نقد و بررسی فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery | یک معمای احمقانه

فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery یا همان Knives Out 2 از آن دست آثاری است که مخاطبین بسیاری از همان زمان پخش نسخه اول آن انتظارش را می‌کشیدند.

پس از انتشار فیلم Knives Out در سال ۲۰۱۹، این فیلم تبدیل به یکی از آثار بسیار محبوب و پر بیننده شد. از همان زمان زمزمه‌های ساخت حداقل دو سری فیلم دیگر از این عنوان وجود داشت.

در واقع از همان سال ۲۰۱۹ و با انتشار فیلم Knives Out، هواداران آن منتظر اعلام رسمی برای انتشار دومین شماره این سری فیلم بودند. فیلم Knives Out در زمان خود سر و صدای بسیاری به پا کرد.

این فیلم در دورانی که شاهد افول بسیاری در سینمای سرگرم‌کننده بودیم منتشر شد و خون تازه‌ای به این جریان تزریق کرد.

در سالیان اخیر متاسفانه تعریف سینمای سرگرم‌کننده با توهین به مخاطب و شعور او اشتباه گرفته شده و در این سال‌ها فیلم‌های بسیاری را دیده‌ایم که با بودجه‌های کلان و با شعار سرگرمی ساخته شده‌اند اما ساده‌ترین نکات سینمایی را رعایت نکرده‌اند.

در چنین دورانی و در سال ۲۰۱۹، انتشار Knives Out اتفاق مهم و مثبتی بود. فیلمی سرگرم‌کننده که حداقل سر و شکل قابل قبولی داشت. حال پس از سه سال و در سال ۲۰۲۲ دومین شماره از این فیلم با عنوان Glass Onion: A Knives Out Mystery منتشر شده است.

این فیلم از نظر قصه و داستان هیچ ارتباطی با شماره پیشین خود نداشته و صرفا حضور کارآگاه خبره یعنی بلانک، تنها وجه اشتراک این دو فیلم می‌باشد. در واقع طرفداران از همان سال ۲۰۱۹ امیدوار بودند که با سری فیلم‌های سرگرم‌کننده اما قابل تاملی طرف هستند.

بنابراین عده بسیاری بی‌صبرانه در انتظار فیلم Knives Out 2 با عنوان Glass Onion: A Knives Out Mystery بودند. اما آیا فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery توانست در حد و اندازه‌های نسخه پیشین خود، فیلمی که سرگرمی همراه با کیفیت را به همراه داشت، ظاهر شود؟

فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery از تعدادی جعبه معمایی آغاز می‌شود. جعبه‌هایی که برای عده‌ای که متوجه می‌شویم که با یکدیگر دوست هستند (البته در ظاهر) ارسال شده و این افراد از طریق تماس تلفنی و به کمک یکدیگر معماهای آن را حل کرده و جعبه‌ها را باز می‌کنند.

پس از حل معما و باز شدن جعبه‌ها، آن‌ها یک دعوتنامه از مایلز یکی از دوستانشان ( باز هم به ظاهر) پیدا می‌کنند. دعوتنامه‌ای که آن‌ها را به جزیره اختصاصی مایلز برای گذراندن یک هفته و انجام یک بازی معمایی دعوت می‌کند.

این چند دوست به همراه کارآگاه معروف بلانک با بازی دنیل کریگ، که او را از Knives Out 1 می‌شناسیم به این جزیره اختصاصی می‌روند. البته که بلانک در آن جا یک مهمان ناخوانده بوده و دلیل این موضوع بعدتر در فیلم مشخص می‌شود.

اما این دورهمی یک مهمان غیر منتظره دیگر نیز دارد که او هلن نام دارد و البته که همه تصور می‌کنند او در واقع اندی باشد اما جسد اندی کمی قبل در خانه‌اش پیدا شده بنابراین او نمی‌تواند در این جزیره باشد اما خواهر دوقلوی او یعنی هلن خود را به جای او جا زده و وارد این جزیره شده است چرا که کسی از مرگ اندی خبر ندارد.

فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery بسیار تلاش می‌کند تا با ترفندهای مختلف کیفیت و موفقیت نسخه قبلی خود را تکرار کند. اما ایراداتی در فیلمنامه آن وجود دارد که مانع از رسیدن به این هدف می‌شود. گرچه که تقلا و تلاش فیلم برای رسیدن به آن کاملا مشهود است.

اولین نکته قابل ذکر درباره فیلم Knives Out 2، مدت زمان آن است. فیلمنامه موجود برای این فیلم ابدا کشش مدت زمان نزدیک به دو ساعت و نیم را ندارد. به عبارتی می‌توان گفت که فیلمنامه فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery وقت تلف می‌کند.

نکته مهم آنجاست که در این اتلاف وقت به نکته مهمی نیز نمی‌رسد و فیلم در بسیاری از لحظات بی‌دلیل کند است و از این کند بودن نه برای ساخت روابط و یا تشکیل قوس‌های شخصیتی و نه برای ساخت پایه‌های یک معما استفاده نمی‌کند.

در واقع معمای درون فیلم Knives Out 2 اصلا پایه‌ای ندارد که بخواهد ریخته شود. شاید اصلا بتوان گفت که معمایی در کار نیست و در نتیجه هیچ یک از تلاش‌های فیلم از قبیل ارتباط بین شخصیت‌ها که باید از پس این قصه معمایی شکل بگیرد نیز ساخته نمی‌شود.

اصولا آثار معمایی و جنایی به دو دسته تقسیم می‌شوند، دسته اول آثاری هستند که مخاطب را کاملا با خود درگیر می‌کنند به گونه‌ای که مخاطب دائما احساس می‌کند خود در درون قصه است، ذهنش کاملا با معما گره خورده و سعی دارد متوجه روند اتفاقات بشود.

دسته دوم اما آثاری هستند که موفق به درگیر کردن مخاطب با خود نمی‌شوند، مخاطب در دل قصه نمی‌رود و او تنها یک فرد منفعل است که فقط مشغول تماشای قصه است تا صرفا بفهمد در نهایت پاسخ معما چیست.

فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery کاملا در دسته دوم قرار می‌گیرد. درست در زمانی که فیلم نزدیک به کمی سر و شکل پیدا کردن است، به گذشته می‌رویم تا بعضی واقعیات برایمان روشن شود. ذات این اتفاق مثبت و هوشمندانه است اما فیلمنامه بیش از حد در آن قسمت مکث می‌کند.

مخاطب خیلی سریع متوجه موضوع می‌شود اما این بیش از حد ماندن در آن فضا مخاطب را از فضای وهم‌آلود شکل گرفته در جزیره جدا می‌کند. به علاوه این سیر در گذشته موضوعاتی را به تصویر می‌کشد که ضربه زننده به فیلم هستند.

در مجموع اتفاقات بسیاری در فیلمنامه فیلم Knives Out 2 چه در جزیره و چه پیش از این دورهمی، اتفاقی و شانسی هستند که گاهی اوقات حتی خنده‌دار می‌باشند.

برای مثال می‌توان به سوزاندن دستمال کاغذی اصلی توسط مایلز در حضور همگی اشاره کرد. او چرا پس از قتل اندی و برداشتن دستمال آن را نسوزانده و با خود به آن جزیره آورده است؟ چرا ناگهان تصمیم می‌گیرد آن را بسوزاند؟ فیلمنامه تماما شانسی و اتفاقی است. او دستمال را پس از قتل اندی نمی سوزاند تا فقط فیلم ادامه داشته باشد و دلیل منطقی دیگری پشت این موضوع نیست.

