هنر دوبله در بازی | مصاحبه اختصاصی با محمد کمال معتضدی

بدون شک وقتی یک شرکت یا تیم بازی سازی قصد ساختن بازیشان را دارند، یکی از دغدغه هایشان صداگذاری و دوبله­ آن است. هرچقدر هم که در ایجاد جلوه‌های تصویری زیبا و گیم پلی عالی تلاش بسیاری انجام دهند اگر دوبله­ و صداپیشگی کار کیفیت لازم را نداشته باشد، بازی به هیچ عنوان موفق نخواهد شد. صداگذاری زیبا و قوی می­تواند چنان شوقی در بازیکن ها ایجاد کند که هرگز از پای کنسولشان بلند نشوند؛ صداپیشه می­تواند جلوه‌های تصویری و گیم پلی را کنار بزند و با صدایش اوج هیجان و لذت بازی را نشان دهد. هنر دوبله در کشور ما پیشینه­‌ا­ی بسیار قوی دارد و همین باعث شد تا هنرمندانمان در دوبله­ بازی های ویدئویی هم بتوانند موفق ظاهر شوند و با دوبله­ بازی های ایرانی و خارجی، خود را در این زمینه هم نشان دهند. در ادامه به بررسی و چگونگی دوبله‌­ی بازی می­پردازیم و مصاحبه­‌ای اختصاصی هم با جناب آقای محمد معتضدی که از دوبلرهای موفق ایران هستند ترتیب داده ایم که در این مقاله می­توانید آن را مشاهده کنید. با ما همراه باشید…

دوبله­ بازی را در واقع نمی­توان با عنوان دوبله مورد بررسی قرار داد، به بیانی یک صدابازیگری یا صداپیشگی می­‌باشد که در آن تعدادی متن و فضاهایشان در اختیار گروه دوبلاژ قرار می­گیرد. مانند اینکه بگویند در اینجا کاراکتر در حال غلت خوردن و یا در حال پریدن است. شما باید با این حالت ها فلان جمله را بگویید و عملا وقتی دوبلر در حال صداگذاری است، فضای بازی را نمی‌بیند. در واقع عامل موفق بودن دوبله­ یک بازی، تصویرسازی صداپیشه­ کار است که می­تواند آن فضا را تداعی کند. با یکی از دوستان دوبلر که در این باره صحبت می­کردم، میگفت: ما یک بازی خارجی مثل Sniper را دوبله می­کردیم که تهیه کننده بعد از شنیدن کار بسیار تعجب کرد و می‌پرسید مگر خود شما تا کنون این بازی را انجام داده اید؟! که در پاسخ میگفتیم خیر. یا مثلا چندتا از بازی های ایرانی بود که خود سازندگان بازی از دوبله­ آن به وجد آمده بودند و به ما می­گفتند چطور کار را دقیقا به همان گونه که ما می­خواستیم انجام داده اید؟!

ندای خوآرز هفت‌تیرکش (Call Of Juarez)

دقیقا این اتفاق حرفه ای بودن صداپیشه و مدیر دوبلاژ کار را نشان می­دهد. به عنوان مثال مدیر دوبلاژ به دوبلرها می‌­گوید که این دیالوگ باید در شرایطی گفته شود که کاراکتر در حال پریدن است، یکی از دست های او بشدت زخمی شده و نفس نفس می­زند. در اینجاست که تجربه و خلاقیت صداپیشه باید به کمک او بیاید و باعث موفق شدن کار شود. در کل مهم ترین عامل موفقیت در دوبله­ بازی‌های ویدئویی، تصویرسازی و درک موقعیت توسط خود صداپیشه است و هر چه تیم دوبلاژ کار حرفه‌ای و با تجربه‌تر باشند، این اتفاق به شکل بهتری رقم خواهد خورد.

