۲۰ بازی استراتژیک برتر تاریخ

در این مقاله به معرفی بیست بازی استراتژیک برتر تاریخ می‌پردازیم، عناوینی که هنوز هم جذاب هستند و در صورت علاقه می‌توانید به سراغشان بروید.

به نظر می‌رسد ژانر بازی استراتژیک همزمان (Real-Time) ماندگاری بیشتری نسبت به سایر سبک‌ها دارد. این آثار پتانسیل زیادی برای ارائه یک گیم‌پلی درگیرکننده دارند و اصولاً هم اعتیادآور ظاهر می‌شوند. در این مطلب به بازی‌هایی در این ژانر اشاره خواهیم کرد که بعد از سالیان سال، هنوز هم محبوب و پرطرفدار هستند.

۲۰. Stronghold

کاری به بقیه دنیا نداریم، Stronghold در ایران مثل یک نماد است و جایگاه والایی میان مردم دارد. تقریبا یقین دارم هر کسی که این مقاله را مطالعه می‌کند، خود یا یکی از اطرافیانش بازی را تجربه کرده و آن را دوست داشته باشند. قدیم‌تر‌ها که Stronghold یا همان قلعه به بازار آمده بود و به‌خصوص وقتی به فارسی ترجمه شد، محبوبیت آن به حدی رسید که بسیاری به دنبال بازی‌های مشابه می‌گشتند. Crusader هم تنها دوای این عطش بی‌انتها بود. Stronghold با آن نبردهای عظیم، سیستم اقتصاد جالب و در مجموع گیم‌پلی جادویی‌اش دل ما ایرانی‌ها را طوری به‌دست آورد که هنوز فراموش نکرده‌ایم.

۱۹. Sins of a Solar Empire

این بازی توانست ترکیبی دیدنی از استراتژی‌ همزمان و 4X ارائه دهد. در اینجا منظور از 4X چهار کلمه انگلیسی برای اکتشاف، گسترش، بهره‌برداری و نابودی است. در این بازی‌ها معمولا یک امپراتوری قابل گسترش در اختیار دارید و گیم‌پلی هم به‌صورت نوبتی اتفاق می‌افتد. اما در Sins of a Solar Empire می‌بایست به صورت همزمان هم به فکر مدیریت امپراتوری خود باشید و هم نبردهایی را کنترل کنید که در پهنه عظیمی از فضا رخ می‌دهند. این بازی به زیبایی حس کنترل یک قلمروی فضایی را منتقل می‌کند، بدون این که نگران آهستگی عناوین نوبتی باشید.

۱۸. Halo Wars

اولین هیلو موجب محبوبیت و گسترش بازی‌های تیراندازی اول شخص روی کنسول‌ها شد. Halo Wars نیز قرار بود همین کار را با سبک استراتژیک همزمان کند. ماموریتی غیرممکن که استودیوی Ensemble  تا حدودی از پس آن برآمد. با‌ توجه به اینکه عناوین استراتژیک نیاز حیاتی به ماوس و صفحه کلید دارند، پیاده‌سازی کنترل‌های این بازی‌ها روی دسته کنسول ایکس باکس ۳۶۰ شاهکاری بود که شاید هر توسعه دهنده‌ای توانایی انجامش را نداشت. از سوی دیگر، این بازی به جای تمرکز بر پیچیدگی‌های مدیریت در آثار استراتژیک، تاکید بیش‌تری بر نبردهای حماسی با گیم‌پلی و رابط کاربری ساده داشت. گرافیک سه‌بعدی خیره‌کننده نیز موجب می‌شد صحنه‌های نبرد به نسخه‌های اصلی هیلو شبیه باشند.

۱۷. Rise of Nations

مجموعه‌ای از بهترین بازی‌های استراتژیک به وسیله مایکروسافت عرضه شده‌اند که یکی از دیگری خاطره انگیزتر هستند. یکی از این آثار Rise of Nations است که ما را به سفری در پهنه تاریخ می‌برد. کار شما با اسب و شمشیر آغاز می‌شود و با پیشرفت تمدنی که در اختیار دارید، به هواپیما و موشک می‌رسید. بازی حالت‌های مختلفی هم دارد که به شما اجازه می‌دهند سناریوهای جالب تاریخی را تجربه کنید یا تمدن خود را از صفر گسترش دهید. گل سرسبد این حالت‌ها نیز Conquer the World نام دارد که باید در یک نقشه جهانی، سرزمین‌های تحت اختیارتان را مدیریت کنید و در شروع جنگ به میدان بروید و بازی را مثل هر اثر استراتژیک همزمان دیگری به پیش ببرید.

