نقد و بررسی Samorost 3

احتمالاً خیلی‌ها بازی Machinarium را می‌شناسند، عنوانی از یک استودیوی گمنام در سال ۲۰۰۹ که بعد از عرضه‌ی خود، سر و صدای خیلی زیادی به پا کرد و با استقبال چشمگیر منتقدان روبه‌رو شد. بعد از آن هم استودیوی Amanita Design، سازنده Machinarium، عنوان دیگری را با نام Botanicula منتشر کرد و باز هم با استقبال خوبی روبه‌رو شد. حال این شرکت بازی  Samorost 3 را نیز عرضه کرده است که در همان سبک عناوین پیشین این استودیوست و باید ببینیم که آیا توانسته میراث عناوین قبلی را در خود حفظ کند یا نه؟

Samorost 3

این بازی در واقع سومین بازی از سری Samorost است. دو عنوان قبلی به‌صورت اینترنتی و تحت مرورگر عرضه شده بودند و هم اکنون نیز با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت، می‌توانید به سایت رسمی سازنده رفته و بازی را انجام دهید. در این دو عنوان موضوع داستان در مورد یک موجود کوچک است که در توضیحات مربوط به این عناوین از او تحت نام Gnome یاد می‌شود. او یک موجود سفید رنگ است که چیزی شبیه کلاهی که در هنگام خواب به سر می‌گذارند روی سر دارد و در یک سیاره کوچک زندگی می‌کند. البته به طرز خیلی اغراق آمیزی این سیاره اصلاً شباهتی به یک سیاره واقعی ندارد و اصلاً گرد نیست و اتفاقاً شاید ارتفاع خانه کوچک این موجود، هم اندازه قطر سیاره باشد! به هر حال عناوین این سری با یک داستان کوتاه پیرامون ماجراجویی‌های این Gnome هستند.

نسخه سوم به‌نوعی ادامه‌ی نسخ قبلی است اما داستان بازی چیزی نیست که نیاز به‌پیش زمینه خاصی داشته باشد و حتی لازم نیست که کلمه‌ای از زبان انگلیسی برای انجام بازی بلد باشید. کل روایت بازی همانند Machinarium به‌صورت تصویری و به‌خصوص با ابرهای کوچکی که بالای سر شخصیت‌ها باز می‌شود، انجام می‌گیرد. این داستان نیز موضوع خیلی ساده‌ای دارد. یک شیپور (یا یک ساز بادی شبیه شیپور) به کنار خانه‌ی شخصیت بازی می‌افتد. او به کتاب قدیمی خود در خانه مراجعه می‌کند و متوجه می‌شود که این شیپور متعلق به چهار موجود است که ظاهری شبیه انسان دارند و با استفاده از این وسیله امکان احضار ارواح درون سیاره‌ها و اشیا و… وجود دارد. او از این رو تصمیم می‌گیرد که سفینه‌ای بسازد و به جایی که این افراد در آن زندگی می‌کنند برسد پس دست به کار شده و بعد از کمی کار، سفینه‌ای ساخته و راهی چندین سیاره و سیارک و ماه‌های اطرافشان می‌شود.

این جا اولین جایی است که با شخصیت اصلی بازی رو به رو می شوید

داستان بازی بسیار مینیمالیستی است و ظاهر خیلی ساده‌ای دارد ولی مفاهیم عمیق‌تری را در خود گنجانده است ولی با این وجود، اصلاً به سطح داستان عجیب و غریب، مرموز و خاص Machinarium نمی‌رسد و خیلی با آن تم عجیب و درگیر کننده Machinarium فاصله دارد. هر چند این داستان نیز می‌تواند شما را در طول تجربه نه چندان طولانی بازی تا آخر به دنبال خود بکشد ولی به هر حال داستان Machinarium خیلی خاص به نظر می‌رسید و بازیباز را بیش‌تر از این عنوان تا آخر داستان به دنبال خود می‌کشاند.

