بررسی مادربرد گیگابایت Z590 Aorus Master؛ آرامش قبل از طوفان

گیگابایت در این اواخر اصلاً آرام نگرفته و مدام در حال معرفی محصولات جدیدی است که نسبت به نسخه‌های قبلی خود بهتر عمل می‌کنند و انتخاب‌های مناسب‌تری هستند. بنابراین با وضع کنونی بازار ارز کشور و مواردی که تاثیر نامناسبی بر حوزه سخت‌افزار گذاشته‌اند، پیش از انجام هر خریدی ابتدا باید به بررسی ارزش و مزایای آن بپردازید. مادربرد گیگابایت Z590 Aorus Master از جمله محصولاتی است که به راحتی می‌تواند در کنار دیگر ورودی‌های این سری بدرخشد.

در واقع سری مادربردهای Z590، در مجموع شامل ۱۳ مدل مختلف است. اگر دقت کافی به خرج ندهید، به راحتی می‌توانید توسط شماره مدل‌های مختلف این سری گیج شده و هدف خود را فراموش کنید. در این بین ابتدا می‌توان به سری Aorus اشاره کرد. این سری شامل مادربردهای Aorus Extreme، Aorus Extreme Waterforce، Aorus Master، Aorus Ultra و در نهایت Aorus Elite است. افزون بر این، گیگابایت این بار مادربردهای سری Vision را هم به بازی برگردانده است که بیشتر برای تولیدکنندگان محتوا مناسب هستند.

البته سری Z590 تنها به این موارد خاتمه نمی‌یابد. کاربر می‌تواند با ذهنیتی بازتر به سراغ نسخه Gaming X و یا حتی محصولات اقتصادی‌تر Ultra Durable نیز برود. از طرفی اشاره به Pro AX هم خالی از لطف نیست که از جهات بسیاری به یک محصول میان‌رده شبیه است. با این حال شاید موارد مذکور برایتان کافی نباشد؛ نسخه Aorus Tachyon با تمرکز روی اورکلاک فوق‌العاده بالا از دیگر مادربردهای موجود در این سری است که البته ما به آن نمی‌پردازیم. این مقاله تنها به Z590 Aorus Master اختصاص دارد و ما هم سعی می‌کنیم که از بازگو کردن موارد اضافی پرهیز کنیم.

این مادربرد از لحاظ ظاهری که شاید وجه کم اهمیت‌تر آن باشد، ترکیب زیبایی را به نمایش می‌گذارد. خوشبختانه محصول مورد نظر از وای فای ۶E پشتیبانی می‌کند و کاربر از این لحاظ به مشکلی برنخواهد خورد. از طرفی Z590 Aorus Master به Realtek ALC1220 همراه با یک DAC ادغام شده، ۳ عدد سوکت M.2، PCIe تقویت شده و ۱۰ عدد درگاه USB شامل یک درگاه USB 3.2 Gen2*2 Type-C مجهز است. در زیر مشخصات کامل این مادربرد جدید گیگابایت را فهرست می‌کنیم.

