مروری بر بهترین آثار ترسناک سینما از نگاه گیمفا

ژانر ترسناک مملو از ایده‌های بکر و دیوانه‌واری بوده که طی دهه‌های گذشته مسبب خلق برخی از وحشتناک‌ترین فیلم‌ها و سکانس‌های تاریخ سینما شده است.

یکی از جذاب‌ترین ژانرهای تاریخ سینما به وحشت مربوط می‌شود که اساساً می‌توان گفت از سال ۱۸۹۰ میلادی پا گرفته و به سبب نمایش سکانس‌های دلهره‌آوری که مخاطبین خود را تا سر حد جنون می‌ترساند، خیلی زود محبوبیتی بین‌المللی پیدا کرد تا حدی که پس از گذشت بیش از ۱ قرن نه تنها ذره‌ای از محبوبیت آن کاسته نشده، بلکه همچنان از طرفدارانی پر و پا قرص نیز بهره می‌برد که تشنه به چالش کشیده شدن روح و روانشان توسط این دست از آثار هستند.

البته که ژانر وحشت در طی دهه‌های گذشته دوران پرفراز و نشیبی را طی کرده و هیچگاه روند ثابت و ایده‌آلی را حفظ ننموده است. با این حال گستردگی ایده‌ها و دست باز سازندگانش برای ترساندن مخاطبین به شیوه‌های گوناگون سبب گشته تا برخی از پرفروش‌ترین فیلم‌های هر سال به این ژانر اختصاص پیدا کرده باشد. فیلم‌های پرتعدادی که طبیعتاً همگی آن‌ها از کیفیت لازم برخوردار نبوده و گاهاً موجبات ناامیدی مخاطبینش را به همراه داشته است.

در مقاله امروز به سراغ برخی از بهترین و به یاد ماندنی‌ترین فیلم‌های ژانر وحشت رفته‌ایم که هر کدام به نوبه خود دستاوردهای قابل توجهی را به ارمغان آورده و به نامی جاودان در تاریخ سینما تبدیل شده‌اند که محبوبیت غیرمنتظره برخی از آن‌ها شرایط را برای آغاز به کار فرنچایزهای سینمایی بزرگی نیز مهیا کرده است.

۱۵. فیلم The Babadook محصول سال ۲۰۱۴

این مقاله را با فیلم The Babadook آغاز می‌کنیم که به طرز خلاقانه‌ای سعی دارد تا مشکلات خانوادگی یک مادر و فرزند را با المان‌های وحشت ترکیب کرده و ترس متفاوتی را به مخاطب انتقال دهد.

در این فیلم با مادری آشنا می‌شویم که همسرش را در جریان یک تصادف اتفاقی ولی مرگبار از دست داده و در شرایطی که با افسردگی شدید و انزوا دست و پنجه نرم می‌کند، مجبور می‌شود تا فرزندی را بزرگ نماید که از خود رفتاری تند و زننده بروز می‌دهد. زندگی به هم ریخته‌ای که این مادر و فرزند را در شرایطی غیرقابل تحمل قرار داده و در این گیر و دار سر و کله موجودی اهریمنی از دل کتابی نفرین شده پیدا می‌شود که هر یک از آن‌ها را به مرز جنون رسانده و این مسئله زمانی شدت پیدا می‌کند که مادر داستان دیگر تحمل شرایط را نداشته و به جنونی افسارگسیخته دچار می‌شود که عملاً حتی به پسرش نیز رحم نمی‌کند. نکته حائز اهمیت و جالب توجه فیلم The Babadook در این است که عملاً هیولای داستان را نشات گرفته از مشکلات متعددی می‌داند که اعضای یک خانواده را به خود درگیر کرده و این اوضاع سبب گشته تا آن‌ها عقل و منطق خود را از دست بدهند.

۱۴. فیلم The Mist محصول سال ۲۰۰۷

فیلم The Mist اقتباسی از رمانی به همین نام نوشته استیون کینگ محسوب می‌شود که یکی از مرگبارترین آخرالزمان‌های داستان‌های علمی تخیلی را پدید آورده است.