۱۶. Age of Mythology

این یکی دیگر از عناوین فوق‌العاده ژانر استراتژیک است که از همکاری مایکروسافت و Ensemble Studios حاصل شد. بازی را می‌توان نسخه‌ای فرعی از سری Age of Empires دانست. اما این‌جا از تمدن‌های واقعی فاصله گرفته شده و داستان‌های زیبایی از تاریخ اساطیری به نمایش در می‌آیند. استفاده از نیروهای اساطیری در سال ۲۰۰۲ که بازی انتشار یافت، کار جسورانه‌ای به‌حساب می‌آمد. جالب‌تر این که این موضوع فقط ظاهری نبود و قدرت‌های مختلف شخصیت‌های اساطیری یونان، مصر و اسکاندیناوی موجب گیم‌پلی نوآورانه هم می‌شدند. به طوری که اگر دو نفر یک تمدن واحد را انتخاب کنند، بر اساس نوع قدرت‌هایی که از اساطیر گرفته‌اند، ممکن است تجربه‌ای کاملا متفاوت از هم داشته باشند. خوب است اشاره کنیم که اخیرا نسخه بهبود یافته بازی نیز با اسم Age of Mythology: Retold منتشر شده.

۱۵. Sacrifice

این یکی از آثار نوآورانه سبک استراتژیک همزمان است که با وجود قدمتش انگار هنوز هم کلیشه‌ها را کنار می‌زند. اساسا وقتی صحبت از بازی‌های استراتژیک می‌شود، خیلی‌ها به یاد ساخت پایگاه یا دوربین بالا به پایین می‌افتند. ولی Sacrifice ترکیبی خلاقانه از بازی‎های اکشن سوم شخص و استراتژیک است. شما جادوگری را کنترل می‌کنید که واحدها را احضار کرده و به خدمت می‌گیرد. از این‌رو به منابع مرسومی مثل پول و سنگ و چوب نیاز ندارید. همچنین طلسم‌هایی که حین درگیری استفاده می‌کنید، تنها با کلیک ماوس اجرا نمی‌شوند، بلکه باید الگوی جادوها را روی زمین بکشید. به‌طور‌کلی برخلاف جریان اصلی بازی‌های استراتژیک که در آن‌ها نیروهای شما خودکار فعالیت می‌کنند، در Sacrifice شما کنترل بیش‌تری بر نیروهایتان دارید.

۱۴. Sid Meier Gettysburg

آقای Sid Meier اغلب به خاطر مجموعه Civilization شناخته می‌شود. اما بازی قدیمیِ Sid Meier’s Gettysburg هم به نام او مزین است. شاید این اثر چندان مشهور نباشد، اما قطعا از گنج‌های پنهان صنعت بازی است. این عنوان در مورد نبرد گتیسبرگ است که به‌عنوان خونین‌ترین واقعه جنگ داخلی آمریکا از آن یاد می‌شود. این اثر فاقد ساخت‌وساز و جمع‌آوری منابع بود و بر تاکتیک‌های جنگی و پیروزی در لشگرکشی تاکید داشت. Sid Meier Gettysburg از اولین آثاری بود که سیستم روحیه سربازان را داشت و اگر آنان تحت فشار قرار می‌گرفتند، شاید حتی پا به فرار می‌گذاشتند. این به هوش مصنوعی قابل‌توجهی نیاز داشت که توسعه دهنده از پس تولید آن برآمده بود. جنگ‌های تاکتیکی این عنوان را می‌توان منبع الهام بازی‌هایی نظیر Total War دانست.

