوچ آخرین فیلم او بوده و آخرین اثر و حلقه میراثی باشد که از خود به جا می‌گذارد‌.

این فیلمساز انگلیسی این بار نیز دست بر روی سوژه‌ای مهم گذاشته است. او این بار قصه‌ای را روایت می‌کند که شامل مهاجرت اجباری از کشور و وطن خود و به علاوه آن زندگی در فقر می‌باشد.

فیلم The Old Oak قصه خانواده‌ای سوری را روایت می‌کند که به دلیل شرایط موجود و خطرهای کشورشان به روستایی کوچک در انگلستان نقل مکان کرده‌اند و سعی دارند تا با وجود غربت و تمام سختی‌ها زندگی جدیدی را آغاز کنند. نقل مکان آن‌ها به انگلیس اما چندان ساده نیست و آن‌ها خیلی مورد استقبال اهالی محلی آن روستا قرار نگرفته و برخی از این بومی‌ها دیدگاه خوبی به آن‌ها نداشته و به نوعی نژاد پرست هستند.

در این بین اما شخصی به نام تی جی بالانتاین که صاحب کافه‌ای با نام بلوط پیر است سعی به کمک به آن‌ها داشته و رفته رفته با آن‌ها خو می‌گیرد. تی جی مردی تنها و میانسال است که همسرش او را ترک کرده و پسرش نیز با او قطع ارتباط کرده است و او در دنیا تنها یک سگ دارد. تی جی به زور از پس مخارج کافه و زندگی خود برمی‌آید. کافه او چندین سال است پاتوق هم محلی‌های انگلیسی او بوده که برخی از آنان نژادپرستان قصه کن لوچ هستند.

فیلم با چند عکس آغاز می‌شود که بر روی آن‌ها صداهایی از هیاهو و اعتراض وجود دارد. خانواده سوری که تازه به محل زندگی خود رسیده‌اند مورد اعتراض چند جوان انگلیسی قرار می‌گیرند. این عکس‌هایی که در ابتدای فیلم نمایش داده می‌شود در واقع از دریچه دوربین یارا گرفته می‌شود. یارا دختر بزرگ این خانواده است که ظاهرا علاقه زیادی به عکاسی و دوربین خود دارد. ارتباط بین یارا و دوربینش از عوامل و بخش‌های مهم The Old Oak است.

کن لوچ در طول فیلم خود هرگز بر ضد انگلیسی‌ها نیست. او با انسان‌های مختلف در یک جامعه سر و کار دارد. در همین جامعه عده زیادی نیز ویژگی‌های نژادپرستانه ندارند و کن لوچ حتی به نژادپرستان نیز نگاهی انسانی داشته و آن‌ها را کاملا طرد نمی‌کند.

ویژگی مهم فیلم The Old Oak ساختن یک جمع متحد است. فیلم سعی دارد تا اهالی یک روستا که غالبا کارگر هستند را با نژادهای مختلف کنار یکدیگر قرار دهد و پیام عمده فیلم نیز همین اتحاد بین مردم در مقابل سرمایه‌داری است. فیلم بلوط پیر در ساخت این جمع موفق است و این کار را با کمک سینما و به درستی از همان ابتدا انجام می‌دهد. ساختن این جمع با ساختن افراد و ارتباط بین آن‌ها به وجود می‌آید.

یارا دختر سوری دوربینی دارد که یادگار پدرش برای او است. پدر یارا در سوریه زندانی بوده و احتمال مرگ او نیز وجود دارد. در نتیجه ارتباط او با دوربینش بیشتر از ارتباط ساده یک انسان با یک شی است و این اهمیت در فیلم ساخته می‌شود. او حتی قرض گرفتن دوربینی جدید از تی جی صاحب کافه را پس می‌زند و ترجیح می‌دهد دوربین خودش را تعمیر کند.

یارا از دوربین خود برای فرار از سختی‌ها استفاده می‌کند. او که صحنه‌های وحشتناک زیادی را دیده است از دوربین استفاده می‌کند تا دنیا طوری که می‌خواهد زیبا ببیند و زیبایی ثبت کند. در نتیجه او مشغول به گرفتن عکس از اهالی و حتی حیوانات این روستای انگلیسی می‌شود و همین عکس گرفتن او که از ارتباط بین او و دوربینش نشات می‌گیرد، از پایه‌های اصلی رفاقت و دوستی آن‌ها با اهالی روستا می‌شود.

شخصیت مهم دیگر فیلم تی جی صاحب کافه بلوط پیر است. او در دنیا تنها یک سگ دارد. سگی که زمانی جان او را نجات داده و باعث شده تا او از خودکشی منصرف شود. او که اوایل در ترس از دست دادن مشتری‌های ثابت خود چندان خود را وارد درگیری نژادی نمی‌کند، پس از از دست دادن سگ خود و ارتباط بیشتر با یارا تصمیم می‌گیرد تا با برپایی یک سنت جدید به بهبود روحیه و دوستی بیشتر اهالی روستا کمک کند.

