نقد فیلم Monster 2023 | هیولا کیست؟

فیلم Monster یا هیولا محصول سال ۲۰۲۳ و کشور ژاپن در ژانر درام و هیجان‌انگیز می‌باشد. تا پایان با نقد فیلم Monster 2023 همراه ما باشید.

فیلم Monster ساخته کارگردانی ژاپنی به نام هیروکازو کورئیدا می‌باشد‌. فیلمسازی که آثاری مثل Shoplifters که به فارسی دله دزدهای فروشگاه ترجمه شده است را در کارنامه دارد. کورئیدا برای اثر آخر خود بار دیگر به ژاپن برگشته تا فیلمی تمام ژاپنی را در لوکیشن کشور ژاپن بسازد. در نگاه اول با دیدن یا شنیدن نام فیلم یعنی هیولا، شاید انتظار رویارویی با یک اثر ترسناک را داشته باشید اما فیلم Monster فیلمی درام است که البته می‌توان گفت از نظر مفهومی ترس را در دل خود دارد. اما از نظر ساختاری خبری از ترس وجود ندارد.

Monster یا هیولا قصه کودکی را روایت می‌کند که پدرش را از دست داده و با مادر خود زندگی می‌کند. کودکی که ظاهرا با مشکلاتی در مدرسه و رفتار با معلم خود دست و پنجه نرم می‌کند. هیولای کورئیدا فیلم بسیار عجیبی است. اثری که در واقع از سه روایت مختلف با سه زاویه دید متفاوت اما نسبت به یک قصه تشکیل شده است. نکته مهم آنکه این سه روایت از نظر زمانی در طول یکدیگر نبوده و همچنین در هم تنیده نیز نمی‌شوند. سه روایت هر کدام به شکلی مستقل بیان شده و هر سه ابعاد متفاوتی را از یک سوژه به تصویر می‌کشند.

فیلم Monster سه شخصیت اصلی و مهم دارد. اولی مادری به نام سائوری موگینو است، شخصیت دوم فرزند پسر او یعنی میناتو موگینو و سومی معلم او با نام هوری می‌باشد. فیلم در مدت زمان دو ساعته خود به بررسی روایتی از یک سوژه و از زاویه دید این سه نفر می‌پردازد. البته که فیلم یک شخصیت چهارم مهم هم دارد. یوری دیگر شخصیت مهم و برجسته فیلم بوده که دوست و همکلاسی میناتو می‌باشد.

فیلم با صحنه‌ای از آتش‌سوزی یک ساختمان آغاز می‌شود. آتشی که بعدا در فیلم منشا و دلیل آن را متوجه می‌شویم. این آتش‌سوزی که فیلم با صحنه‌ای از آن باز می‌شود، در حال سوزاندن یک ساختمان است. اما در واقع نمایانگر آتش دیگری است که در زندگی افرادی به زودی شعله‌ور خواهد شد و می‌توان گفت منشا هر دوی آن‌ها یک نفر است.

فیلم Monster موفق است تا دست به کار عجیبی زده و در این کار نیز به شکل فوق‌العاده‌ای موفق باشد. کورئیدا در هیولا کاری را می‌کند که بسیاری از آثار در اجرای یک روایت موفق به انجام آن نیستند. اغلب آثار سینمایی امروزه موفق به همراه کردن مخاطب نبوده و اجازه تجربه کردن را نیز به او نمی‌دهند. فیلم هیولا اما با اجرای سه روایت باعث می‌شود تا مخاطب در هر زمانی از فیلم چیز جدیدی را حس، لمس و تجربه کند.

فیلم از نوع خاصی از تعلیق استفاده می‌کند. چیزی که از تعلیق در سینما معمولا جا افتاده است به ترساندن مربوط می‌شود. اما معلق نگه داشتن مخاطب برای ترساندن او تنها یکی از انواع تعلیق است. فیلم Monster نوعی تعلیق حسی داشته و مخاطب را از نظر انواع احساسات و عواطف معلق نگه می‌دارد. این اتفاق به شما اجازه تجربه کردن حس لحظه‌ای تک تک شخصیت‌ها را می‌دهد.