شخصیت‌های این بازی نیز مثل سایر بازی‌های این استودیو، ظاهری عجیب و غریب دارند. البته هر چند آن‌قدر با شخصیت‌ها تعامل ندارید و از این رو شخصیت‌پردازی خاصی هم روی این شخصیت‌ها صورت نمی‌گیرد ولی همین ساختار خاص شخصیت‌ها باعث ایجاد نوعی جذابیت در همه‌ی عناوین این سازنده شده است. شخصیت‌ها اصلاً ساختار معقولی ندارند و به‌علاوه بازیباز در بازی‌ای که در یک طرفش یک جنگل زیبا قرار دارد، انتظار ندارد که در جایی دیگر با تعدادی سوسک زشت قهوه‌ای روبه‌رو شود و بعد اگر روی شاخک سوسک کلیک کند، بعد از چند کلیک رنگ محیط عوض شده و سوسک تبدیل به موجودی با رنگ‌های آبی کمرنگ و صورتی بشود کلاً این حس تناقض و پارادوکس عجیب در همه‌ی عناوین این سازنده به‌شدت احساس می‌شود و هر چند در Botanicula کمی‌شدتش کمتر بود ولی در این عنوان همانند Machinarium شدت بیش‌تری یافته است.

مناظر سرسبز بازی خیلی زیبا هستند

محیط‌های بازی نیز همان طور که در بالا نیز اشاره کوتاهی به آن شد، در جهت داستان بازی تناقض خاصی با هم دارند که سبک خاص این سازنده است و زیبایی خاص خود را دارد. در یک سیاره رنگ‌های مرده و قهوه‌ای خیلی به چشم می‌خورد و در سیاره‌ای دیگر رنگ‌های سبز و شاداب. به‌علاوه در یک سیاره با یک مورچه خوار غول پیکر روبه‌رو می‌شوید و در سیاره‌ای دیگر با یک سوسک که هم اندازه همان مورچه خوار است و اصلاً تناسبی میان اندازه‌ها نیز در بازی وجود ندارد.

اما از بحث مربوط به داستان بازی که بگذریم، به بحث معماهای بازی می‌رسیم. این بازی یک بازی ادونچر اشاره و کلیک استاندارد است و به عنوان یک بازی در این سبک، ایراد خاصی از این نظر به آن وارد نیست. سیستم بازی به این صورت است که باید در هر سیاره (یا سیارک) کار خاصی بکنید تا بتوانید از این طریق در نقشه کوچک بازی بالاتر بروید تا درنهایت به سیاره‌ای که آن چهار موجود انسان‌نما در آن زندگی می‌کردند برسید و در آن جا کاری را که باید به انجام برسانید البته در این نقد نمی‌گویم چه کاری را باید بکنید چون اگر همین را هم بگویم کلاً چیزی از داستان کوتاه بازی باقی نمی‌ماند! معماهای بازی شکل‌های مختلفی دارند و اکثراً به‌صورت منطقی قابل حل هستند و مشکل خاصی ندارند به‌جز یک معمای خاص که واقعاً انجام آن یا باید توسط راهنمایی که در خود بازی قرار دارد انجام بگیرد، یا توسط آزمون و خطای بسیار که می‌تواند وقت خیلی زیادی از بازیباز تلف کند چون واقعاً شاید در ابتدا هیچ ایده‌ی خاصی در مورد این که اصلاً معمای این بخش چیست نداشته باشید و در این زمینه خیلی به مشکل خواهید خورد. در این جا یک مورد هم خیلی آزار دهنده می‌شود و آن هم روند طولانی اجرای مراحل این معما است که اگر در جایی با آزمون و خطا اشتباه بکنید، باید یک روند کسل‌کننده‌ی پنج‌دقیقه‌ای رفت و آمد و یک معمای ساده را مدام تکرار کنید تا به نتیجه برسید و از این رو ترجیحاً رو به سمت راهنمای بازی خواهید آورد.