کلید موفقیت و تماشایی بودن فیلم The Old Oak ساخت ارتباط درست، سینمایی، دراماتیک و غیر شعاری است. این ارتباط که بین یارا و تی جی شکل می‌گیرد در نهایت به بقیه افراد نیز تعمیم می‌یابد. البته که پیش از آنکه ارتباطی بین یارا و تی جی شکل بگیرد، فیلم به درستی ارتباط بین یارا با دوربین و تی جی با سگش را می‌سازد. بلوط پیر هرگز به سمت کلیشه‌های موجود از زندگی یک مسلمان در بین اروپایی‌ها نمی‌رود. در واقع این موضوعات اصلا مسئله فیلم و فیلمساز نبوده و فیلم فراتر از دین افراد تنها مسئله انسانیت را دارد.

البته که بنظر تنها ضعف فیلم در دکوراتیو بودن برخی شخصیت‌ها مثل سایر اعضای خانواده یارا می‌باشد. فیلم هر چقدر یارا و تا حدی مادرش و تی جی را می‌سازد در ساخت فضای خانواده یارا چندان موفق عمل نمی‌کند و در این ضعف دارد.

فیلم کن لوچ به غذا خوردن دست جمعی بسیار اهمیت می‌دهد. هنگامی که تی جی سگش را از دست می‌دهد، یارا و مادرش برای تسلیت برای او غذا می‌برند و تی جی نیز همین کار را در هنگام رسیدن خبر مرگ پدر یارا تکرار می‌کند.

این موضوع برگرفته از یک اعتقاد است که در اعتصابات کارگری انگلیس شکل گرفته است. جایی که سعی می‌شد با گشنگی دادن به کارگران به اعتصاب پایان داده و آن‌ها را به محل کارشان بازگردانند. اما کارگردان هرچه داشتند را با یکدگیر تقسیم کردند و به یک جمله مهم رسیدند که “we eat together, we stick together” آن جمله است. جمله‌ای که مفهومی جالب پشت خود دارد که گویا غذا خوردن دست جمعی باعث رفاقت و نزدیکی افراد می‌شود.

در فیلم نیز همین اتفاق رخ می‌دهد. با کمک تی جی و قرض دادن اتاق پشتی کافه خود به سوری‌ها، آن‌ها با کمک برخی انگلیسی‌های روستا یک سنت جدید را ایجاد می‌کنند. آن‌ها تصمیم می‌گیرند تا برای نیازمندان آن روستا غذای رایگان فراهم کنند و آن‌ها نیز در کنار یکدیگر از نژادهای مختلف به غذا خوردن مشغول می‌شوند و همین موضوع باعث از بین رفتن نفرت‌های نژادی و رفاقت بیشتر بین آن‌ها می‌شود و یک جمع انسانی را شکل می‌دهد.

عکس‌هایی که یارا گرفته بود نیز در یک نمایش در همین اتاق پشتی کافه بلوط پیر به نمایش در می‌آیند که باعث خوشحالی اهالی شده و از تصاویر ثبت شده لذت می‌برند. گویا این اتاق پشتی کافه، تبدیل به محل شادی و اتحاد شده است و فیلم The Old Oak موفق است این مکان را بسازد و فراتر اینکه آن را به فضا تبدیل کند. در این مسیر فیلم اصلا به سمت نمادبازی و نمادسازی نرفته و آن اتاقک پشتی را درست مثل انسان‌های فیلم دارای یک شخصیت کرده و می‌سازد. طوری که بعد از آنکه آن اتاق به مشکلاتی می‌خورد که امکان برگزاری دورهمی را از دست می‌دهد، مخاطب کاملا یک فقدان را حس می‌کند.

فیلم The Old Oak اثری تماشایی، انسانی و از همه مهم‌تر سینمایی است. فیلمی که به شکلی ساده اما دقیق به روایت یک قصه مهم می‌پردازد. فیلم بدون آنکه نژادی را بکوبد تنها یک مسئله دارد و آن انسانیت است. فیلم حتی به نژادپرستان قصه خود حمله نمی‌کند و می‌بینیم که چارلی در پایان برای ادای احترام به جلوی خانه خانواده سوری می‌آید و چه سکانس و لحظه با شکوهی است ادای احترام اهالی روستا به پدر از دست رفته یارا. به طور قطع از سکانس‌های به یادماندنی است که بدون هیچ گونه نیازی به دیالوگ و تنها با تصویر تا می‌تواند حس می‌سازد.

The Old Oak با فیلمنامه‌ای دقیق و کارگردانی درست و به اندازه و به دور از هیجان کاذب موفق است تا مفهوم اتحاد، کنار یکدیگر بودن، همبستگی و کمک به همنوع را به شیوه‌ای سینمایی تصویر کند. کن لوچ یکی یکی شخصیت‌هایی را می‌سازد که سوای ویژگی‌های مثبت یا منفی اخلاقی در نهایت در کنار یکدیگر یک جامعه را تشکیل می‌دهند. هدف و پیام فیلم بلوط پیر با هم بودن و یکی بودن مردم است‌ و این پیام به درست‌ترین شکل ممکن به دل مخاطب می‌نشیند.