مشخصات مادربرد گیگابایت Z590 Aorus Master

• سوکت: LGA 1200
• چپیست: Z590
• فرم فاکتور (طراحی): ATX
• ولتاژ رگلاتور: ۱۹ فاز
• درگاه‌های ویدیو: DisplayPort v1.2
• درگاه‌های USB: ۱ عدد USB 3.2 Gen 2*2 Type-C ۲۰ گیگابیت بر ثانیه؛ ۵ عدد USB 3.2 Gen2 Type-A ۱۰ گیگابیت بر ثانیه؛ ۴ عدد USB 3.2 Gen 1 Type-A ۵ گیگابیت بر ثانیه
• جک‌های شبکه: ۱۰ گیگابیت اترنت (۱ عدد)
• جک‌های صدا: ۵ عدد آنالوگ + SPDIF
• اسلات PCIe x16: ۲ عدد ۲ ۱۶x؛ ۱ عدد v3.2 x4
• اسلات PCIe x8, x4, x1: ندارد
• CrossFire/SLI: AMD Quad GPU Crossfire و ۲-Way Crossfire
• اسلات‌های DIMM: ۴ عدد DDR4 5000+ با حافظه ۱۲۸ گیگابایت
• اسلات‌های ۲: ۱ عدد PCIe 4.0 x4 / PCIe ( حداکثر تا ۱۱۰ میلی‌متر)؛ ۱ عدد PCIe 3.0 x4 / PCIe + SATA (حداکثر تا ۱۱۰ میلی‌متر)؛ ۱ عدد PCIe 3.0 x4 / PCIe + SATA (حداکثر ۱۱۰ میلی‌متر)
• درگاه SATA: ۶ عدد SATA3 ۶ گیگابیت بر ثانیه
• هدرهای USB: ۱ عدد USB v3.2 Gen 2، ۲ عدد USB v3.2 Gen 1، ۲ عدد USB v2.0
• فن: ۱۰ عدد ۴ پین
• هدرهای RGB: ۲ عدد aRGB سه پین، ۲ عدد RGB چهار پین
• رابط‌های متفرقه: FP-Audio, TPM
• پنل‌های دیاگ: ۴-LED جهت نمایش وضعیت
• دکمه‌های داخلی: پاور، ریست، تعویض BIOS، تعویض SB
• کنترلرهای اترنت: ۱ عدد Aquantia AQC107 ۱۰ گیگابیت اترنت
• وای فای و بلوتوث: اینتل WiFi-6E AX210، بلوتوث ۵.۲
• کنترلرهای USB: Realtek RTS5411E, ASMedia 1074
• کدک صدای اچ دی: Realtek ALC1220-VB

گیگابایت درون جعبه این محصول تمام موارد مورد نیاز را لحاظ کرده است و شما با بازگشایی آن، احتمالاً به چیز دیگری نیاز پیدا نکنید. در واقع افزون بر راهنمای کاربر و آموزش نصب و البته یک استیکر مخصوص Aorus جهت تزئین، شما می‌توانید از محتویات زیر بهره‌مند شوید:

• رابط G
• آنتن وای فای
• ۴ عدد کابل SATA
• پیچ‌های مورد نیاز سوکت‌های ۲
• میکروفن
• کابل مورد نیاز جهت نورپردازی RGB

به واسطه صفحه پشتی و هیت سینک عظیم‌الجثه این مادربرد، در اولین بازدیدتان متوجه خواهید شد که عدم نیاز به حمل آن چه مزیت بزرگی است! در حقیقت وزن Z590 Aorus Master همان‌طور که انتظار می‌رود اصلاً سبک نیست و در کنار نصب قطعات دیگر سیستم، به یک غول غیرقابل حمل تبدیل می‌شود که تا ابد سرجایش باقی خواهد ماند.

نرم‌افزار

اگر حقیقت را بگوییم، بر هیچ‌کس پوشیده نیست که دیر یا زود شاهد معرفی پردازنده‌های نسل ۱۱ خواهیم بود. این پردازنده‌ها که با نام رمز Rocket Lake-S شناخته می‌شوند، احتمالاً مدتی دیگر در اواسط ماه مارس به صورت رسمی معرفی شوند. با این حال سری مادربرد‌های Z590 و به‌ویژه Aorus Master سریع‌تر از روند معمول حرکت کرده و بدون بازیکنان دیگر نسل بعد، کارش را آغاز کرده است.

البته این پردازنده‌های پرحاشیه نسل ۱۱ پیش از این هم کاملاً ملموس بودند به صورتی که سوکت LGA 1200 حتی در مادربرد‌های Z490 نیز استفاده شده است و کاربران بدون نیاز به این محصول هم می‌توانند از آینده مطمئن باشند. ابتدا باید ذکر شود که اسلات M.2 موجود در این مادربرد جدید گیگابایت تنها در صورتی می‌تواند عمل کند که شما از پردازنده‌های نسل ۱۱ استفاده کنید؛ بنابراین در تصمیم‌گیری در این مورد باید صبر عمیقی به خرج داد.