یکی ار موسساتی که در این زمینه فعالیت می­‌کند و طی سال‌های اخیر بالاترین حجم دوبله­ بازی را داشته است، گلوری می­‌باشد. البته گلوری اینترتیمنت بطور تخصصی در زمینه­ دوبله­ انیمیشن فعالیت دارد، ولی نمی­‌توان از بازی‌های زیادی که تا بحال به بهترین شکل ممکن دوبله کرده اند، چشم پوشی کرد. از میان این بازی‌ها می­‌توان به نمونه‌های ایرانی مثل بازی پروانه، گرشاسپ (راز اژدها) که توسط انجمن به چها زبان آذری – کردی – عربی و فارسی دوبله شد، بازی شمشیر نادر به مدیریت دوبلاژ مهرداد رئیسی (بنیان گزار گلوری)، بازی شبگرد، سیاوش و بازی مبارزان جنگل به مدیریت دوبلاژ هومن خیاط اشاره کرد. همچنین می­توانیم به نمونه های موفق خارجی مثل ندای خوآرز هفت‌تیرکش (Call Of Juarez) و تک تیرانداز (Sniper) که به فارسی دوبله شده اند اشاره کنیم. البته گلوری در این زمینه جوایزی هم دریافت کرده است که می‌توانیم مهم‌ترین آن‌ها یعنی تندیس سپاس از طرف بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در دومین جشنواره بین المللی بازی‌های رایانه‌ای را به شما معرفی کنیم.

این مقاله بهانه‌ای شد تا برای تهیه­ گزارش و جمع آوری اطلاعات بیشتر در این زمینه، به سراغ یکی از بهترین‌های دوبله­ ایران و گلوری، محمد کمال معتضدی برویم و توانستیم مصاحبه‌ کوتاهی را با ایشان انجام دهیم. متن این مصاحبه را می­توانید در زیر بخوانید:

محمد معتضدی در حال دوبله همزمان…

-در ابتدا خودتان را برای ما معرفی کنید و بگویید از چه سالی و چگونه فعالیت دوبله‌ خود را آغاز کرده‌اید؟

من سید محمد کمال معتضدی، متولد اسفند سال ۱۳۶۱ هستم. فعالیت در زمینه‌ی دوبله را از سال ۸۷ در گلوری آغاز کردم. من مثل همه در ابتدا برای تست رفتم، قبول شدم، دوره‌های آموزشی را گذراندم و کارآموز شدم و خیلی آرام، مراحل را پله پله طی کردم.

-چندتا از نقش‌هایی که تاکنون صداپیشگی کرده‌اید؟

اولاف در سرمای‌خفته، فرد در شش ابرقهرمان، تانک در غارنشینان، فلیکس تعمیرکار در رالف خرابکار، مایک در دانشگاه هیولاها، باب اسفنجی در باب اسفنجی خارج از آب، در ماداگاسکار۳ نقش یک سگ آبی ایتالیایی و بسیاری از نقش‌های دیگر که گفته‌ام.

-نظر شما در‌باره‌ی بازی‌های رایانه‌ای چیست؟ و آیا به آن‌ها علاقه دارید؟

خیلی زیاد. من به شخصه به بازی‌های فوتبال علاقه زیادی دارم و در واقع معتاد این بازی‌ها هستم. البته خوشبختانه هیچکدام از کنسول‌های بازی را در خانه ندارم ولی اگر داشته باشم، جدا کردن من از این کنسول‌ها کار خداست، مخصوصا اگر بازی فوتبال باشد.

-به غیر از فوتبال به کدام بازی‌ها علاقمندید؟

بیشتر علاقه‌ام که به فوتبال است و در این مورد حرف برای گفتن دارم. ولی بازی‌های ماجراجویانه را هم دوست دارم. زمانی که ما بیشتر بازی می‌کردیم، بازی‌های سبک فکری و بخصوص NeverHood را خیلی دوست داشتم. در کل هم خیلی از بازی‌های تفنگی و بکش بکش خوشم نمی‌آید.

-تعریف و مقدمه‌ای از دوبله‌ی بازی‌های رایانه‌ای؟

همانطور که خود شما در بازی‌ها می‌بینید، معمولا برای آنکه بیننده، همزاد پنداری بهتری با بازی داشته باشد، علاوه بر کیفیت تصاویر خوب، صداهای خوب هم روی کار می‌گذارند که بیننده واقعا خودش را مخاطب بازی احساس کند. هرچه کیفیت صداها، ضبط، گویندگی و بخصوص حس گوینده قوی‌تر باشد، نزدیکی و همزاد پنداری مخاطب بهتر اتفاق می‌افتد. بازی مورتال کمبت را برای شما مثال می‌زنم. در آن بازی بعد از اینکه بازیکن دو راند را پیروز می‌شد، جمله‌ی Finish him به گوش می‌رسید. این دیالوگ به حدی هیجان در مخاطب ایجاد می‌کرد که خود ما که بازی می‌کردیم واقعا این احساس را داشتیم که تمام لذت بازی در همان قسمت است.

