نقد فیلم Anatomy of a Fall آناتومی یک سقوط

آناتومی یک سقوط یا Anatomy of a Fall نام اثری منتشر شده در ۲۰۲۳ و محصول سینمای فرانسه در ژانر درام و جنایی می‌باشد. در ادامه با نقد فیلم Anatomy of a Fall همراه ما باشید.

فیلم آناتومی یک سقوط که نام آن در لیست تازه منتشر شده از نامزدهای اسکار نیز در بخش بهترین فیلم به چشم می‌خورد، یک خانواده سه نفره شامل پدر، مادر و پسر را پس از مهاجرت به فرانسه در کنار کشمکش‌ها و چالش‌های بین آن‌ها روایت می‌کند.

Anatomy of a Fall فیلم ساده‌ای است و ابدا با یک اثر درشت‌گو و عجیب و غریب و همه کاره و هیچ کاره طرف نیستیم. فیلم ساده است و به خوبی می‌تواند به کمک کارگردان خود و البته یک بازی فوق‌العاده تبدیل به اثری سینمایی شده که قصه‌ای پر فراز و نشیب را برای مخاطب تصویر می‌کند.

فیلم با یک نما از پله‌های زیر شیروانی و البته سگ خانواده آغاز می‌شود. دو نمایی که بعداً متوجه اهمیت آن می‌شویم. در ابتدا با شخصی به نام ساندرا آشنا می‌شویم که شخصیت اصلی آناتومی یک سقوط می‌باشد. ساندرا در قامت نویسنده‌ای موفق مشغول انجام مصاحبه با زن دیگری است که برای انجام کارهای پایان‌نامه‌اش اقدام به گفتگو با ساندرا کرده است. گفتگو و مصاحبه این دو اما به دلیل پخش موسیقی بلند در خانه توسط همسر ساندرا یعنی ساموئل مختل شده و نیمه‌تمام می‌ماند. به گونه‌ای که دانشجو مجبور به ترک خانه می‌شود تا شاید در زمانی دیگر این مصاحبه را انجام دهد.

در همین لحظه دنیل فرزند خانواده که از نظر بینایی نیز مشکل داشته و نزدیک به نابینا است، همراه با سگ خانواده به قصد پیاده‌روی خانه را ترک می‌کند. این همان جایی است که تمام ماجرا آغاز می‌شود. هنگامی که دنیل از پیاده‌روی بازمی‌گردد با جنازه پدر خود روبرو می‌شود که از اتاق زیر شیروانی سقوط کرده و بر روی زمین افتاده است. حال قصه شکل می‌گیرد، پلیس وارد عمل شده و تحقیقات پیرامون این مرگ آغاز می‌شود. همگی دنبال یک پاسخ هستند که آیا ساموئل خودکشی کرده یا توسط شخصی که همسرش ساندرا باشد به پایین هل داده شده و کشته شده است؟

نکته مهم و تصمیم درست فیلم آنجا است که آناتومی یک سقوط از شروع تا لحظه مرگ پدر که چیزی نزدیک به ده دقیقه ابتدایی فیلم می‌باشد، هیچ چیزی از پدر و ارتباط او با ساندرا به تصویر نمی‌کشد. در واقع ما حتی یک لحظه از برقراری دیالوگ و یا کنار هم قرار گرفتن این دو را نمی‌بینیم. این تصمیم از آن جهت درست است که مخاطب نباید هیچگونه پیش‌زمینه‌ای از کاراکتر ساموئل و نحوه ارتباط او با ساندرا داشته باشد تا حال در روند تحقیقات همه چیز شکل بگیرد.

فیلم Anatomy of a Fall در نیمه ابتدایی خود کمی گیج می‌زند. از نظر ریتم کمی کند است و از نظر کارگردانی نیز چند مورد دوربین غلط و عجیب و غریب دارد. اما هنگامی که فیلم به میانه رسیده و وارد دادگاه می‌شود، می‌توان با اطمینان گفت که با اثری بسیار دیدنی روبرو هستیم. دادگاه آناتومی یک سقوط کلاس درسی است برای تمام آن‌هایی که می‌خواهند دادگاه بسازند و بلد نیستند. دادگاهی که در نیمه دوم فیلم همه چیز را می‌سازد و نکته مهم اینکه مخاطب تمام اتفاقات دادگاه و تمام ارجاعات در آن را حس و تجربه می‌کند.

در طول دادگاه و با دفاع کردن ساندرا و وکیلش و در آن سمت صحبت‌های نماینده دادستان و ورود به جزییات رابطه زناشویی آن دو، شخصیت پدر یعنی ساموئل ساخته می‌شود بدون آنکه اصلا حضور داشته و یا حتی در قید حیات باشد. رابطه زناشویی این دو بدون آنکه دیده شود در جلوی دیدگان ما تصویر می‌شود.