مخاطب در هر کدام از این سه روایت حسی جداگانه دارد. در ابتدا با مادر همراه و بر ضد معلم و مدرسه است، سپس با معلم همراه شده و ضد کودک و مادر می‌شود و در انتها نیز با کودک همراه شده و به او سمپاتی دارد. فیلم Monster در نقد زود قضاوت کردن نیز می‌باشد. فیلم کاملا می‌تواند این موضوع را برای مخاطب به تصویر بکشد که هر قصه‌ای چند زوایه مختلف دارد و هیچ چیز آنگونه که بنظر می‌رسد نیست.

اما فیلم تنها محدود به همین مفهوم نشده و همانطور که گفته اجازه تجربه کردن را به مخاطب می‌دهد. در روایت اول مادری را تجربه می‌کنیم که به حق نگران فرزند خود و رابطه او با معلمش است، در روایت دوم معلمی را تجربه می‌کنیم که همه بدون دلیل خاصی بر علیه او هستند و خود نیز از اتفاقات گیج شده است و در روایت سوم کودک معصومی را تجربه می‌کنیم که شاید هیچکس او را نمی‌فهمد و او مجبور به دروغ گفتن می‌شود.

این چیزی است که هیولا ارائه می‌دهد. تصویری هولناک از افرادی که هر کدام همزمان می‌توانند در کنار انسان بودن در قصه و از زاویه شخص دیگری هیولا باشند. سوالی که در تیتر این نقد نوشته شده است یعنی عبارت “هیولا کیست؟” سوالی است که در طول فیلم و همچنین بازی دو کودک نیز جریان دارد. در هر کدام از روایت‌ها یک کاراکتر نسبت به و در نگاه کاراکتر دیگری هیولا است و در روایت بعدی این قضیه کاملا تغییر می‌کند. در واقع در فیلم Monster، هیولا نسبت به افراد معرفی می‌شود و مفهوم کلی هیولا به طور مطلق به یک شخص نسبت داده نمی‌شود. نکته مهم آنجاست که مخاطب تمام این هیولاها را تجربه می‌کند و ناگهان بعد از قضاوت‌های پشت سرهم خود را نیز در این فضا تصور می‌کند. در ادامه بیشتر وارد تک تک این روایت‌ها خواهیم شد.

هشدار اسپویل!

فیلم هیولا در ابتدا با مادر یعنی سائوری آغاز می‌شود. او با فرزند پسر خود میناتو به تنهایی زندگی می‌کند. او رفته رفته متوجه نوعی رفتار مشکوک از سوی فرزند خود شده و هنگامی که دلیل را جویا می‌شود، میناتو به مادرش می‌گوید که از طرف معلم خود دچار تحقیر و تنبیه بدنی شده است. روایت اولی که فیلم پیش می‌گیرد به دادخواهی این مادر می‌پردازد.

مادر به مدرسه رفته و اعتراض خود را نسبت به مدیر و سایر مسئولین مدرسه بیان می‌کند. در طول این زمان مخاطب تماما همراه با مادر بوده و با او سمپاتی دارد. رفتار معلم مورد مواخذه یعنی آقای هوری و سایر مسئولین مدرسه مشکوک بوده و مخاطب در کنار مادر کاملا به این موضوع معترض است. در روایت از زاویه دید مادر، آقای هوری معلم میناتو برای مخاطب و البته خود مادر یک هیولا است. معلمی عصبی که دانش‌آموز خود را کتک می‌زند و ظاهرا از کار خود پشیمان هم نیست.