تصور کنید که مشغول سپری کردن روزمره خود هستید تا این که تمام شهرتان را مه فرا گرفته و هیچ چیزی قابل مشاهده نخواهد بود. در حالی که در یک فروشگاه به دام افتاده‌اید و عزیزانتان بیرون از آنجا در شهر تک و تنها هستند، متوجه می‌شوید که حشراتی کریه و عظیم الجثه درون این مه پرسه زده و به هر موجود زنده‌ای که ببینند حمله‌ور شده و آن را تکه و پاره می‌کنند. The Mist اثری به شدت وحشتناک و کابوس‌وار به شمار می‌رود که حتی تصور قرار گرفتن در چنین شرایطی می‌تواند هر مخاطبی را به ترس و استرس دچار نماید. فیلمی به شدت تماشایی که یکی از شوکه‌کننده‌ترین و به یاد ماندنی‌ترین پایان‌های تاریخ سینما را رقم زده است.

۱۳. فیلم The Descent محصول سال ۲۰۰۵

یکی از دلهره‌آورترین فیلم‌های ژانر وحشت که به طرز عجیبی نادیده گرفته و پتانسیل‌هایش مورد توجه قرار نگرفته، The Descent نام دارد که به زیبایی هر چه تمام مفهوم بدشانسی را نمایش داده است.

این فیلم حول محور زن بخت برگشته‌ای به نام سارا جریان دارد که در یک تراژدی دردناک، همسر و فرزندش را طی سانحه تصادف از دست داده و به افسردگی شدیدی دچار می‌شود. دوستانش برای آن که بتوانند حال و هوای وی را تغییر داده تا بلکه دوباره به روند زندگی بازگردد، سفری به اعماق یک غار را ترتیب داده تا ماجراجویی دیوانه‌وار را گرد یکدیگر انجام دهند. با این حال خیلی زود متوجه می‌شوند که به جهنمی غیرقابل بازگشت پا گذاشته و به درون غار بسیار بزرگی وارد شده‌اند که نه تنها راه خروجی ندارد، چه بسا میزبان حضور موجودات نابینا ولی آدمخواری می‌باشد که یکی از پس دیگری آن‌ها را سلاخی می‌کنند. The Descent تلاش برای بقا گروهی زن را نمایش می‌دهد که در ناامید کننده‌تری شرایط ممکن جایی که حتی اعتمادشان به یکدیگر به چالش کشیده می‌شود، باید در برابر اندوهی هیولا مقاومت کرده و چاره‌ای برای رهایی در دل تاریکی پیدا نمایند.

۱۲. فیلم The Exorcist محصول سال ۱۹۷۳

فیلم The Exorcist شاید که آن جادوی جنون آمیز گذشته خود را از دست داده باشد اما نمی‌توان منکر تاثیرش در ژانر وحشتی شد که موجبات همه‌گیری آثار جن‌گیری را فراهم کرده است.

فیلمی که آغازگر یک فرنچایز پرفراز و نشیب و همچنین موج تازه‌ای در سینما شد، کودک معصومی را نمایش می‌داد که یک جن خبیث به کالبدش رفته و وقایعی ماورایی و ترسناک را رقم می‌زد که خانواده و اطرافیانش را درگیر کرده و نبردی الهی در برابر شرارت‌های اهریمنی را رقم زده است. The Exorcist به این دلیل شهرتی جهانی پیدا کرد که به شکلی نمادین معصومیت یک کودک را در برابر مفهوم شرارت و اهریمن قرار داد و نشان داد که برای رهایی از این طلسم مرگبار، یک موجود فانی و بی‌گناه مجبور به تحمل چه شرایط و تاوان دادن‌هایی می‌شود که می‌تواند زندگی‌اش را برای همیشه دگرگون نماید. The Exorcist: Believer به عنوان دنباله مستقیم این فیلم شرایط را برای بازگشت شخصیت ریگن مهیا کرده که دوست داریم تا ببینیم دخترک مشهور سینما که حال به زنی مسن تبدیل شده، چگونه توانسته تا به شرایط عادی زندگی بازگشته باشد.

۱۱. فیلم Halloween محصول سال ۱۹۷۸

جان کارپنتر یکی از تاثیرگذارترین فیلمسازان تاریخ سینمای وحشت به شمار می‌رود که یکی از بهترین ساخته‌های او Halloween شناخته شده است؛ اثری که یکی از پرفروش‌ترین فرنچایزهای سینمای وحشت را پدید آورده و آثار اسلشر را متحول کرده است.