استفاده از پردازنده‌های نسل ۱۰ در کنار این اسلات تفاوتی ایجاد نمی‌کند و شاید بهتر باشد که باری دیگر نگاهی به Z490 داشته باشید. اگرچه کنترلر Interrsil ISL692699 و تغذیه ISL99390 مادربرد Z590 با سری قبلی هیچ تفاوتی ندارد اما تعداد آن‌ها از ۱۴ به ۱۸ افزایش پیدا کرده است. البته این فازها حقیقی نیستند اما به خوبی می‌توان حدس زد که آمار و ارقام قوی‌تر، می‌تواند توجهات و کاربران بیشتری را جذب کند. از دیگر بهبودهای موجود در این مادربرد نسبت به سری پیشین که در مشخصات هم به آن‌ها اشاره شد، می‌توان به اضافه شدن دو عدد هدر USB 3.2، نقاط اندازه‌گیری ولتاژ بهتر و دو عدد فن هدر ۴ پین اشاره کرد.

اگر شما در بیلد خود از سیستم خنک‌کننده‌ای استفاده می‌کنید که در قسمت بالای کیس قرار می‌گیرد، احتمالاً چندان با محل قرارگیری دکمه پاور راحت نباشید. در حقیقت دکمه پاور علی‌رغم تجمع تمام موارد موجود در یک مکان، در سمتی دیگر قرار گرفته است که برای هرکس خوشایند نیست. در مورد نورپردازی RGB هم می‌توان به موارد اندکی اشاره کرد. این نورپردازی در حالت پیش‌فرض بیشتر مبتنی بر رنگ نارنجی و تمرکز بر قسمت‌هایی است که لوگوی Aorus قرار دارد.

همان‌طور که BIOS در سری مادربرد‌های Z490 سرانجام بهبودهایی اساسی به خود دید، در این‌جا نیز از هر لحاظ کارآمد به نظر می‌رسد. شما می‌توانید در حالت ۱۹۲۰ * ۱۲۰۰ پیکسل به آن دسترسی داشته باشید که اساساً استثنائی است. تم استفاده شده در این BIOS اغلب مشکی و نارنجی است که به یادآوری مضمون کلی این مادربورد کمک می‌کند. خوشبختانه بخش‌های مورد نیاز کاربران حرفه‌ای به هیچ عنوان پیچیدگی خاصی ندارند و جدای از اطلاعات مناسب، هر گزینه در اولین تلاش قابل دسترسی خواهد بود.

البته صفحات اصلی BIOS نیاز به تغییر چندانی نداشته‌اند و همه چیز تقریباً با سری پیش یکسان است. خوشبختانه یک دکمه اختصاصی در همین رابطه نیز در پشت برد تعبیه شده است که در صورت بروز موارد اضطراری، تنظیمات BIOS ثانویه را اجرا می‌کند. گیگابایت برای بهره‌گیری حداکثری از ویژگی‌های مادربردهای خود تلاش‌های زیادی می‌کند و این مدل هم از این قضیه مستثنی نیست. در این نسخه هم کاربران می‌توانند به وسیله اپلیکیشان‌های @BIOS، Easy Tune، SIV و RGB Fusion، به کنترل نورپردازی، صدا، اطلاعات و داده‌های سیستم و اورکلاک بپردازند.

سخت‌افزار

جدای از نرم‌افزار و با نگاهی جزئی به نیمه بالایی مادربرد، اول از هر چیز، توجه شما به هیت سینک VRM جذب می‌شود. در مقایسه با بردهای رایج موجود در بازار، اندازه آن کوچک‌تر به نظر می‌رسد. با این حال هرگز نباید به ظاهر ماجرا چشم دوخت. طبق ادعای گیگابایت این هیت سینکارتقایافته می‌تواند حدود ۳۰۰ برابر سطح تماس را افزایش داده و هوا را به خوبی به جریان بیندازد. برای افزایش کارایی این سیستم از یک هات پایپ ۸ میلی‌متری نیز بهره گرفته شده است که نمی‌توان به آن اشاره نکرد.