۱۳. The Lord of the Rings: The Battle for Middle-earth

کتاب‌ها و فیلم‌های ارباب حلقه‌‎ها مستحق بازی‌های با‌کیفیتی هستند. یکی از همین بازی‌هاThe Battle for Middle-earth است که مستقیما بر اساس فیلم‌های این مجموعه ساخته شده و امکان انتخاب دو جناح را به شما می‌دهد. هدف، تصرف سرزمین میانه برای نیروهای خیر یا شر است. این‌جا استفاده مناسبی از سیستم Hero شده بود و قهرمانان فیلم‌ها را می‌توانید به‌عنوان رهبرانی قدرتمند همراه داشته باشید. بخش داستانی مفصل موجب می‌شد خود را بخشی از دنیای فانتزی فیلم‌ها ببینیم. می‌توان گفت برجسته‌ترین ویژگی بازی این است که قادر هستیم کنترل لشگریان شرور را به دست بگیریم و سرنوشتی متفاوت از کتاب‌ها و فیلم‌های سینمایی این مجموعه ارزشمند را رقم بزنیم.

۱۲. Age of Empires II

این بازی در سال ۱۹۹۹ به سرعت به یکی از محبوب‌ترین بازی‌های استراتژیک بدل شد. Age of Empires II توانست تعادل میان مدیریت منابع، پیشرفت تمدن و صحنه‌های جنگ را برقرار کند. از سوی دیگر، پیاده‌سازی روش «سنگ، کاغذ، قیچی» برای تحت کنترل نگه‌داشتن قدرت واحدهای نظامی تاثیر مستقیمی بر عدم برتری مطلق جناح‌ها نسبت به هم داشت. نقشه‌های متعادل بازی امکان مسابقات چندنفره عادلانه را فراهم می‌کرد، به علاوه که علاقه‌مندان می‌توانستند خودشان هم نقشه بسازند. عنوان Age of Empires II به یکی از ستون‌های سبک استراتژیک همزمان تبدیل شده و تا به امروز طرفداران خستگی ناپذیری دارد. مایکروسافت نیز همچنان در حال انتشار محتویات بیش‌تری برای نسخه بهبود یافته آن است.

۱۱. Rome: Total War

Rome برجسته‌ترین نسخه از سری Total War است. این بازی توانست ترکیب بخش مدیریتی نوبتی و نبردهای همزمان را تثبیت کند. وقتی کارتان با نقشه اصلی تمام می‌شود، موقع نبرد باید تمام حواستان بر پیروزی در صحنه جنگ متمرکز گردد. میادین مبارزه از هزاران واحد نظامی تشکیل می‌شوند و سربازان باید بر اساس تکنیک‌های واقعی رومیان و البته سایر ملل به جنگ بروند. از این‌رو فنون جالب محاصره شهرها، حملات جناحی، دفاع با سپر و… که در فیلم‌های تاریخی مشاهده کرده‌ایم به خوبی در بازی پیاده‌سازی شده‌اند. بخش نوبتی بازی هم برای علاقه‌مندان به سبک 4X مفصل است و شامل عناصری مثل دیپلماسی، مدیریت شهرها، بهره‌برداری از منابع و… می‌شود.

۱۰. Pikmin 2

شاید باورش سخت باشد اما حتی مجموعه Pikmin هم استراتژیک هستند ولی یک لایه نینتندویی رویشان کشیده شده است! در‌ واقع هم تصاویر شاد و کارتونی Pikmin 2  با سایر عناوین این ژانر تفاوت دارد و هم گیم‌پلی آن ناهمگونی‌های عمده‌ای دارد. برای نمونه، افزودن پازل به فرمول بازی‌های استراتژیک کار جسورانه‎ای از طرف نینتندو بود. شما موجودات بامزه‌ای به نام Pikmin را هدایت می‌کنید. آن‌ها بر اساس رنگشان قابلیت‌های خاصی دارند که می‌توانید به کمکشان از موانع عبور کنید. سایر عناوین Pikmin هم کم‌و‌بیش به همین گونه هستند اما نسخه دوم در زمان خود به‌شدت پخته و کامل به نظر می‌رسید.

۹. Homeworld

Homeworld در سال ۱۹۹۹ بر خلاف انتظاری که از عناوین استراتژیک می‌رفت، بُعد سوم را به گیم‌پلی آورد. یعنی سه‌بعدی بودن نه‌فقط چیزی دیداری بلکه تاثیر‌گذار بر روند بازی بود. از آنجا که بازی در فضا اتفاق می‌افتد می‌توانید ۳۶۰ درجه دور محیط را مشاهده کنید و از همه زوایا به سمت دشمن حمله‌ور شوید. این قدرت مانور بالا در آن زمان چیز کمی نبود. از دیگر ویژگی‌های برتر بازی این بود که می‌شد واحدها را به گروه‌های مختلف تقسیم کرد و به هر کدام وظایف جداگانه سپرد، بدون آن که نیاز به مدیریت خرد داشته باشید. عنوان Homeworld تا‌به‌حال چند نسخه دیگر هم دریافت کرده است.