فیلم Halloween روایت‌گر به راه افتادن آشوبی مرگبار در شهری به نام هادونفیلد می‌باشد که سر و کله یک قاتل زنجیره‌ای پیدا شده و دست به جنایات وحشتناکی می‌زند که مردم این شهر را تا مرز جنون به ترس و وحشت دچار می‌کند. تلاش برای پیدا کردن و توقف این قاتل غیرقابل مهار و در عین حال رقم خوردن قتل‌های پشت سر هم سبب گشته تا Halloween آغازگر موج جدیدی در ژانر وحشت باشد و در عین حال آثار اسلشر را به شکل امروزی تعریف کرده باشد. همچنین نباید از یاد ببریم که شخصیت شرور این فیلم و دنباله‌های آن یعنی مایکل مایرز با سر و شکل و چاقوی خونینش به نمادی تبدیل شده که حتی خارج از سینما پایش به دنیای بازی‌های ویدیویی نیز باز شده است.

۱۰. فیلم The Texas Chain Saw Massacre محصول سال ۱۹۷۴

یکی دیگر از فیلم‌های ترسناکی که تاثیر به سزایی در جایگاه امروز آثار اسلشر داشته، The Texas Chain Saw Massacre نام دارد که البته دنباله‌های ساخته شدن بر آن یکی پس از دیگری فاجعه آمیز ظاهر شده‌اند.

نکته جالب توجه و وحشتناک The Texas Chain Saw Massacre در این است که براساس قاتلی واقعی به نام ادوارد تئودور گین ساخته شده که شیوه ارتکاب قتل و رفتارش با مرده‌ها ترس و وحشت آمریکایی‌ها را به همراه داشته است. در فیلم نام برده شده شاهد گروهی از جوانان خوشگذران هستیم که در ایالت تگزاس مسیر خود را به مقصدشان گم کرده و ناخواسته قدم در مسیر رویارویی با خانواده‌ای قاتل و آدمخوار گذاشته که راه بازگشتی برایشان نخواهد داشت. اگرچه که نمایش این خانواده و قاتل نمادین اره برقی به دستش الهامی زیاده روی از قاتل اصلی دنیای واقعی بوده اما نمایش سکانس‌هایی زجرآور و دردناک با فوران خون به حدی جنجالی و پرسر و صدا ظاهر شد که پس از گذشت این همه سال همچنان می‌توان به تماشای آن نشست و کابوسی فراموش نشدنی را تجربه کرد.

۹. فیلم The Thing محصول سال ۱۹۸۲

یکی دیگر از ساخته‌های جنجالی و فراموش نشدنی جان کارپرنتر به فیلم The Thing مربوط می‌شود که اقتباسی از رمان جان دبلیو. کمبل بوده است.

یک شاهکار سینمایی در ژانر وحشت که به طرز ناعادلانه‌ای در زمان اکران نادیده گرفته شد و حتی مورد هجمه‌ از سوی طرفداران این ژانر نیز قرار گرفت تا این که سال‌ها بعد به اثری کالت تبدیل شد و زمینه برای بازسازی‌اش مهیا گشت. فیلمی با محوریت یکی از وحشتناک‌ترین هیولاهای به نمایش در آمده، موجودی غیرقابل مهار که تکه‌های بدن قربانیان خود را به یکدیگر چسبانده و شکل و شمایلی حال به هم زن را پدید می‌آورد که حتی با وجود جلوه‌های بصری قدیمی و تاریخ مصرف گذشته اما همچنان دلهره‌آور جلوه کرده است. مهمترین ویژگی دنیای The Thing در این است که هیولا می‌تواند موجودیت خود را در کالبد قربانیانش پنهان کرده و این مسئله موجب بروز بی‌اعتمادی و ترس میان شخصیت‌های داستان می‌شود؛ زیرا هر لحظه امکان دارد که دوست و معتمد شما از کالبد ظاهری‌اش بیرون زده و یک هیولا زنده زنده از شما تغذیه نماید.

۸. فیلم Jaws محصول سال ۱۹۷۵

استیون اسپیلبرگ در دوران اوج خود چنان از ایده‌های جذابی بهره می‌برد که برخی از بهترین فیلم‌های هر ژانر در تاریخ سینما را کارگردانی کرده است. در ژانر وحشت نیز به لطف Jaws آغازگر موج نمایش آثاری حول محور رویارویی انسان با طبیعت بوده است.