جدا از این موضوع در همان مدت زمانی که فیلم مشغول به تصویر کشیدن واقعیت تا پیش از مورد اصابت گلوله قرار گرفتن هلن می‌باشد، شاهد انفعال بیش از حد بلانک کارآگاه قصه هستیم. او در واقع در کل فیلم منفعل است. تمام سرنخ‌های موجود رو هلن پیدا می‌کند در نهایت و در پایان نیز او به قول خود فقط حقیقت را برملا می‌کند و نه هیچ چیز بیشتر.

این میزان انفعال از سوی شخصیت اصلی و به عبارتی قهرمان فیلم باعث می‌شود تا بیش از پیش فیلم به دسته دوم آثار معمایی که پیش‌تر اشاره شد نزدیک شود.

بنابراین تنها کار بلانک به گفته خودش پیدا کردن حقیقت است، اما کدام حقیقت؟ خود او بارها و بارها تکرار می‌کند که این خیلی احمقانه است. حداقل فیلمنامه در این لحظه صداقت دارد.

اصلا معمایی در قصه شکل نمی‌گیرد که حال بخواهد حل شود یا حقیقت برملا شود. یک معمای احمقانه که بارها در خود فیلم تاکید می‌شود. از همان ابتدا مظنون اصلی قتل اندی، مایلز می‌باشد و به شخصه منتظر یک پیچش داستانی بودم تا این موضوع عوض شود اما خیر، قرار بر این بود تا همین معمای احمقانه ادامه داشته باشد. این در حالی است که فیلم سعی دارد تا همه چیز را پیچیده نشان دهد.

اما بلانک در پایان چه می‌کند؟ او هلن را به خرابکاری دعوت می‌کند. هلن نیز تمام ویلای مجلل مایلز را نابود کرده و آرزوی او برای استفاده از “پاک” را نابود می‌کند. برای سایر شخصیت‌ها چه اتفاقی می‌افتد؟

شخصیت‌های دورو و پستی که یک بار پشت دوست خود اندی را خالی کردند و چند لحظه قبل باز هم حاضر به شهادت بر علیه مایلز نشده‌اند، حال که او را در معرض نابودی می‌بینند حاضر به شهادت بر علیه او می‌شوند.

این شخصیت‌ها چه تحولی در فیلم پیدا می‌کنند؟ هیچ تحولی! شخصیت‌های دورو و پستی که تا انتها دورو و پست می‌مانند و منافع خود را بر همه چیز ترجیح می‌دهند. پیام این شخصیت‌ها چیست؟ دروغگو باشید؟ چون این همان کاری است که انجام می‌دهند. آن‌ها پیش از این لحظه خوبی در فیلمنامه برای تحول داشتند اما این اتفاق نیفتاد.

در پایان باید گفت که فیلم Glass Onion: A Knives Out Mystery یا Knives Out 2 از تمامی جوانب ضعیف‌تر از نسخه پیشین خود می‌باشد. در حالی که Knives Out 1 اثری سرگرم‌کننده با حداقل‌های کیفی بود، اما Knives Out 2 بیشتر راه معمول فیلم‌های سرگرم‌کننده این دوره را ادامه می‌دهد.

اثری معمایی و جنایی که نه موفق به ترسیم و ساخت و پایه‌ریزی معما می‌شود و نه جنایت را تصویر می‌کند. فیلم حتی شخصیت‌های خود را نمی‌تواند کنترل کند و تنها اثری است که عده‌ای شخصیت پست را به تصویر می‌کشد که مدام پشت یکدیگر را خالی کرده و به دنبال منافع خود هستند و در نهایت نیز به سزای عمل خود که نمی‌رسند هیچ بلکه فیلم سعی دارد آن‌ها را قهرمان جلوه دهد، آن هم با بالا آوردن دست و قسم خوردن و نماهای کلوزآپی که از آن‌ها در پایان فیلم می‌گیرد.

بنابراین فیلم Knives Out 2 یک عقب‌نشینی بزرگ نسبت به شماره پیشین خود بوده که نه در خلق معما، نه در ساخت قهرمان عمل‌گرا و نه در ساخت شخصیت و تحول آن‌ها موفق نیست.