-نحوه‌ دوبلاژ بازی چگونه است؟

دوبله بازی به این صورت است که صاحب پروژه یا صاحب امتیاز یک بازی خارجی، یک سری دیالوگ از پیش تعیین شده را تحویل می‌دهد و سپس حس آن‌ها را به گوینده و مدیر دوبلاژ می‌گوید و دوبلر شروع به صداپیشگی می‌کند. این صداها بصورت یکسری فایل‌های صوتی در اختیار صاحب امتیاز قرار می‌گیرد و او صداها را روی کار اعمال می‌کند. در واقع تمام دیالوگ‌ها ابتدا ضبط می‌شوند و سپس بصورت تکه‌های پازل در نقاط مختلف بازی قرار می‌گیرند.

-تفاوت‌های بین دوبله بازی و انیمیشن؟

فضای دوبله انیمیشن خیلی فرق می‌کند، یک پروسه ادامه دار است. شما مثل یک بازیگر فیلم را شروع می‌کنید و همراه با داستان جلو می‌روید و در واقع یک ماجرا را برای مخاطب تعریف می‌کنید تا سرانجام این داستان به پایان برسد. اما بازی، تک دیالوگ‌هایی هست که در جاهای مختلف بازی استفاده می‌شود. البته بعضی از بازی‌ها راوی دارد و آن‌ها هم مثل انیمیشن یک جور روایت داستان است. اما بیشتر بازی‌ها شامل تک دیالوگ می‌باشند مثل بله قربان، اطاعت می‌شود و اینگونه نیست که ما بخواهیم داستانی را از اول تا آخر روایت کنیم.

-بازی‌هایی که شما تاکنون در آن صداپیشگی کرده‌اید؟

بازی‌های بسیار زیادی بوده، چه ایرانی و چه خارجی، اما در حال حاظر اسم بازی‌ها در ذهنم نیست. به این دلیل که وقتی من شروع به دوبله و گفتن دیالوگ‌ها می‌کنم، قطعا نمی‌دانم که اسم کار در آخر چه خواهد شد. چون اسم‌ها هم معمولا ترجمه می‌شوند و یا تغییر می‌کنند. در واقع اصلا نمی‌دانم در حال دوبله کدام بازی هستم و اگر می‌دانستم، خودم آن را تهیه می‌کردم و می‌دیدم. خود من بازی‌هایی را که دوبله کرده‌ام، هیچکدام را ندارم.

-هرهفته پنجشنبه و جمعه کارهای خود را با دوبله‌ی زنده به روی پرده‌ی سینما می‌برید. از اکران‌های گلوری بگویید؟

اکران‌های گلوری اتفاق جدیدیست که در ایران افتاده است. مبتکر این کار گلوری بوده که ما انیمیشن را پخش و دوبله همزمان برای مردم اجرا می‌کنیم. این کار تاکنون در ایران اتفاق نیفتاده و بشدت مورد استقبال مردم قرار گرفته است چون مردم همیشه صدای دوبلرها را می‌شنیدند و هیچ وقت با پروسه‌ی دوبله آشنا نبودند. با این کار مردم هنر دوبلاژ را از نزدیک می‌بینند و بسیار برایشان لذت بخش است. ما امیدواریم که این اتفاق خوب با قدرت بیشتری ادامه پیدا کند و مردم از آن بیشتر لذت ببرند.

سخن آخر:

در آخر می‌توانیم از دوبله بازی به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های ساخت آن بازی اشاره کنیم. در واقع کیفیت کار در دوبله بسیار ضروری است و اگر ما به عنوان مخاطب در بازی با صداگذاری ضعیف روبرو شویم، بدون شک دست از آن می‌کشیم و به سراغ بازی دیگری خواهیم رفت. از آنجایی که کشور ما در زمینه دوبله فیلم و انیمیشن همیشه جزو بهترین‌های جهان بوده، توانسته‌ایم در زمینه دوبله بازی هم موفق باشیم. البته ضعف‌هایی هم وجود دارد ولی کیفیت کارها بطور کلی قابل قبول است و حتی بسیار جای پیشرفت خواهیم داشت.