۸. Command & Conquer

یک اثر کلاسیک دیگر در فهرست ما که منبع الهام آثار استراتژیک پس از خود به‌حساب می‌آید. داستان سینمایی، قابلیت بازی چندنفره محلی، سناریوهای متنوع برای هر ماموریت، یک سیستم اقتصادی نسبتا پیچیده و… همه از ویژگی‌هایی هستند که در زمان انتشار بازی هنوز تازگی داشتند. پورتِ بازی برای کنسو‌ل‌های خانگی مثل پلی‌استیشن نیز کار مهمی بود و با وجود برخی کاستی‌ها، نسخه‌های قابل قبولی هم بودند. برای Command & Conquer نیز سال‌ها قسمت‌های جدید عرضه شد که همه کم‌و‌بیش خوب ظاهر شدند.

۷. Command & Conquer: Red Alert

در این مقاله از هر سری بازی فقط یک نسخه که در زمان خود برجسته‌تر بوده را معرفی می‌کنیم. با این حال، برای سری Command & Conquer استثنا قائل شده و سه عنوان داریم. چرا که این آثار لزوما دنباله هم نیستند و دنیا و حتی گیم‌پلی منحصر به فرد خود را دارند. یکی از این‌ها سری Red Alert است که در نیمه‌دوم دهه نود میلادی حسابی سروصدا به پا کرد. فارغ از گیم‌پلی جذاب، چیزی که بازی را برجسته می‌کرد داستان سرایی آن بود؛ داستانی مفصل که در قالب فیلم‌های واقعی با بازیگری و گارگردانی خوب روایت می‌شد و ارتباط با قصه را آسان می‌کرد. لازم به ذکر است که Red Alert از اولین آثاری بود که حالت بازی آنلاین را میان گیمرها جا انداخت.

۶. Command & Conquer: Generals

بازی Generals هم نظیر Stronghold امروزه کماکان روی رایانه‎‌های شخصی خیلی‌ها نصب است و حتی مسابقات مختلفی در سطح ایران و جهان برای حالت چند نفره آن برپا می‌شوند. می‌توان Generals را حاصل فضای سیاسی و امنیتی دنیا در زمان عرضه‌اش دانست. در این بازی نیروهای نظامی از تجهیزات واقعی استفاده می‌کردند و نبردها تداعی‌گر تصاویر اخبار بودند. شاید بشود Generals را یک اثر تبلیغاتی خطاب کرد اما قطعا گیم‌پلی بسیار جالب آن را نمی‌توان منکر شد. سه گروهی که کنترل آن‌ها را به‌دست می‌گیرید، با آن که هر‌کدام سبک مبارزه خاص خود را داشتند، اما کاملا در تعادل با یکدیگر قرار می‌گرفتند و به هم برتری چندان غیرمنطقی‌ای نداشتند. بخش داستانی بازی هم مفصل بود و یک بسته مکمل خوب به نام Zero Hour هم برای آن منتشر شد.

۵. Warcraft III: Reign of Chaos

این هم از آن عناوینی است که نه‌تنها در خاطر میلیون‌ها گیمر باقی مانده، بلکه کماکان مثل روز اول مورد استقبال بازیکنان قرار می‌گیرد. وجود حالت چند نفره مفصل در بازی و برگزاری مسابقات محلی و جهانی برای آن باعث شده تا Warcraft III به این راحتی عرصه را خالی نکند. این اثر در زمان عرضه چنان انقلابی بود که سیستم Hero در آن، خودش الهام‌بخش عناوین سبک MOBA شد. دنیای افسانه‌ای Warcraft به میزانی غنی بود که پایه‌گذار بازی World of Warcraft شد که هنوز رقیبی در سطح خود پیدا نکرده است. به حق می‌توان گفت صحبت در مورد نسخه سوم Warcraft و پرداختن به علل موفقیتش به مقاله‌ای مفصل نیاز دارد.