افزون بر این گیگابایت با قرار دادن یک فن کوچک زیر قسمت خروجی/ورودی آخرین تلاش خود برای خنک نگه داشتن VRM را نیز به عرصه نمایش گذاشته است. اگرچه این فن هرگز نمی‌تواند آسایش خاطرتان (مخصوصاً در کنار چنین غولی) را به هم بزند اما توقع یک اتاق یک سکوت محض و استثنائی را نداشته باشید. فن‌ها وظیفه تهویه هوا را به عهده دارند و تهویه هوا به هر نحو صدا ایجاد می‌کند.

این مادربرد در حال حاضر هیچ مشکلی در سازگاری با پردازنده قدرتمندی همچون i9-10900K ندارد ولی متاسفانه قدرت اصلی آن توسط نسل ۱۱ آشکار خواهد شد که هنوز هیچ خبری از آن نیست و ما چشم انتظار آن هستیم. طبق گزارش‌های موجود i9-11900K نیز مشخصات مصرفی مشابهی با پردازنده مذکور خواهد داشت.

در سمت راست محل قرارگیری پردازنده، می‌توان چهار اسلات ارتقایافته DRAM را مشاهده کرد که از تا ۱۲۸ گیگابایت را پشتیبانی می‌کنند. با وجود مشخصات باورنکردنی این مادربرد، اسلات‌های یاد شده تنها از باس DDR4 3200 مگاهرتز پشتیبانی می‌کنند. البته این مقدار در صفحه رسمی به صورت DDR4 5000 مگاهرتز ذکر شده است.

در قسمت بالای اسلات‌های DRAM می‌توان نقطه ثبت ولتاژها را مشاهده کرد که انرژی تزریق شده به CPU Vcore، VccSA، VccIO، DRAM و موارد دیگری را به نمایش می‌گذارد. خوشبختانه افرادی که قصد فرارفتن از محدودیت‌های موجود را دارند و نمی‌خواهند به دام اشتباهات نرم‌افزاری بیفتند، قادر به استفاده از این قسمت هستند.

در نهایت به بالاترین قسمت ممکن می‌رسیم که می‌توان چهار عدد فن هدر را در آن‌جا مشاهده کرد. گفتنی است که تمام فن‌های مربوط به پردازنده و حتی پمپ‌ها از جریان ۲ آمپر / ۲۴ وات بهره می‌برند. Z590 Aorus Master به ۳ هدر ARGB سه پین و ۴ هدر RGB چهار پین مجهز است. ۲ عدد از این هدرهای RGB دقیقاً در سمت راست فن‌های هدر قرار گرفته‌اند.

نیمه پایینی برد برخلاف نیمه بالایی یکی از بخش‌هایی است که کاربر معمولاً تعامل کمی با آن دارد اما برخی از مهم‌ترین فرایندهای ممکن در آن صورت می‌گیرند. در نیمه کناری این قسمت و زیر شرود، Realtek ALC1220-VB قرار گرفته است. این قسمت معمولاً در کنار دیگر قطعه‌های موجود نقش محوری در کدک‌ها و فرایندهای مربوط به صدا دارد.

از این بخش که بگذریم،‌ به قسمت میانی این نیمه و محل قرارگیری سوکت‌های M.2 و PCIe می‌رسیم. در مجموع ۳ عدد از سوکت‌های PCIe در این قسمت برای استفاده کاربر موجود هستند. AMD پیش‌تر تایید کرده است که پیکربندی این قسمت می‌تواند از Quad-GPU Cand 2-Way Crossfire پشتیبانی کند.

در کنار سوکت‌های مذکور، می‌توان سوکت‌های M.2 را نیز به آسانی پیدا کرد. گیگابایت در این مادربرد از یک هیت سینک دوگانه در این قسمت استفاده کرده است تا حافظه‌های SSD M.2 به هیچ مشکل حرارتی برنخورند. حال در این قسمت، در بخش زیرین سوکت‌های PCIe می‌توان ال ای دی RGB بعدی را هم مشاهده کرد.