این فیلم که مفهوم تازه‌ای از بقا با محوریت دست و پنجه نرم کردن با کوسه‌ها را در سینما به راه انداخت، اقتباسی از رمان پیتر بنچلی بوده و حمله کوسه سفید درنده‌ای به انسان‌ها را نمایش می‌دهد که یک سلاخی بزرگ و خونین را به راه انداخته و در نهایت پای افسر پلیسی به ماجرا باز می‌شود تا برای نجات جان هم‌شهری‌هایش نبردی را برای نابودی این شکارچی آبزی به راه بیندازد. اصولاً ترس از دریا و حمله کوسه‌ها یکی از رایج‌ترین فوبیاها میان مردم بوده و شاید جالب باشد تا بدانید که هر ساله بین ۱۰ تا ۱۴ مورد مرگ توسط این شکارچیان در سراسر جهان گزارش می‌شود. مسئله‌ای که سبب گشته تا Jaws جنس ترسی از واقعیت را نمایش دهد که تفاوت‌های حائز اهمیتی با باقی آثار این مقاله داشته است.

۷. فیلم Alien محصول سال ۱۹۷۹

چیزی در حدود نیم قرن پیس ریدلی اسکات فرنچایزی را پایه گذاری کرد که به ترس همیشگی بشر از دیرباز تا به امروز پرداخته است.

فیلم Alien جنبه مرموز و ناشناخته فضای بی‌کران جهان هستی را به معرض نمایش می‌گذارد؛ جایی که گروهی فضانورد در راه بازگشت به سیاره زمین با پیام کمک مرموزی مواجه شده و بی‌خبر از شرایط پیش آمده راهی این مقصد شده تا بلکه بتوانند به نجات جان انسان‌ها بپردازند. مقصدی که در اصل یک جهنم وحشتناک بوده و میزبان حضور موجودات بیگانه مرموزی به نام زنومورف‌ها بوده که می‌توانند تکثیر پیدا کرده و هر موجود زنده بر سر راهشان را قلع و قمع نمایند. حضور در مکانی ناشناخته در فضا که راه فراری نداشته و در هر گوشه و کنارش می‌توان انتظار زنومورف‌ها را داشت، ایده وحشتناکی بوده که به جذاب‌ترین شیوه ممکن ترس از ناشناخته‌ها در فضا را به تصویر کشیده و سبب گشته تا فیلم Alien هنوز هم دیدنی و تماشایی جلوه نماید.

۶. فیلم The Shining محصول سال ۱۹۸۰

در ابتدای مقاله اشاره کردیم که ژانر وحشت از گستردگی قابل توجهی بهره برده و اصولاً خود را به ایده‌های انگشت شمار محدود نکرده تا حدی که در آن شاهکاری نظیر The Shining خلق شده است.

همکاری ستودنی ۲ اسطوره سینمای هالیوود یعنی استنلی کوبریک و جک نیکلسون که اقتباسی از رمان استیون کینگ به شمار رفته است. فیلمی حول محور مردی که فصل زمستان را به همراه خانواده‌اش در یک هتل سپری کرده تا بلکه بتواند رمان خود را به اتمام برساند. مردی که رفته رفته به جنونی وحشتناک دچار شده و رفتارهای عجیب و غریبی از خود بروز می‌دهد تا حدی که حتی جان همسر و فرزندش نیز در خطر قرار می‌گیرد. استنلی کوبریک با The Shining از المان‌های کلیشه‌ای فاصله گرفته و به رویکردی روان‌شناسانه برای نمایش ترسی ناشناخته دست می‌زند که مهمترین ویژگی این رویکرد، فضاسازی وهمناک و مرموزی بوده که مخاطب هر لحظه انتظار رقم خوردن غیرقابل پیش بینی‌ترین وقایع ممکن را دارد.

۵. فیلم Rec محصول سال ۲۰۰۵

در مقاله‌ای حول محور ژانر وحشت، می‌بایست انتظار حضور آثار زامبی محور را نیز داشته باشیم که به اشکال مختلفی تاکنون در سینما نمایش داده شده‌اند. با این حال هیچکدام از آن‌ها نمی‌توانند در حد و اندازه تعریف اسپانیایی‌ها از این موجودات در فیلم REC ظاهر شوند.