بخشی از داستان بازی توسط ارواخ روایت می شود | خطوط سفیدی که در تصویر تصویر هستند، یکی از این ارواح است که در حال تعریف بخشی از ماجراست

روند انجام بازی کمی در طول کار هر چند بازی کوتاه است اما تکراری می‌شود و مهم‌ترین موضوعی هم که به این موضوع دامن می‌زند، هنگام بلند شدن و نشستن سفینه است که هر بار –که البته تعدادش کم هم نیست- باید نزدیک ۳۰ ثانیه منتظر نشستن Gnome در سفینه و برخاستن آن باشید که وقتی در دفعات زیادی اتفاق می‌افتد، واقعاً حوصله سر بر می‌شود. در ضمن برخلاف خیلی از بازی‌ها امکان این که با چند بار کلیک کردن از یک محیط به محیط دیگر فوراً منتقل شوید هم نیست و حتماً باید راه رفتن شخصیت بازی را مشاهده کنید و این موضوع در مورد معمایی مانند معمای بالا که در بند پیش گفته شد، اصلاً جالب نیست.

البته دقت کنید که همان اول کار گفتیم که این بازی یک اشاره و کلیک کوتاه ولی استاندارد است و از این رو، ایرادات بالا دلیل بر بد بودن بازی نیستند و در کل بازی نمره قبولی را از بخش گیم پلی می‌گیرد ولی واقعاً این موارد به‌خصوص مورد مربوط به سفینه حوصله‌ی بازیباز را سر خواهد برد.

معمایی که باید برای استفاده از سیستم راهنمایی بازی حل کنید

سیستم کلی بازی به جز همان یک معمای خاص، تقریباً معماها را به‌خوبی برای بازیباز شرح می‌دهد و بازیباز با دقت و توجه دقیق به همه‌ی جزئیات می‌تواند به‌خوبی معماهای بازی را حل کند. یکی از موارد مهم در این کار هم شیپور شخصیت است که در مکان‌های خاصی قابل استفاده بوده و در نتیجه استفاده از آن ارواحی از زمین خارج می‌شوند که به شما در انجام کار راهنمایی می‌دهند. ضمناً چند معمای مینی گیم مانند نیز طراحی شده‌اند که با وجود کوتاه بودن و درجه سختی متوسط، بسیار جالب هستند و خیلی خوب می‌شد اگر تعدادشان در بازی بیش‌تر می‌بود. البته در این بازی شاهد معماهایی نظیر یکی از معماهای Machinarium (در مورد ردیف کردن مهره‌ها به‌صورت پنج تا در یک ردیف یا ستون) که خیلی‌ها را دچار مشکل کرده بود نداریم و هیچ کدام خیلی بازیباز را به دردسر نمی‌اندازند.

سیستم راهنمایی نیز همانند Machinarium برای این عنوان در نظر گرفته شده است که البته برای انجام آن، باید یک مینی گیم خیلی ساده را به‌صورت مرتب کردن چند جواهر در یک ردیف حل کنید که از مینی گیم مربوط به Machinarium خیلی آسان‌تر است. مینی گیم Machinarium به طور کلی مینی گیم سختی محسوب می‌شد و شاید بسیار به همین دلیل سعی نمی‌کردند زیاد سراغ سیستم راهنمای بازی بروند اما سیستم راهنمای این بازی بسیار در دسترس تر است و از این رو دسترسی به راهنمای بازی هم در چند ثانیه به‌راحتی امکان پذیر است. این مورد نسبت به Machinarium یک ضعف محسوب می‌شود و خیلی خوب بود که سازندگان سعی می‌کردند بازی را همانند Machinarium در حد نسبتاً سخت نگه دارند و نمی‌گذاشتند بازی با راهنما تا این حد ساده بشود.

یکی از معماهای جالب بازی

به هر حال در زمینه گیم پلی و با همه‌ی این‌ها شاهد یک بازی استاندارد هستیم که هر چند در سطح پایین‌تری نسبت به Machinarium و Botanicula قرار دارد ولی همچنان راضی کننده است و شاید اگر این دو عنوان عرضه نمی‌شدند، خیلی از این ایرادات تا این حد به چشم نمی‌آمدند.