مادربورد مورد بحث به صورت پیش‌فرض به یک پنل ورودی/خروجی کامل مجهز است که تمام درگاه‌ها و دکمه‌های موجود را شامل می‌شود. تمام ‍۱۰ عدد درگاه USB در نظر گرفته شده برای این مادربرد در همین قسمت قرار گرفته‌اند و احتمالاً هیچ کاربری قادر به بهانه‌گیری از آن نیست. همان‌گونه که در مشخصات ابتدای صفحه اشاره شد، ۱ عدد درگاه USB 3.2 Gen 2*2 Type-C، ۵ عدد درگاه USB 3.2 Gen 2 Type-A و ۴ عدد درگاه USB 3.2 Gen 1 Type-A در این قسمت قابل مشاهده‌اند.

کسانی که نیازی به استفاده از گرافیک‌های جداگانه نمی‌بینند، می‌توانند از ۱ خروجی DisplayPort بهره ببرند. در رابطه با صدا نیز، گیگابایت برای ساخت این برد از ۵ جک طلا اندود شده و یک درگاه SPDIF استفاده کرده است. Aquantia ۱۰ گیگابیت بر ثانیه و محل قرارگیری آنتن وای فای نیز از دیگر موارد آشکاری است که دوست‌داران این حوزه به آسانی می‌توانند آن‌ها را تشخیص دهند.

بنچمارک

در این‌جا لازم به ذکر است که فعلاً هیچ پردازنده نسل دهمی نمی‌تواند این مادربرد را به چالش بکشد. این محصول هدیه‌ای نسل بعدی است که حتی برای بررسی کیفیت آن نیازی به تهیه بنچمارک‌ها نیست. تا زمانی که پردازنده‌های مورد انتظار نسل ۱۱ عملاً معرفی و به بازار عرضه نشوند، ما با بررسی کارایی این محصول، وقتمان را تلف می‌کنیم.

جمع‌بندی

مادربرد Z590 Auros Master به لطف ویژگی‌های بالارده خود، نه تنها یک محصول خوب، بلکه یکی از بهترین انتخاب‌های موجود در شرایط کنونی است که گاهی اوقات برای برخی از کاربران بیش از اندازه هم ظاهر خواهد شد. پشتیبانی از USB 3.2 Gen2*2، درگاه شبکه ۱۰ گیگابیت اترنت و وای فای ۶E AX210 به تنهایی می‌توانند در قالب معجزه ظاهر شوند که این محصول در استفاده از آن‌ها اصلاً کم نمی‌گذارد. VRM ۱۹ فازی ۹۰ آمپر در کنار پردازنده‌های نسل کنونی هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و بعید به نظر می‌رسد که غول‌های نسل ۱۱ هم توانایی ایجاد چالش خاصی را در این زمینه داشته باشند.

افزون بر این مشخصات، Z590 Aorus Master با پشتیبانی از یک اسلات PCIe x4 (که البته تنها با نسل ۱۱ پردازنده‌ها سازگار است) با سرعت ۶۴ گیگابیت بر ثانیه و ۲ اسلات PCIe 3.0 x4 با سرعت ۳۲ گیگابیت بر ثانیه، از این لحاظ عالی عمل می‌کند. در کنار این‌ها می‌توان به ۵ درگاه SATA هم اشاره کرد که نیازهای مختلف تمام کاربران نسبت به هر حافظه‌ای را برطرف می‌کند.

شاید اگر قرار بر سخت‌گیری و مشکل‌تراشی باشد، بتوان به قیمت این سری خرده گرفت که احتمالاً کاربران اقتصادی حتی در خارج از ایران هم در خرید آن تردید کنند. با این حال کاربر پس از تهیه این محصول می‌تواند یک نسل دیگر را هم برای خود تمدید کند که هنوز به صورت راستین فرا نرسیده است.