درخشش و شکوه دوباره‌ی AMD؛ یکه‌تازی Ryzen در میدان نبرد با رقیب

برای چندین سال متوالی پردازنده‌های AMD به‌واسطه عوامل مختلفی از جمله دسترسی نداشتن به فناوری ساخت جدید، از پردازنده‌های رقیب عقب بودند. اما AMD بیکار ننشسته بود و در واپسین روزهای سال ۲۰۱۶ میلادی با معرفی پردازنده‌های رایزن (Ryzen) خواب را از چشمان اینتل گرفت.

پردازنده‌های Ryzen نه تنها از پیشرفته‌ترین فناوری ساخت روز دنیا بهره می‌بردند و دیگر خبری از مصرف بالای انرژی و عملکرد پرحرارت نبود، بلکه در مقایسه با پردازنده‌های Kaby Lake اینتل دارای تعداد بیشتری هسته پردازشی و حجم بیشتری از حافظه کش بودند. همین باعث شد این پردازنده‌ها با استقبال کم‌نظیری روبرو شوند. اینتل هرگز چنین روزی را پیش‌بینی نکرده بود و درنتیجه‌ با کاهش چشمگیر فروش پردازنده‌های خود مواجه شد.

AMD نه تنها با عرضه Ryzen اینتل را شوکه کرد، بلکه خریداران پردازنده‌های گران‌قیمت اینتل نیز غافل‌گیر شدند. آنها پردازنده‌هایی پیشرفته، بهینه و کم‌مصرف را مقابل خود دیدند که بسیار ارزان‌تر از نمونه‌های اینتل بود. هرچند رایزن در اوایل عرضه، مشکلاتی در بخش بایوس، درایور و اجرای بازی‌ها داشت، اما این مشکلات به‌مرور برطرف شدند و حالا با یک پلتفرم بالغ روبرو هستیم که می‌توان از گیمینگ گرفته تا رندرینگ و استفاده‌های تخصصی، بر روی آن حساب باز کرد. Ryzen نه تنها بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از پردازنده‌های اینتل است، بلکه تنوع و امکانات مادربردهای سوکت AMD AM4 نیز بسیار بیشتر از رقیب است.
همان‌طور که می‌دانید هنگامی‌ که اینتل یک پلتفرم جدید معرفی می‌کند، ابتدا فقط پردازنده‌های رده‌بالا، گران‌قیمت و پرچم‌دار چیپست‌های خود را روانه بازار می‌کند و آنهایی که خواهان مدل‌های متعادل‌تر و مادربردهای ارزان‌تر هستند (که اکثریت را هم تشکیل می‌دهند)، باید ماه‌ها در انتظار عرضه مدل‌های ارزان‌تر بنشینند.
در آن‌سو AMD همه قوانین اینتل را زیر پا گذاشته و از همان ابتدا در همکاری با بزرگ‌ترین سازندگان مادربرد در دنیا، مجموعه‌ای از مادربردهای متنوع را روانه بازار کرد. با پلتفرم AMD AM4 فاصله مادربردهای ای‌ام‌دی با اینتل به کمترین حد ممکن رسیده و بسیار دشوار است که بتوان قابلیتی را در مادربردهای اینتل یافت که در مادربردهای AMD وجود نداشته باشد.

مادربردهای سوکت AMD AM4 در مقایسه با نمونه‌های اینتل از یک جنبه دیگر نیز برتری دارند و آن محدودیت بسیار کمتر در زمینه‌های مختلف است. اینتل معمولاً فناوری‌ها و قابلیت‌های جدید یا پیشرفته‌ای چون پشتیبانی از حافظه رم با فرکانس بالا و اورکلاکینگ را به مادربردهای گران‌قیمت سری Z یا X محدود می‌کند. اما AMD در این زمینه بسیار متعادل‌تر عمل می‌کند و با ارزان‌ترین مادربردها نیز امکان استفاده از ماژول‌های حافظه DDR4 پرسرعت وجود دارد.
هم‌اکنون ارزان‌ترین مادربردهای مبتنی بر چیپست AMD A320 که قیمت اغلب آنها کمتر ۳۰۰,۰۰۰ تومان است، توانایی پشتیبانی از ماژول‌های حافظه DDR4 با فرکانس ۳۲۰۰ مگاهرتز را دارند؛ چیزی که محال است در مادربردهای زیر ۵۰۰,۰۰۰ تومان اینتل پیدا کنید.

مطمئناً اینتل نیز بی‌کار ننشسته و این کمپانی نزدیک به ۱۱ ماه پس از عرضه پردازنده‌های AMD Ryzen، سری Coffee Lake از پردازنده‌های خود را معرفی کرد. اینتل با تنگنایی که در مقابل خود می‌دید، بالاخره در سال ۲۰۱۷ دست از پردازنده‌های چهار هسته‌ای کشید و آن را به شش هسته رساند؛ هرچند که هنوز از AMD عقب است. شاید اینتل توانسته باشد با Coffee Lake تا حدی مشتریان وفادار خود را راضی نگه دارد اما هنوز این AMD Ryzen است که می‌درخشد.
علی رغم اینکه پردازنده‌های Coffee Lake اینتل با بهبودهایی همراه بودند، اما هنوز اینتل از سودجویی فزاینده دست نکشیده است و اغلب محدودیت‌ها پابرجا هستند. نه قیمت پردازنده‌های Coffee Lake رقابتی است، نه از بهبود چشمگیر خبری است و نه مادربردهای ارزان‌تر در دسترس هستند. اینتل فقط چیپست Z370 را روانه بازار کرده است که بسیار هم گران هستند. در آن‌سو AMD به لطف بهبودها، به‌ویژه در جبهه نرم‌افزار و درایورها، روزبه‌روز بر عملکرد پردازنده‌های رایزن می‌افزاید و شاهد رفع مشکلات اولیه هستیم.

اوایل که ریزمعماری Zen و پردازنده‌های Ryzen مبتنی بر آن عرضه شدند، اغلب سیستم‌عامل‌ها، برنامه‌ها و بازی‌ها فقط برای پردازنده‌های اینتل بهینه‌سازی شده بودند که نتیجه آن بروز پاره‌ای مشکلات و عملکرد ضعیف‌تر از انتظار Ryzen بود. AMD در همکاری کم‌سابقه با سازندگان سیستم‌عامل‌ها، برنامه‌ها و بازی‌ها، از طریق ارائه به‌روزرسانی دست به بهبود عملکرد و رفع مشکلات زد که اکنون به بالاترین سطح خود رسیده است و به‌سختی می‌توان یک بازی یا برنامه محبوب یافت که برای اجرا با پردازنده‌های AMD بهینه‌سازی نشده باشد.
حالا از سیستم‌عامل ویندوز گرفته تا بازی‌ها و برنامه‌هایی چون فتوشاپ و حتی مرورگرها، دیگر فقط برای اجرا با پردازنده‌های اینتل بهینه‌ نشده‌اند. بلکه AMD Ryzen نیز از بهینه‌سازی‌های مختص خود بهره می‌برد. بدین منظور تنها کافی است کاربر از آخرین نگارش موجود برای برنامه‌های مختلف استفاده کند.
در پایان باید گفت رایزن تنها یک تحول در جبهه AMD نبود. این پردازنده‌ها تغییرات شگرفی را با خود به ارمغان آوردند که روزبه‌روز تأثیرات آن در حوزه سخت‌افزار و نرم‌افزار ملموس‌تر می‌شود.