یک فایل صوتی از دعوای ساندرا و ساموئل در روز قبل از مرگ پخش می‌شود. این دعوا را به شکل تصویری مشاهده می‌کنیم که در واقع تصویرسازی ذهنی کودک نابینا از دعوای پدر و مادرش است. فیلم کاملا بر چیزی که باید و نباید نشان دهد تسلط دارد. همانگونه که در ابتدای فیلم چیزی از پدر ندیدیم، در دادگاه نیز هنگام فلش بک مربوط به دعوای آن دو، هنگامی که دعوا به خشونت کشیده می‌شود، فلش بک نیز قطع می‌شود تا متوجه مسبب خشونت و درگیری فیزیکی نشویم تا همچنان تعلیق پابرجا باقی مانده و دادگاه تاثیر خود را بر روی مخاطب بگذارد.

نام آناتومی یک سقوط یا Anatomy of a Fall نیز تنها مربوط به سقوط ساموئل از زیر شیروانی نیست. ساندرا در طول جلسه دادگاه یک کشمکش درونی با خود دارد که به خوبی تصویر می‌شود. او در یک دوراهی و کشمکش بین دفاع از خود و یا دفاع از آبروی زندگی و همسرش و البته دفاع از فرزند خود گیر کرده است.

در طول دادگاه او برای دفاع از خود مربوط به زدن حرف‌ها و یا آوردن ادله‌ای می‌شود که باعث از بین رفتن آبروی همسرش می‌شود. از سمت دیگر دنیل فرزند او نیز برای نخستین بار به عنوان کودکی یازده ساله بسیاری از این مسائل را می‌شنود که باعث آسیب او می‌شود. بنابراین آناتومی یک سقوط تنها مربوط به مرگ ساموئل نیست، بلکه سقوط همه چیز است. سقوط یک زندگی زناشویی، سقوط آبروی پدر، سقوط ارتباط مادر و فرزندی و سقوط حسی و روانی فرزند.

هشدار اسپویل!

پایان فیلم آناتومی یک سقوط را می‌توان در درسته پایان‌های باز دانست. با وجود آنکه در نهایت رای دادگاه مشخص شده و ساندرا تبرئه می‌شود، اما همچنان واقعیت بر مخاطب پوشیده است. همچنان قتل یا خودکشی بودن این اتفاق در هاله‌ای از ابهام است اما دادگاه به این نتیجه رسیده که ساموئل خودکشی کرده است. اما این پایان انتخابی بسیار درست برای فیلم Anatomy of a Fall است. چراکه اگر در پایان فیلم به طور واضح و قطعی مشخص می‌کرد که چه اتفاقی رخ داده است، به طور کلی حس و هدف آن تغییر کرده و تبدیل به اثری بد می‌شد. در آن صورت آناتومی یک سقوط هیچ چیز نداشت جز یک اطلاعات پنهان کرده از مخاطب که در انتها آشکار می‌شد.

اما در این پایان نوشته شده برای فیلم، در نهایت نیز واقعیت به طور صد در صدی و قطعی روشن نمی‌شود. این تصمیم درست است چرا که در پایان دیگر اهمیتی ندارد واقعیت چیست. هدف فیلم چیز دیگری بوده است. فیلم کشمکش‌های یک زندگی زناشویی را بین زوجی که یکی موفق و دیگری ناموفق در کار خود یعنی نوشتن است را به تصویر می‌کشد. فیلم تمام سقوط‌های گفته شده را به طور کامل می‌سازد و مخاطب آن‌ها را تجربه می‌کند. نشان دادن واقعیت تنها اثر را تبدیل به یکی از آثار تکراری Whodunit می‌کرد.

یک نکته مهم درباره شهادت دنیل در پایان فیلم وجود دارد. شهادتی که در نهایت منجر به تبرئه مادرش می‌شود. او در این شهادت قصه‌ای را تعریف می‌کند. قصه‌ای درباره جملاتی که پدرش درباره مرگ به او گفته است. این جملات احتمال خودکشی پدر را افزایش می‌دهد. اما نکته آنجاست که تمام فلش بک‌های فیلم دارای یک ساختار مشخص و معین هستند. تمام فلش بک‌ها هنگام پخش با صدا و تصویر خود کاراکترها پخش می‌شوند. اما در این فلش بک خاص هنگامی که دنیل مشغول تعریف حرف‌های پدرش است، در فلش بک ما تنها تصویر ساموئل را می‌بینیم در حالی که جملات از دهان دنیل خارج می‌شوند.

این تفاوت بین ساختار این فلش بک و سایر فلس بک‌های فیلم، می‌تواند به این معنا باشد که دنیل شهادتی دروغ جهت تبرئه شدن مادرش داده است. البته این لزوما به معنای گناهکار بودن ساندرا نیست، اما می‌تواند به معنای دروغ گفتن کودکی باشد که پس از از دست دادن پدر قصد ندارد مادر خود را نیز از دست دهد.

در پایان باید گفت آناتومی یک سقوط یا Anatomy of a Fall به طور قطع یکی از بهترین آثار ساخته شده در سال ۲۰۲۳ است. اثری که تقریبا در تمام فاکتورها موفق بوده و دادگاهی به یادماندنی می‌سازد. شخصیت‌پردازی درست، همراه با بازی فوق‌العاده نقش اول زن و ترسیم درست روابط کاراکترها و فراز و نشیب‌های زندگی زناشویی منجر به ساخت اثری دیدنی و پر از حس می‌شود.