در روایت دوم فیلم سراغ آقای هوری معلم مورد بحث می‌رود. حال از زاویه دید او شاهد اتفاقات هستیم. هر چه این بخش از قصه پیش می‌رود بیشتر به مهربانی و انسان بودن آقای هوری پی می‌بریم. حال رفته رفته شکی در درون مخاطب شکل می‌گیرد که مبادا میناتو به مادر خود دروغ گفته و به دروغ معلم خود را متهم کرده است. در روایت دوم حال مخاطب همراه با معلم می‌شود و به او سمپاتی دارد و نسبت به کودک و مادرش موضع می‌گیرد. حال حس می‌کنیم که میناتو با دروغ گفتن قصد از بین بردن زندگی معلم خود را دارد. حال در این زاویه دید، کودک برای مخاطب و برای معلم حکم هیولا را دارد.

اما روایت سوم از زوایه دید میناتو و دوست و همکلاسی او یوری روایت می‌شود. حال در روایت سوم آن موضع گیری مخاطب نسبت به میناتو نیز از بین می‌رود و رفته رفته متوجه می‌شویم که او ابدا آن کودک ناپایداری که در دو سوم ابتدایی و در دو روایت دیده شده بنظر می‌رسید، نبوده و حال کاملا با او همراه می‌شویم.

در زاویه دید سوم که آرام‌ترین روایت از نظر لحن و قصه است، دوستی بین میناتو و یوری شکل می‌گیرد و شاهد چالش‌های بین آن دو هستیم. در این روایت کمی بیشتر با پدر الکلی یوری آشنا می‌شویم که مدام او را مورد آزار و تنبیه بدنی قرار می‌دهد. در روایت سوم پدر یوری به نمایندگی از تمام والدینی که لیاقت داشتن فرزند را ندارند، در ذهن مخاطب تبدیل به هیولا می‌شود.

آتش‌سوزی ساختمانی که ابتدای فیلم آن را دیدیم، توسط یوری انجام شده است که این موضوع خود به رفتار پدرش با او و الکلی بودن او بازمی‌گردد. این آتشی که یوری بر پیکر این ساختمان انداخته، همان آتشی است که بر زندگی تک تک افراد فیلم می‌افتد. در واقع نقطه شروع تمام اتفاقات یوری دوست و همکلاسی میناتو است که او خود نیز تحت تاثیر رفتار پدرش است. رفتار پدر یوری با او کودکی دارای مشکلات مختلف روانی، روحی و عاطفی را وارد جامعه کرده است که به طور مشخص مورد اذیت و مسخره همکلاسی‌های خود نیز می‌باشد. دوستی میناتو با او باعث بروز مشکلاتی می‌شود که در نهایت او را به دروغ گفتن و متهم کردن آقای هوری معلم وادار می‌کند که این اتفاق نیز تنش را وارد خانه کرده و مادرش را به جان مدرسه می‌اندازد.

نکته مهم دیگر فیلم Monster آن است که فیلم ابدا دنبال شعار دادن و یا تبلیغ سبک خاصی از عشق نیست و ابدا به دام مفهوم‌زدگی‌های امروزی نمی‌افتد و در رابطه این دو کودک حد را به خوبی نگه داشته و وارد موارد مرسوم امروزه نمی‌شود. فیلم تماما معصومیت دو دوست را به تصویر می‌کشد که با مشکلات بسیاری روبرو هستند و خانواده هیچ کمکی به حل مشکلات روحی و روانی آن‌ها نمی‌کنند.

در پایان باید گفت فیلم Monster 2023 یا هیولا اثری به شدت تماشایی و سینمایی است. این فیلم تمام آن کاری را می‌کند که سینما باید با مخاطبش انجام دهد و آن هم تجربه کردن لحظه به لحظه اتفاقات در کنار کاراکترها است. در روزگاری که اکثر آثار امروزی موفق به انجام این موضوع با یک کاراکتر و یک زاویه دید نیستند، فیلم کورئیدا با ظرافتی فوق‌العاده این کار را با سه کاراکتر و سه زاویه دید انجام می‌دهد. فیلمنامه‌ای دقیق ، ماشینی و بی‌نظیر که کاملا به حق جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره کن را دریافت کرده است.