علی‌رغم این که اساساً The Blair Witch Project محصول سال ۱۹۹۹ میلادی را آغازگر موج نوین آثار “ویدیوی پیداشده” در نظر گرفته‌اند (البته که از دهه‌ها پیش این شیوه فیلم‌برداری باب شده بود) اما REC شاهکاری به شمار می‌رود که نمی‌توان پس از تماشا هیچگاه فراموشش کرد. اثری حول محور به راه افتادن یک بیماری درون ساختمانی قرنطینه شده که پای یک خبرنگار و فیلم‌بردارش را به ماجرا باز کرده و با ورود به این ساختمان در دام موجودات آدمخواری گرفتار می‌شوند که طبقه به طبقه و واحد به واحد به سراغ افراد باقی مانده رفته و یکی پس از دیگری آن‌ها را آلوده می‌کنند. خبرنگاری بازمانده و تنها در تاریکی مطلقی که تنها نور دوربین جلوی پایش را روشن کرده، در تلاش برای بقا و مخفی ماندن از دست زامبی‌های توقف ناپذیر آن هم در ساختمانی محدود بدون راه فرار سبب گشته تا REC به بهترین شیوه ممکن در افتادن با چنین موجودات فانتزی و ترسناکی را به تصویر بکشد.

۴. فیلم The Conjuring محصول سال ۲۰۱۳

جیمز وان را باید پدر ژانر وحشت نوین خطاب کرد که مسبب خلق آثار بزرگی نظیر Saw و The Conjuring بوده که هریک به عنوان آغازگر فرنچایزهای بزرگ و پرفروشی شناخته می‌شوند.

با این حال The Conjuring از شرایط متفاوتی بهره می‌برد و تا حدودی مقوله‌ای را بازآفرینی را کرد که دهه‌ها پیش توسط The Exorcist رقم خورده بود؛ احیای شیوه فراموش شده‌ای از ترس که به کلیشه دچار شده بود. روایتی حول محور خانواده‌ای که به درون خانه‌ای طلسم شده پا گذاشته و درگیر وقایع ماورایی و ترسناکی می‌شوند که می‌تواند به قیمت جان تک تکشان تمام شود. الهام گرفته از رویدادهای واقعی که زوجی به نام اِد و لورین وارن را درگیر ماجرا کرده تا برای رهایی این خانواده از شر اهریمنی قدرتمند، چاره‌ای اندیشیده و مخاطب را تا سر حد جنون به ترس و وحشت دچار نمایند. The Conjuring با نمایش متفاوت و ارزشمندی حول محور رویارویی انسان با مسائل ماوراءالطبیعه که همیشه موضوعی محبوب و ترسناک در میان مردم جهان بوده، مسبب خلق دنیای سینمایی ترسناکی شده که با آثاری نظیر Annabelle و The Nun گسترش پیدا کرده است؛ آثاری که اگرچه به هیچ عنوان در حد و اندازه فیلم اصلی ظاهر نشده‌اند اما جنبه‌های متفاوتی از وقایع ماوراءالطبیعه را شامل شده که استقبال مخاطبین را در پی داشته است.

۳. فیلم‌های The Silence Of The Lambs محصول سال ۱۹۹۱

همان کاری که استننلی کوبریک با ژانر وحشت در سال ۱۹۸۰ میلادی به لطف ساخته شدن The Shining انجام داد، ۱۱ سال بعد باری دیگر توسط جاناتان دمی در اقتباسی از رمان The Silence of the Lambs رقم خورد که وحشتی روان‌شناختی را به معرض نمایش می‌گذاشت.