۴. Warhammer 40,000: Dawn of War

دنیای علمی-تخیلی Warhammer شامل قرن‌ها جنگ و خونریزی میان نژادهای مختلف انسانی و فضایی است. پتانسیلی بی‌نظیر برای بازی‌های استراتژیک که توسعه‌دهنده به خوبی از آن بهره جست. در Warhammer 40,000: Dawn of War شما با تسلط به نقاط کلیدی نقشه، منابع به‌دست می‌آورید و سپس مستقیما به دل دشمن می‌زنید. این بازی گیم‌پلی تهاجمی‌تری از عناوین مشابه زمان خود دارد. از سوی دیگر، به جای کنترل تک‌تک واحد‌ها باید جوخه‌‌ها را هدایت می‌کردید و سیستم پناه گرفتن آنان تاثیر مستقیمی بر سرانجام نبردها داشت. راهکاری که سازنده بعدا در Company of Heroes هم از آن استفاده کرد. این اثر توانست عاشقان دنیای Warhammer را به بازی‌های رایانه‌ای بکشاند و داستانی تاثیرگذار برایشان روایت کند.

۳. StarCraft II: Wings of Liberty

بازی اولِ StarCraft به‌عنوان یکی از برترین عناوین استراتژیک تاریخ شناخته می‌شود. از زمان عرضه آن در سال ۱۹۹۸ تا زمانی که نسخه دوم منتشر شد، گیمرها سال‌ها انتظار کشیدند و در این انتظار موی سفید کردند اما واقعا این صبر ارزشش را داشت. شماره دوم فرمول نسخه اصلی را به نحو احسن ارتقا و یک گیم‌پلی بی‌نقص ارایه داد. البته شاید فرمول بازی کلیشه‌ای به نظر آید اما همین سبکِ سنتی بسیار متعادل و عادلانه است. به همین خاطر StarCraft II هنوز هم از اصلی‌ترین بازی‌های ورزش‌های الکترونیک است. همچنین نیاز به مهارت در مدیریت واحدها از دلایل این است که StarCraft II توانایی رقابت‌پذیری بالایی دارد. البته بخش داستانی شدیدا سینمایی و زیبای آن را هم نباید فراموش کرد که در دو بسته مکمل دیگر ادامه یافت.

۲. Company of Heroes

بازی Company of Heroes نشان داد این سبک هم می‌تواند توامان واقع‌گرایانه و هیجان‌انگیز باشد. بازی‌ای که توانست صحنه‌های نفس‌گیر جنگ جهانی دوم را بهتر از هر تلاش دیگری به میان عناوین استراتژیک بیاورد. در Company of Heroes طبق معمول می‌توانستید سربازخانه و تربیت نیرو داشته باشید اما نبردها بر مبنای ساخت لشکرهای بزرگ نیستند. بازی یک لایه تاکتیکی برای کنترل واحد‌ها دارد که به پناه گرفتن، غافلگیر ‌کردن دشمن، پوشش‌دهی سربازان خودی و استفاده از عوارض زمینی تاکید دارد. نیروهایی که کنترل می‌کنید هم جوخه‌های کوچکی هستند که باید هوشمندانه هدایت شوند. در کنار خودِ گیم‌پلی، صحنه‌سازی‌ها و صداگذاری‌های هالیوودی باعث شد این اثر به یکی از موفق‌ترین و به‌یاد‌ماندنی‌ترین آثار استراتژیک همزمان تاریخ بدل شود.

Dune II .1

تاثیر Dune II بر صنعت بازی غیر‌قابل تصور است. این اثر پدرجدِ تمام عناوین استراتژیک همزمان تاریخ است. در‌واقع با Dune II بود که این سبک شکل گرفت. چرخه شناخته شده جمع‌آوری منابع، ساخت پایگاه، تربیت نیروها و یورش به دشمن اصلا با این بازی اختراع شد. وجود خاندان‌‎های قابل گزینش با ویژگی‌های مخصوص به خود، کار ساده‌ای مثل انتخاب و ارسال نیروها با ماوس و لزوم اکتشاف تدریجی نقشه، همگی از ابتکارات این اثر بودند. به جرات می‌توان اعلام کرد Dune II رسانه‌ی بازی را برای همیشه متحول کرد.