در زمینه گرافیک، بازی از همان تم هنری استفاده شده در Machinarium استفاده کرده است ولی رنگ‌های زنده در این عنوان خیلی بیش‌تر از Machinarium هستند ولی به اندازه Botanicula بازی از رنگ‌های شاد استفاده نکرده است. طراحی‌های هنری بازی با توجه به سبک خاص بازی، خیلی خوب هستند و کاملاً مناسب این سبک بازی‌سازی سازندگان هستند.  محیط‌ها بسیار زیبا و با طرح‌های خوبی متناسب با بازی طراحی شده‌اند و بدون شک، طراحی جالب شخصیت بازی نیز جزو نکات مثبت آن محسوب می‌شود. مطمئناً در مورد چنین عنوانی بحثی از موارد فنی نمی‌شود و کسی هم بازی را در این زمینه مورد بررسی قرار نمی‌دهد. بحث در مورد بهینه بودن بازی نیز چندان منطقی به نظر نمی‌رسد چون تقریباً تمامی کاربران که یک کامپیوتر ضعیف که ویندوز ۷ روی آن اجرا بشود دارند می‌توانند این عنوان را تجربه کنند.

بعضی از معماهای بازی به وسیله ارواح انجام می گیرد

در زمینه موسیقی بازی فوق‌العاده عمل کرده است. سازی که با آن نواهای شیپور شخصیت بازی برای احضار ارواح نواخته می‌شود، صدای خاص و جالبی دارد و این صدا برای هر روح نیز منحصربه‌فرد است و در کل، نواهای مسحورکننده و فوق‌العاده زیبایی از این ساز نواخته می‌شود. صداهای دیگر موجود در بازی نیز خیلی خوب کار شده‌اند و حتی بخش‌هایی نیز با استفاده از موجودات بازی آهنگ نواخته می‌شود و همه‌ی این آهنگ‌ها، به شکلی بسیار زیبا و فوق‌العاده ضبط شده و پخش می‌شوند و بدون شک یکی از نکات مثبت بارز بازی، موسیقی‌های بسیار خوب آن هستند که شاید سطحشان از سایر بخش‌های بازی کاملاً بالاتر باشد. در زمینه صداگذاری شخصیت‌ها، صدای شخصیت‌ها محدود به چند آوای خاص است و صدای خیلی خاصی را شاهد نیستیم و نمی‌توان به دلیل این که بازی دیالوگ خاصی ندارد، سازندگان را در این زمینه سرزنش کرد؛ اما از صداهای اجسام موجود در محیط و به‌خصوص صدای شاخک سوسک‌ها، در معماهای بازی هم استفاده شده است که هر چند اصل معما زیاد به صدای شاخک ربطی ندارد ولی در کل بعد از حل شدن معما، با همین‌ها نیز یک موسیقی زیبا نواخته می‌شود.

Samorost 3

نتیجه‌گیری نهایی:

بازی Samorost 3 بدون شک یک اشاره و کلیک استاندارد و خوش‌ساخت است و استودیویی آن را ساخته که کارش را در زمینه ساخت این عناوین خیلی خوب بلد است. بازی ایراداتی هم دارد که مهم‌ترینشان خسته‌کننده شدن بازی به خاطر بعضی عوامل است. این عنوان موسیقی فوق‌العاده‌ای دارد و همچنان سازندگان از سبک هنری خاص خود در این عنوان بهره برده‌اند و از این رو تجربه‌ی بازی مطمئناً برای طرفداران این سبک، بسیار لذت بخش خواهد بود ولی باید بدانید که قرار نیست با یک Machinarium دیگر روبه‌رو شوید و باید کمی انتظارات خود را پایین‌تر بیاورید تا بتوانید لذت بیش‌تر از بازی بیاورید.