روایتی درباره یکی از مخوف‌ترین شخصیت‌های تخیلی تاریخ سینما یعنی هانیبال لکتر که به طرزی استادانه توسط آنتونی هاپکینز نقش آفرینی شده است؛ قاتلی زنجیره‌ای که تحت مراقبت بوده و دانشجوی افسری نیروهای اف‌بی‌آی یعنی کلاریس استارلینگ ماموریت پیدا می‌کند تا گفت و گویی را با هانیبال لکتر انجام داده و سر از راز جنایت‌های قاتل دیگری به نام بیل بوفالو در بیاورد. تمام المان‌های ترسی که The Silence of the Lambs در برابر دیدگان مخاطب به معرض نمایش می‌گذارد به لطف حضور دیوانه‌وار مردی وحشتناک رقم خورده که آنتونی هاپکینز آن را به طرز وصف ناپذیری درگیر کننده و ترسناک نقش آفرینی کرده است. اثری که بدون حضور هیچ موجود تخیلی و فانتزی می‌تواند حس ترسی را در درون شما ایجاد نماید که موهای تنتان را سیخ کرده و تجربه‌ای ناب را تا ابد در ذهنتان به یادگار بگذارد.

۲. فیلم Ring محصول سال ۲۰۰۲

علاقه عجیب هالیوود در بازسازی از فیلم‌های شناخه شده شرقی سبب گشته تا عموماً شاهد آثار بی‌کیفیتی نسبت به اثر اصلی باشیم که در سال ۲۰۰۲ میلادی این رویه تکراری به طرز عجیبی متفاوت جلوه نمود. سالی که نسخه غربی The Ring با حضور نائومی واتس ساخته شد.

فیلمی حول محور افسانه‌ای ترسناک من باب ویدیویی نفرین شده که هر کسی اگر به تماشای آن بنشیند، بعد از ۷ روز خواهد مرد. مسئله‌ای در ظاهر خنده‌دار که به طرز وحشتناکی به حقیقت پیوسته و دختری به نام کیتی پس از مشاهده این فیلم کشته می‌شود تا مادرش در تلاش برای پیدا کردن حقیقت ماجرا، با وقایع ماورایی هولناکی مواجه شده و از راز این ویدیو طلسم شده سر در بیاورد. تماشای ویدیو مرموزی با محوریت خارج شدن دخترکی با موهای سیاه از چاه که به شما نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود، ایده بسیار وحشتناکی بوده که هالیوودی‌ها در معدود تلاش‌های موفقشان در فیلم The Ring توانستند تا از اثر اصلی داستان درگیر کننده‌تری را پدید بیاورند.

۱. فیلم Sinister محصول سال ۲۰۱۲

چه المان‌هایی اگر در کنار یکدیگر قرار بگیرند می‌توانند موجبات ترس و وحشت شما را پدید بیاورند؟ شاید برای شما جالب باشد تا بدانید که تحقیقاتی علمی در طی چند سال گذشته حول محور چندین و چند داوطلب نشان داد که Sinister می‌تواند ترسناک‌ترین فیلم ساخته در سینمای هالیوود لقب بگیرد! ادعایی که چندان هم بی‌راه نبوده و می‌توان به معنای واقعی کلمه از روایت داستان و اهریمن پشت پرده ترس و وحشتی افسارگسیخته داشت.

تصور کنید که با هزار ذوق و شوق خانه‌ای را صاحب شده‌اید تا زن و بچه خود را در آن جای دهید. با این حال جعبه‌ای مملو از ویدیوهایی وحشتناک پیدا کرده و متوجه می‌شوید که این خانه محل وقوع قتل‌های سریالی مرگباری بوده که هر بار منجر به کشته شدن تمام ساکنین آن شده است و حال نوبت به خانواده شما رسیده تا هدف بعدی این رویداد ماورایی و غیرقابل توصیح باشد. واکنشتان چه خواهد بود؟ ایثن هاک در یکی از منحصر به فردترین نقش آفرینی‌های کارنامه بازیگری خود ایفای نقش نویسنده‌ای را بر عهده گرفته که با چنین حقیقت هولناکی روبرو می‌شود و علی‌رغم این که خود شیفته روایت‌های جنایی بوده و در همین حوزه فعالیت می‌کند اما تماشای قتل‌های صورت گرفته آنچنان روح و روان وی را آزرده می‌کند که در تشخیص حقیقت تلخ ماجرا عاجز بوده و نمی‌تواند خانواده‌اش را زودتر از ماجرا نجات دهد تا در نهایت شرایط را برای رقم خوردن تراژدی دردناک و دلهره‌آور مهیا نماید که Sinister را به فیلمی به شدت تماشایی، دست کم گرفته شده و در عین حال ترسناک تبدیل کرده است.